پانداها، از دیپلماسی تا بقا

زیستگاه های پانداهای دوست‌داشتنی هر ساله کوچک و کوچک‌تر می‌شود و حفظ و نگهداری این گونه جانوری با خطر مواجه شده است به همین دلیل چین به عنوان یکی از کشورهایی که بیشترین جمعیت پاندای جهان را در خود جای داده است تلاش های زیادی برای حفظ و نگهدای این گونه جانوری انجام داده است.

در 45 سال گذشته این کشور برای حفاظت و نگهداری از پانداها چهار بار اقدام به سرشماری پانداها کرده است بر اساس پایش آماری که آخرین بار در سال 2014 میلادی انجام شده است یک هزار و 864 نفر پاندا در مساحتی افزون بر چهار میلیون و 360 هزار هکتار جنگل زندگیم یکنند.

پانداها در چین علاوه بر اینکه به عنوان یک گونه کمیاب مورد علاقه و توجه مردم محلی و همچنین توریست ها قرار دارند دولت هم از این حیوانات به صورت دیپلماسی پاندا استفاده می کند.

دیپلماسی پانداها
اگرچه به درستی مشخص نیست حاکمان چین، چه زمانی برای نخستین بار تصمیم گرفتند از پاندا به عنوان یک هدیه دیپلماتیک استفاده کنند اما قدمت این اقدام کم نیست چنان که ظاهراً در قرن هفتم میلادی و در زمان امپراطوری تانگ، همسر امپراطور چین یک جفت پاندا را به عنوان هدیه برای امپراطور ژاپن فرستاده است.

در عصر جدید نیز دولت چین خیلی از دیپلماسی پاندا استفاده می کند یعنی با هدیه دادن یک جفت پاندا یا هر چیز دیگری که تولید ان کشور باشد طرح دوستی می‌ریزد و دیپلماسی‌اش را با کشور دیگری تقویت می‌کند. 

عنوان دیپلماسی پاندا اگرچه مصطلح است اما هدایای چینی ها به کشورهای دوست همیشه پاندا نیست بلکه چیزهایی دیگری را هم شامل می شود برای مثال زمانی که جمهوری خلق چین تاسیس شد، مصادف با هفتادمین سالگرد تولد استالین بود دولت چین هدایای سنگین و با ارزشی مانند چای، ظروف چینی و گلدوزی به استالین داد و باعث تقویت دوستی بین چین و شوروی شد.

در دهه 70 میلادی نیز روابط چین با غرب بهبود یافت دیپلماسی پاندا از سال 1972 میلادی بین چین و آمریکا تاکنون از شهرت زیادی برخوردار است در اوائل اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز، چین می خواست نتایج پیشرفت خود را به جهان نشان دهد به این ترتیب، محصولات ساخت چین را به عنوان هدایا انتخاب کرد در سال 1989 میلادی، «لی پنگ» نخست وزیر وقت چین یک دوچرخه ساخت چین را به بوش رییس جمهوری وقت آمریکا هدیه داد.

در عصر جدید نیز چین هرازچندگاهی از دیپلماسی پاندا برای تقویت دوستی خود با کشورهای مختلف استفاده کرده است و این حیوان را به کشورهای مختلف هدیه کرده است.

اگرچه در چند سال اخیر، دیپلماسی پاندا همیشه در راس بوده است و مقامات این کشور از طریق اهدا یا امانت و یا حتی اجاره پانداها به کشورهای دیگر به دنبال توسعه دیپلماسی بوده اند ولی  در کنار ارزش و اهمیتی که این حیوان در عرصه سیاست و روابط بین الملل دارد حفظ آن نیز برای چین حیاتی شده است.

سی چوان، زیستگاه پانداها
منطقه طبیعی حفاظت شده «وا لون» واقع در شمال غرب استان «سی چوان» چین یکی از زیستگاه های عمده پاندا است با توجه به این که پاندا در برخی استان ها و مناطق مانند سی چوان، شن شی و گان سو تنها در جنگل های دورافتاده دیده می شود، نخستین گزینه گردشگران چینی و خارجی برای دیدن آنها باغ پاندا در منطقه طبیعی حفاظت شده "وا لون" است.

پاندا با هیکل گنده و حرکات با مزه و دوست داشتنی اش همواره مورد علاقه مردم قرار داشته است در باغ پاندای وا لون حدود 100 پاندا پرورش داده می شود طبق پژوهش ها پاندا قبلاً جانوری گوشتخوار بوده است، اما به تدریج کاملا گیاه خوار شده که بخش عمده غذای این جانور را جوانه بامبو تشکیل می دهد.

