به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، پیامبر اکرم (ص) در چهاردهمین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ لاتُؤَاخِذْنِی فِیهِ بِالْعَثَرَاتِ وَ أَقِلْنِی فِیهِ مِنَ الْخَطَایا وَ الْهَفَوَاتِ وَ لاتَجْعَلْنِی فِیهِ غَرَضا لِلْبَلایا وَ الْآفَاتِ بِعِزَّتِک یا عِزَّ الْمُسْلِمِینَ؛ خدایا مرا در این ماه بر لغزش ها سرزنش مکن، و از خطاها و افتادن در گناهان دور بدار، و هدف بلاها و آفات قرار مده، به عزّتت ای عزّت مسلمانان.
گناه به معنای خلاف است و در اسلام هر کاری که بر خلاف فرمان خدا باشد گناه است. واژه های گوناگونی در قرآن و روایات به معنای گناه است که هر واژه بخشی از آثار شوم گناه را بیان می کند. مثل ذنب، معصیت، اثم، سیئه، جرم، فسق، فساد و مانند آن.
برخی معتقدند همه گناهان شامل کوچک و بزرگ می شود و چه بسا گناهان کوچکی که در نظر ما اهمیتی ندارد، کیفرش سخت باشد. شاید همان ضرب المثل «تخم مرغ دزد، شتر دزد می شود»، مثال خوبی باشد که برخی افراد تصور می کنند، گفتن یک دروغ به شوخی که گناه نیست یا اگر نمازمان قضا شد، به جایی برنمی خورد درحالی که در روایات آمده است بدترین و خطرناک ترین گناه، گناهی است که مرتکب شونده، آن را کوچک بشمرد. امام رضا (ع) هم فرمود: گناهان کوچک، راهی به سوی گناهان بزرگ است و کسی که در گناهان کوچک از خدا نترسد، در گناهان بزرگ و بسیار هم از او نمی ترسد.
گناهان کوچک دست کمی از گناهان بزرگ ندارد
حجتالاسلام سیدمحمدباقر علوی تهرانی استاد اخلاق میگوید: با نگاهی به آیات قرآن، مواردی باعث خشم خدا می شود که شامل ریختن خون بیگناه، ترک نماز، ادا نکردن واجبات مالی، خوردن مال یتیم، ربا خواری، ناسپاسی نسبت به نعمتهای الهی، کم فروشی، عیبجویی و غیبت، اسراف و تبذیر، دنیا پرستی، فراموش کردن آخرت، مال اندوزی، ستم، تکیه بر ستمگران و مسخره کردن آیات الهی است.
وی افزود: درست است که اگر کسی مرتکب این گناهان شد، موجبات خشم الهی را فر اهم خواهد کرد و روزی باید در محضر خدا پاسخگو باشد ولی گناهان کوچک نیز همان گونه که گفته شد، دست کمی از این گناهان ندارد و باعث جسارت بنده به مولایش می شود و امام حسن عسکری (ع) فرمود یکی از گناهانی که بخشیده نخواهد شد، گناهی است که انسان بگوید «ای کاش گناه من همین باشد».
با حق الناس چه باید کرد؟
حجت الاسلام علیرضا شاه فضل قمصری استاد معارف دانشگاه علوم پزشکی کاشان گفت: در این دعا از خدا می خواهیم به خاطر لغزش هایی که انجام می دهیم ما را مواخذه نکند و ما را مورد عفو و بخشش قرار دهد. انسان به دلیل داشتن هوای نفس، جهل ونادانی، صفت های رذیله و امثال آن، همواره در معرض خطا و گناه است. این مساله که لطف خدا شامل حال انسان شود و خدا گناهان او را بیامرزد و به خاطر لغزش ها او را مجازات نکند، یکی از بزرگترین نعمت های الهی برای انسان است.
وی افزود: گاهی اوقات انسان مرتکب خطایی می شود و سپس متوجه خطای خود می شود و به استغفار می پردازد، اما گاهی انسان متوجه اشتباه خود نمی شود. آنچه در این دعا از خدا طلب می کنیم این است که هر دو نوع گناه ما را عفو کند و ما را به خاطر گناهانمان مجازات نکند. خدایی که به انسان توفیق روزه داری و دعا و مناجات می دهد در واقع زمینه های بخشش گناه را برای او فراهم می آورد.
این حافظ قرآن کریم ادامه داد: گاهی مجازات الهی آشکار است و انسان را متنبه می کند، اما گاهی آن قدر این مجازات ها پنهان است که انسان متوجه مجازات نمی شود و گمان می کند کارهای او درست است در حالی که این امر، نوعی مجازات الهی است، کما اینکه ممکن است لذت بردن از گناه خود یکی از مجازات های الهی باشد.
وی با اشاره به آیه سوم سوره حجر گفت: کسانی که گناه می کنند و مشکلی برای آنها پیش نمی آید و زندگی راحتی دارند، افرادی هستند که دچار خشم الهی می شوند و مشمول این آیه شریفه هستند که «ذرهم یاکلو و یتمتعوا و یلههم الامل فسوف یعلمون» یعنی بگذار آنها بخورند و بهره گیرند و آرزوها آنان را غافل سازد ولی بهزودی خواهند فهمید.
قمصری گفت: فرض را بر این بگذاریم که خدا همه گناهان، چه کوچک و چه بزرگ بندگانش را می بخشد ولی نکته اینجاست که با حق الناس چه باید کرد. در روایتی می خوانیم خداوند ممکن است از حقّ خودش بگذرد امّا به عزّت و جلال خودش سوگند خورده که از حقّ النّاس نخواهد گذشت. حق الناس چیست که خدا حاضر است از حق خودش بگذرد ولی از حق بندگانش نمی گذرد؟
شاید هرگاه سخن از حق الناس شود، گناهانی مثل دست درازی به اموال دیگران و بالا رفتن از دیوار خانه مردم به ذهنمان خطور کند ولی باید توجه داشته باشیم برخی گناهان زبانی مانند غیبت، تهمت، شایعه، زخم زبان، سرزنش، اهانت و سخن چینی به حق الناس مربوط می شود و هر عملی که موجب آبروریزی و تخریب شخصیت دیگران شود. سدّ معبر، رعایت نکردن قوانین رانندگی، ایجاد سر و صدای زیاد، آلوده کردن آب و هوا، قطع بی منطق درختان، ریختن زباله در خیابان و معطل کردن مردم در نهادها و سازمان ها و حتی برخی کارهایی که نام آن را زرنگی می گذاریم، از دیگر مصادیق حق الناس است. مثل رعایت نکردن صف برای دریافت خدمات یا قالب کردن جنس تقلبی به جای جنس اصلی و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
این گزارش را با روایتی از امام صادق (ع) به پایان می بریم که فرمود «چه بسیارند کسانی که بر اثر نعمت های پروردگار مغرور می شوند، و چه بسیارند گنهکارانی که خداوند بر گناهشان پرده افکنده ولی با ادامه گناه به سوی مجازات پیش می روند، و چه بسیارند کسانی که از ثناخوانی مردم فریب می خورند.»
نظر شما