معرفی آب انبار های ندوشن استان یزد

به گزارش ایرنا، این بناها با معماری زیبا و منحصر به فرد توسط استاد كاران ماهر و قدیمی در دل زمین ساخته شد و از طریق پله هایی و گاها تا 100 پله امكان دسترسی به آن وجود داشته است.
ندوشن از جمله مناطقی است كه مردمان آن از دیرباز به فكر ساخت آب انبار برای تامین و ذخیره سازی بودند و در كنار ساخت قنات‌ها و سدها، به ذخیره سازی آب‌های فراوان زمستانی برای به مصرف رساندن آنها در فصل‌های گرم سال توجه داشته اند و برای تحقق این مسئله، « آب‌انبار» را بنیان گذاشته اند.
آب برخی آب انبارهایی كه در داخل شهر قرار داشت به صورت دستی و با استفاده از آب قنات تامین می شد و منابع آبی آب انبارها موجود در بیابان ها و مراتع ندوشن باران بود.
آب‌انبارها با توجه به اینكه نقش مهمی‌ در زندگی روزمره مردم داشتند معمولا در مراكز محله‌ها و در كنار امكان مذهبی، آموزشی ، رفاهی و تجاری ساخته می‌شد و می توانستند نیاز محلات پرجمعیت شهری را برای ماه‌ها تأمین كنند.
فن ساختمان و شیوه معماری در بناهی آب‌انبارها دارای اعتبار خاصی است؛ چرا كه سازندگان این بناها با دقت و نكته‌سنجی بسیار، به مسایل عمده ای چون میزان فشار آب بر كف و سطح آب‌انبار، مساله اندود داخل بنا، تهویه، تصفیه و جلوگیری از آلودگی آب، توجه كامل داشته‌اند.
هنر تزیین نمای خارجی آب‌انبارها، به خصوص سردر ورودی آنها و در برخی موارد، انتخاب اشعار جالبی برای كتیبه بالای سردر، همگی نشان دهنده آن است كه این بناها با بسیاری از ویژگی‌ها و روحیات ساكنان پیرامون خود، ارتباط نزدیك و مستحكمی‌ داشته اند.

**آب انبار شاه عباسی
آب انبار شاه عباسی ندوشن نمونه ای از آثار به جا مانده از دوران صفوی است كه با سقف آجری گنبدی شكل خود تداعی كننده سبك معماری دوره صفویان است كه در 2طرف آن می توان از تماشای بادگیر چهار وجهی این مجموعه لذت برد.
این آب انبار در محله پایین یا توده در كنار مسجد جامع ندوشن واقع است و راه پله و ورودی آب انبار در جبهه جنوبی قرار دارد و به پا شیر منتهی است .
مخزن آب انبار طرحی مدور دارد و سقف آن به صورت نیم كره است و سه بادگیر چهار وجهی 2طرفه به آن متصل است.
درفاصله بین ورودی راه پله و همچنین در جبهه های اطراف بنا چسبیده به آن منازل مسكونی ساخته شده است و جز ورودی راه پله كه محدود به كوچه است اجزاء دیگر بنا از دید محفوظ می باشد ، بطوری كه به منظور مشاهده بادگیرها و سقف مخزن باید از راه پله خانه ایجاد شده روی راه پله آب انبار اقدام كرد، مصالح به كار رفته در بنا خشت و گل ، آجر و ملاط ساروج است.

** آب انبار سكینه ندوشن
آب انبار سكینه مربوط به دوره قاجار است. بنای آب انبار دارای مخزنی مدور با سقفی گنبدی شكل است، آب انبار 2 بادگیر چهار طرفه با مقطع مستطیل شكل دارد.
ورودی راه پله اخیراً مسدود شده ولی از شواهد و گفته ها چنین بر می آید كه راه پله آن سرپوشیده است.
مصالح به كار رفته در بنا خشت و گل است و از آجر در نمای بدنه بادگیرها و رویه سقف مخزن استفاده شده است، آب انبار به واسطه قرارگیری در حریم خانه حاجی صادق و مسجد قلعه گزینه مناسبی برای ایجاد مركزی فرهنگی در بافت تاریخی ندوشن است.
** آب انبار میدادان
آب انبار میدادان مربوط به دوره زندیه - افشاریه است و در ندوشن، روبروی حسینیه علیا واقع و در مركز بافت قدیم بنا شده است.

