به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، محمدعلی زلفی‌گل در نشست روش‌های تدوین و اجرای اسناد راهبردی در آموزش عالی که در سالن شهدای جهاد علمی این وزارتخانه به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، اظهار داشت: هر ساله روسای دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی و پارک‌های علم و فناوری را ارزیابی می‌کنیم و از بین آنها ۱۰ رئیس دانشگاه، ۲ رئیس پارک و ۲ رئیس پژوهشگاه را به عنوان برتر معرفی و نشان سرو اهدا می‌کنیم و همواره ارزیابی مستمری از رؤسای موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت می‌گیرد.
وی گفت: تقاضا دارم در تدوین برنامه‌ها به احکام بخش آموزش عالی برنامه هفتم توسعه عنایت ویژه‌ای کنید زیرا دانشگاه‌ها بر اساس احکام این برنامه ارزیابی خواهند شد. در تدوین برنامه‌ها طبیعی است که نیازهای منطقه، شهر و کشور خود را مدنظر قرار دهید و آسیب‌شناسی کنید.
وزیر علوم با بیان اینکه با تعدد نیازها و منابع محدود مواجه هستیم، تصریح کرد: همواره تحت تحریم‌های ظالمانه هستیم و مشکلات خاصی از نظر منابع داریم و در این راستا مجبور هستیم که اولویت‌بندی کنیم.
زلفی گل یادآور شد: در وزارت علوم، تحقیقات و فناور پنج اولویت راهبردی را در دستور کار قرار دادیم؛ مرجعیت و دیپلماسی علمی، فناوری و نوآوری، آموزش و پژوهش با برون داد هدفمند، فرهنگ نوآوری، شاگرد فناور و نوآورپروری و تولید خدمت و ثروت و سرمایه از دانش است. اولویت‌بندی و توجه به امکانات باید در برنامه‌ریزی‌ها مدنظر قرار گیرد.
در تدوین برنامه‌ها باید هدف‌گذاری کنیم. برنامه‌ها باید به صورت عملیاتی تنظیم شوند؛ باید با قانون فرهنگ‌گذاری کرده و به اهدافمان برسیم. در تدوین برنامه‌های راهبردی چابک‌سازی و توجه به کاهش هزینه‌ها امری مهم تلقی می‌شود. با ورود سیستم هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات باید سیستم‌ها را چابک سازی کنیم.
وی بر لزوم بهره‌مندی از ظرفیت خیرین تاکید کرد و ادامه داد: باید با اساتید و دانش آموختگان و حتی دانشجویانی که مهاجرت کرده‌اند، ارتباط داشته باشید و نخبگان شهرتان را شناسایی کنید تا بتوانید از ظرفیت آنها نیز استفاده کنید.
وزیر علوم تأکید کرد: در استان‌ها برنامه‌ها به گونه‌ای تدوین شود که از موازی‌کاری نیز پرهیز شود. در برنامه راهبردی به نکات مختلفی باید عنایت داشت و مهم‌ترین آنها اولویت‌بندی است.
برنامه راهبردی باید انعطاف‌پذیر و آرمان‌گرا باشد
قائم مقام وزیر علوم و رییس مرکز هیات‌های امنا و هیات‌های ممیزه وزارت علوم هم در ادامه این نشست به ظرفیت‌های بالای مصوبات هیئت‌های امنا اشاره کرد و گفت: این مصوبات، ظرفیت‌های قانونی و اختیارات خوبی به دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری داده است.
محمد سلیمانی با تاکید بر اینکه برنامه راهبردی باید انعطاف‌پذیر و آرمان‌گرا باشد اظهار داشت: شاخص‌های مهم، استاندارد و آرمانی دانشگاه باید در برنامه راهبردی لحاظ شود؛ این شاخص‌ها در بخش‌های مختلفی چون: آموزش، پژوهش، فرهنگی و اجرایی باید گنجانده شود.