منطقه «وا لون» مناظر زیبا و آب و هوای مرطوبی دارد و برای رشد گیاه بامبو بسیار مناسب است بنابراین، پانداهای زیادی برای زندگی در آن جلب شده اند با این که پاندا از گوشتخواری به گیاهخواری روی آورده، اما قوه هاضمه اش تغییری نکرده است به این دلیل در شرایط معمولی، برای حفظ قدرت بدنی، این جانور به فعالیتی که نیاز به انرژی زیاد دارد، نمی پردازد. 

در باغ «وا لون» اتاقی با تجهیزات پیشرفته برای پرورش نوزادان پاندا وجود دارد که گردشگران می توانند از پشت شیشه نوزادان پاندا را تماشا کنند متاسفانه میزان مرگ و میر نوزادان پاندا بسیار بالا است و علت عمده آن این است که یک پاندای ماده پس از هر بار زایمان که چند بچه به دنیا می آورد، فقط می تواند یکی از بچه های خود را پرورش دهد از این رو در باغ پاندای وا لون بچه پانداهایی که مادرهایشان نمی توانند آنها را پرورش دهند، به صورت مصنوعی نگهداری و پرورش می شوند.

به غیر از پانداهای اهلی، در منطقه طبیعی حفاظت شده وا لون بیش از 100 قلاده پاندای وحشی زندگی می کنند که یک دهم شمار کل پانداهای وحشی در جهان را شامل می شود در گذشته، گردشگران عادی نمی توانستند وارد ناحیه زندگی آنها شوند اما چندی پیش، منطقه وا لون برای گردشگران ویژه پروژه های تحقیقات علمی درباره پانداهای وحشی به اجرا گذاشت که در نتیجه آن افراد ویژه ای می توانند با استفاده از سامانه هوشمند نظارت و کنترل از نزدیک پاندای وحشی را ببینند.

اهتمام چین برای حراست از پاندا
چینی‌ها مدت‌ها است که متوجه شده‌اند، شرایط برای پانداها وخیم است بنابراین عزم آنها در حفاظت از این میراث ملی‌ واقعا جزم است دولت چین یک میلیارد و 600 میلیون یوان برای محافظت از پانداها در مناطق کوهستانی جنوب غربی این کشور هزینه کرده و در تلاش است با شناسایی و طبقه بندی آنها خطر انقراض این دسته از حیوانات را به حداقل برساند.

آنها به اندازه‌ای در این مورد جدی هستند که حتی برای حفاظت از حدود ۲۰۰۰ پاندایی که در طبیعت‌شان باقی مانده نیز راهکارهای بسیار سخت‌گیرانه‌ای را در پیش گرفته‌اند از جمله قانون‌های سفت و سخت چینی‌ها می‌توان به حکم اعدام برای شکارچیان متخلف پاندا در این کشور اشاره کرد.

پانداها شیفته خوردن بامبو هستند به همین دلیل یکی از مهم‌ترین تهدیدات بقای پانداها، نحوه گل‌دهی بامبوها است بامبوها بعد از گل‌دهی، برگ‌هایشان شروع به خشک شدن می‌کند هر گونه بامبو در یک زمان خاص گل می‌دهد که البته این زمان با زمان گل‌دهی سایر بامبوها هم متفاوت است.

فناوری در خدمت پانداها
 در حال حاضر محققان چینی با بهره گیری از ۱۲۰ هزار عکس و ۱۰ هزار کلیپ ویدئویی از پانداهای کمیاب در قالب یک نرم افزار، که پیشتر در پایگاه داده ها و اطلاعات مرتبط با این نوع حیوانات ثبت شده است، در تلاش هستند این حیوانات نادر را شناسایی کرده و از انقراض نسل آن ها جلوگیری کنند.

«چن پنگ» از محققان مرکز حفاظت و تحقیقاتی پانداها در چین می گوید: نرم افزار موردنظر با دسترسی به پایگاه داده ها اطلاعاتی دقیق از جمعیت، توزیع جنسیتی، جنسیت، تولد و مرگ پانداهای وحشی که در کوه ها زندگی می کنند بدست آورده و با ثبت داده ها محققان را برای محافظت از آن ها یاری می کند.

دانشمندان چینی سعی دارند با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری به پانداها که خطر انقراض نوع آنها را تهدید می کند کمک کنند جفت مناسب خود را بیابند این نرم افزار به منظور افزایش میزان تولید مثل در پانداهایی که در باغ وحش ها نگهداری می شوند تهیه شده است.