**انبار خرمن زار
قدمت بنا كه به دوران قاجار باز می‌گردد، موقعیت آن كه در میانه كشتزارهای ندوشن واقع است و كاركرد آب انبار و فضای جانبی آن در كشاورزی سنتی را می‌توان از ویژگی‌های قابل توجه آب انبار خرمن زار بر شمرد و مصالح به كار رفته در آن از خشت و گل، آجر، سنگ و دیمه است.
آب انبار دارای یك بادگیر 2 طرفه با پلان مستطیل شكل است كه در جبهه غربی قرار داردو نقش آن در آب انبار تهویه فضای خزینه و خنك سازی آب موجود در آن است.
دهانه‌های بادگیر آب انبار رو به غرب و شرق است و هر دهانه‌ دارای 2قفسه است، نحوه دسترسی به پاشیر از طریق 6 پله صورت می‌گیرد كه مسیر آن به صورت ال انگلیسی است.
اتاقی در جبهه شمالی آب انبار ساخته شده كه مكانی است برای استراحت كشاورزان و پلان مخزن آب انبار مستطیل شكل
است.

** آب انبار بوستان
مصالح به كار رفته در آب انبار بوستان خشت و گل، آجر، سنگ و دیمه (اندودی متشكل از خاكستر و آهك برای آب بندی) است. یك بادگیر 2 طرفه بین خزینه آب انبار و اتاق جنبی آن ساخته شده است كه تهویه و خنك سازی هر 2 فضا را برعهده دارد.
پلان بادگیر آب انبار بوستان مستطیل شكل است و دهانه آن سوی مغرب و مشرق است و هر دهانه دارای 2قفسه است.
پلان مخزن آب انبار هم مستطیل شكل و سقف آن گردچین است و این بنا در سال 1391 مرمت و بازسازی شد.
آب انبار بوستان مربوط به دوره قاجار است و در كشتزارهای شرقی بافت ندوشن واقع شده است.

** آب انبار امامزاده ندوشن
آب انبار امامزاده كه نوع مصالح و خصوصیات معماری بنا نشان از قدمت بیش از 300 سال دارد و قرارگرفتن در كنار امامزاده‌ای متعلق به دوران صفوی نیز به تعیین قدمت بنا در عهد صفوی قطعیت بیشتری می‌دهد.
در خصوص وجه تسمیه بنا نیز قابل ذكر است به دلیل واقع شدن بنا در كنار امامزاده‌ به این نام خوانده شده است.
بنای آب انبار امامزاده به مساحت 102 متر مربع در جوار امامزاده مامانیك و یكی از دروازه‌های ورودی قدیم ندوشن قرار دارد.
مصالح به كار رفته در بنا سنگ، ساروج، آجر و خشت است، مخزن با پلان دایره‌ای شكل به عمق تقریبی پنج متر ایجاد شده و نمای بیرونی مخزن تماماً از سنگ است.
سه هواكش خشتی یك طرفه در اطراف مخزن موجود بود كه یكی از آنها برای تعریض كوچه مجاور تماماً تخریب شد، درگاه ورودی با آجر و خشت ساخته شد و پوشش سقف آن كاهگل و منبع تأمین آب آن نیز قنات بود.
ندوشن بیش از 200 اثر و بنای تاریخی و فرهنگی دارد و علاوه بر آب انبار ها، بافت تاریخی این شهر نیز در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
ندوشن با بیش از پنج هزار نفر جمعیت در 80 كیلو متری شمال غرب یزد قرار دارد.
6198 / 2047/