به گزارش ایرنا؛ خواهرخواندگی امروز شکل نوینی از دیپلماسی شهری را متبلور می‌سازد که به مثابه هم‌افزایی تجربیات شهری برای ایجاد شهرهای خلاق و شکوفاتر است و ملایر از این رهگذر در آستانه تبادل اطلاعات و مناسبات در حوزه‌های مختلف قرار دارد.
ملایر شهری تاریخی در ۳۸۶ کیلومتری غرب پایتخت و ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان همدان واقع شده و وجود روستاها و زمین‌های وسیع کشاورزی، باغ‌های حاصلخیز انگور، فاصله کمتر از ۱۵۰ کیلومتری به سه مرکز استان، قرارگیری بر سر راه‌های مواصلاتی اصلی و همچنین گستردگی صنعت مبلمان منبت، زمینه‌های توسعه این شهرستان را فراهم کرده است.
در میان ده‌ها و صدها ظرفیت و قابلیت باراز ملایر، مبلمان منبت، این شهرستان را بر بام نخست این هنر صنعت دنیا نشاند و امروز بر خود می‌بالد که به واسطه جهانی شدن این هنر، دروازه‌های گردشگری و مبادلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خود را به روی کلان شهرهای جهان و شهرهای شناسنامه‌دار در حوزه صنایع دستی باز کرده است.
ملایر در ۲۹ فروردین ۱۳۹۶ به عنوان شهر ملی منبت به ثبت رسید و در نهم دی‌ماه ۱۳۹۸ با تایید شورای جهانی صنایع دستی، موفق به کسب عنوان "شهر جهانی مبلمان منبت" شد.
جهان شهر ملایر در حال حاضر تولیدکننده بیش از ۷۰ درصد مبلمان منبت کشور است و بیش از ۹ هزار منبت‌کار ماهر و فعال دارد، بیش از ۲۵ هزار نفر در حوزه مبل و منبت ملایر به صورت مستقیم و غیر مستقیم فعالیت می‌کنند و بیش از پنج هزار واحد فروشگاهی در این شهرستان فعال است.
قدمت شهر جهانی مبلمان منبت به سال‌های دور پیش برمی‌گردد، قدیمی‌ترین سند مربوط به منبت در شهرستان ملایر، درب‌های امامزاده سام و هام متعلق به سال ۱۲۹۷ هجری قمری است.
دست‌آفرینه‌های هنرمندان منبت‌کار ملایر بیشتر شامل سرویس‌های مبل است که در کنار عمده تولید مبلمان، به ساخت تولیدات دلخواه و سفارشی در قطعات کوچک همچون جعبه‌های تزئینی، تابلو منبت، ساعت، عصا و ظروف چوبی اقدام می‌کنند.
حرفه‌های چوب‌بری، کلاف‌سازی، ابزارسازی، خراطی چوب، ابزارزنی، رنگ‌کاری و رویه‌کوبی مبلمان از جمله پیشه‌های وابسته به مبلمان منبت است که موجب اشتغالزایی و کارآفرینی بسیاری در این هنرصنعت شده است.
بازارهای مهم عرضه مبلمان منبت شامل بازار مبل واقع در بلوار ۳۲ متری شهید مطهری، کوچه کارآفرینی، بلوار شهید بهشتی، شهرک صنعتی و تخصصی مبلمان حاجی‌آباد، شهر جوکار و دهنو آورزمان است و در سراسر شهر فروشگاه‌ها و کارگاه‌های مبلمان منبت برای عرضه و فروش فعال است.
در این میان و در بین تمامی موفقیت‌هایی که شهر جهانی مبلمان منبت طی سال‌های اخیر کسب کرد، اوایل هفته جاری اتفاقی دیگر برای این شهر جهانی صنایع دستی رقم خورد و به پیشنهاد "مریم جلالی" معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی در اجلاسیه مجمع شهرهای جهانی صنایع دستی در کشور ازبکستان، شهرهای کوکند(خوقند) ازبکستان با ملایر شهرهای جهانی مشترک در منبت چوب خواهرخوانده شدند.
شهردار ملایر روز پنجشنبه در این باره اظهار کرد: ملایر در حوزه مبلمان منبت ظرفیت‌های ویژه‌ای دارد که آمادگی لازم برای معرفی و ارائه این هنر صنایع دستی با جهان را داریم.
"مجید فرجی" افزود: در اجلاسیه مجمع شهرهای جهانی صنایع دستی که چند روز اخیر در کشور ازبکستان برگزار شد "مریم جلالی" معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی با توجه به ظرفیت منبت شهر کوکند(خوقند) ازبکستان و استعدادها و توانمندی‌های شهر ملایر به عنوان شهر جهانی مبلمان منبت، موضوع پیوند خواهر خواندگی بین این ۲ شهر را با هدف نزدیکی بیشتر بین ایران و ازبکستان در حوزه صنایع دستی پیشنهاد داد.
وی بیان کرد: این موضوع مورد استقبال و موافقت شهرداری و اعضای شورای اسلامی شهر ملایر قرار گرفت و انعقاد تفاهم‌نامه و موارد بعدی در بهمن‌ماه اتفاق خواهد افتاد.