وی خاطرنشان کرد: برنامه راهبردی باید ارزیابی سالانه داشته باشد تا بتوان آن را با اهداف تطابق داد. دانشگاه‌ها باید به توسعه فناوری‌های نوین بپردازند. زیرا این توسعه افتخار برای دانشگاه می‌آورد. امروز دنیای ارتباطات و فناوری اطلاعات بسیار حیاتی است، لذا باید از این ابزار بهره‌مند شویم و این امکانات و ابزار باید مدام به‌روزرسانی شوند و در برنامه راهبردی نیز باید به این موضوع توجه ویژه شود.
قائم مقام وزیر علوم ادامه داد: بورس صنعت و جامعه باید در برنامه‌های راهبردی لحاظ شود؛ باید در این زمینه حرکت کنیم تا دغدغه اشتغال دانشجویان نیز برطرف شود.
رئیس مرکز هیئت‌های امنا و هیئت‌های ممیزه با بیان اینکه دانشگاه کارخانه تولید و تربیت انسان است اظهار داشت: دانشگاه باید چند بعدی باشد؛ بعد فرهنگی و هویت اسلامی - ملی را نیز باید در نظر بگیریم.
سلیمانی با بیان اینکه راهبردهای ما در پیشبرد کشور موثر است، خاطرنشان کرد: در این راستا باید از ظرفیت‌های منطقه‌ای بهره‌مند شویم.
ماهیت یک سند برنامه راهبردی، انسجام‌بخشی به اهداف و برنامه‌ها است
همچنین مشاور وزیر علوم در برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی هدف از برگزاری این نشست را اشتراک گذاشتن تجربیات دانست و گفت: دانش‌های ارزشمندی در سطح موسسات آموزش عالی کشور وجود دارد و در این نشست هدف آن است که از این تجربیات بهره‌مند شویم.
براساس اعلام وزارت علوم، روح اله سهرابی با بیان ضرورت سامان دادن به اسناد راهبردی موسسات، به تشکیل کارگروه ساماندهی اسناد راهبردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اشاره و بیان کرد: رفع ابهامات شیوه‌نامه سند راهبردی، ایجاد وحدت رویه و اجرای سند بحث مهمی است و دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری باید برنامه و سند راهبردی را جدی بگیرند.
مشاور وزیر علوم در برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی، درخصوص «بایدها و نبایدهای تدوین سند راهبردی» اظهار داشت: ماهیت یک سند برنامه راهبردی، انسجام بخشی به اهداف و برنامه‌ها، ارزش‌ها و عملیات است.
وی به اهم مشکلات و نواقص اسناد راهبردی اشاره کرد و گفت: پیاده‌سازی روش برنامه‌ریزی راهبردی کلاسیک بدون در نظر گرفتن مبحث آمایش و ماموریت گرایی، انتزاعی بودن متون و محتوای استفاده شده در سند و عدم توجه به مشکلات گذشته (نقاط شکست و موفقیت گذشته) از جمله این مشکلات است.
وی، کثرت در راهبردها و برنامه‌ها و اقدامات بدون در نظر گرفتن یک نظام یکپارچه، ناکافی بودن استدلال‌ها و شواهد برای برنامه‌های پیشنهاد شده، بی توجهی به موضوعات نوظهور و آمادگی برای سناریوهای محتمل در حوزه علم فناوری و نوآوری، عدم مشارکت ذینفعان همچنین وقت نگذاشتن مناسب از سوی مدیران عالی همچنین استفاده نکردن از تحلیل‌های مالی (بودجه) و تشکیلاتی (منابع اداری و انسانی) را از دیگر مشکلات اسناد راهبردی برشمرد.
مشاور وزیر علوم در برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی، برنامه‌ریزی مبتنی بر مسائل کلیدی را یکی از جدیدترین روش‌های تدوین اسناد راهبردی دانست و اظهار داشت: البته نباید از مسائل جاری نیز غفلت کرد.
سهرابی با بیان اینکه آموزش در ۱۰ سال آینده متفاوت خواهد بود گفت: حکمرانی دانشگاه و ارتباط دانشگاه و صنعت در آینده دچار تغییرات بسیاری می‌شود و ما باید در برنامه راهبردیمان به این موضوعات کلان توجه ویژه کنیم.
نظر شما