توسعه روابط اقتصادی و گردشگری؛ رهاورد خواندگی ملایر و کوکند
شهردار ملایر تاکید کرد: این اتفاق فرصت‌های خوبی از جنبه‌های مختلف برای ملایر ایجاد می‌کند تا بتوانیم در توسعه روابط اقتصادی و رونق گردشگری بیشتر این شهر جهانی گام برداریم.
فرجی توسعه تبادلات اقتصادی، رونق گردشگری، گسترش مراودات فرهنگی، تبادل تجربیات در زمینه صنایع دستی و افزایش تعاملات بین‌المللی را از رهاوردهای پیوند خواهرخواندگی ملایر با کوکند ازبکستان عنوان کرد.
وی پیگیری‌ها و حمایت‌های معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، مشاور وزیر میراث فرهنگی، استاندار همدان، نمایندگان مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی و فرماندار ویژه ملایر در ثبت این اتفاق خجسته قدردانی کرد.
خوقَند شهری در ازبکستان امروزی است که شمار مردمان آن در سرشماری سال ۱۹۹۹ میلادی، ۱۹۲ هزار و ۵۰۰ نفر بوده و در دره فرغانه مرکز واحه‌ای پربار و آبیاری شده در ۲۲۸ کیلومتری جنوب خاوری تاشکند، ۱۱۵ کیلومتری باختر اندیجان و ۸۸ کیلومتری فرغانه واقع شده است.
این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز داد و ستد در آسیای میانه است و بر پیوندگاه خطوط آهن قرار دارد و صادرات آن ابریشم و پنبه است، چشمگیرترین بنای آن، کاخ خان‌های پیشین خوقند است، نام خوقند که به صورت‌های خوکند، کوکند، خُقند، قوقن، خواکند و خواقند نیز به‌کار رفته است بارتولد و باسورث نام این شهر را خوکند و مرکّب از خوک + کند به معنای شهر خوک (گراز) دانسته‌اند.
در سفر به دور ازبکستان، به سختی می‌توان یک خانه سنتی ازبکستان را دید که در آن هیچ زیورآلات چوبی وجود نداشته باش، از زمان‌های قدیم، استادان محلی درخت را دوست داشتند و برای آن ارزش قائل بودند و هنرمندانه آن را با کنده‌کاری شکل می‌دادند.
کنده‌کاری روی چوب در ازبکستان به عنوان تزئینات ستون‌های چوبی پدید آمد که در معماری باستانی بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت، بعدها حکاکی تزیینی بر روی اشیاء چوبی مختلف ارائه شد که از ستون‌ها و تیرهای عظیم برای سقف شروع می‌شد و با تنه‌ها، تابوت‌ها، پایه‌های قرآن، جعبه‌های کتاب، قلمدان‌ها، آلات موسیقی و تعویذهای کوچک کودکان ختم می‌شد.
همه آنها سخاوتمندانه ثروت تزئینات هندسی گیاهی سنتی را منتقل می‌کنند، درختانی مانند گردو، چنار، ارس، سنجد و توت اغلب توسط منبت‌کاران استفاده می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر روز پنجشنبه در گفت و گو با ایرنا بیان کرد: ویژگی بارز مکتب منبت‌کاری ازبکستان این است که تمام محصولات بدون استفاده از میخ و از یک تکه چوب خالص ساخته می‌شود.
"ابراهیم جلیلی" با بیان اینکه شناسایی و حفظ زیبایی درخت یکی از اصول استادان عامیانه ازبک است، گفت: ترکیب‌های متعددی از زیورآلات هندسی و گل وجود دارد که استادان با آنها محصولات چوبی را تزئین می‌کنند که یکی از شاخه‌های ظریف و پیچیده فرآیند مدرن کنده‌کاری روی چوب در ازبکستان، تولید آلات موسیقی همچون دویرا، رباب، گیجک، ناگورا و سورنای است.
وی ادامه داد: استادان ازبک در منبت‌کاری زینتی روی چوب سه گروه سبک اصلی همچون بغدادی، اسلیمی و پارگوری را متمایز می‌کنند و سبک‌های کنده‌کاری روی چوب در ازبکستان سبک بغدادی ویژگی ساختارهای هندسی نسبتا ساده‌ای دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر با اشاره به اینکه نمونه‌های مشخصی از درهای سبک بغدادی از کار صنعتگران سمرقند و بخارا به نمایش گذاشته شده، بیان کرد: در هسته سبک اسلیمی تغییرات بیشمار رویشی-هندسی با موضوع تزیینات کلاسیک اسلیمی وجود دارد که از دیرباز در سراسر خاورمیانه شناخته شده است.
به گفته جلیلی؛ تزیین اسلیمی در یکی از تکنیک‌های ازبکستانی حکاکی روی چوب با نقش برجسته با زمینه انتخاب شده، انجام می‌شود که غالباً دارای نقش برجسته و زمینه غنی است و حکاکی پرگوری نوع خاصی از نخ ریز زمینه است.
وی با بیان اینکه آموزشگاه‌های منبت‌کاری در ازبکستان مراکز معتبر منبت‌کاری در ازبکستان خیوه، بخارا، سمرقند، تاشکند، فرغانه است، اظهار داشت: هر مدرسه با تکنیک و الگوهای کنده‌کاری خود متمایز می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر یادآور شد: کنده‌کاری روی چوب در کاراکالپاکستان با تزئین خانه‌های عشایری همراه است و درها، وسایل داخلی، کمدها، غرفه‌های غذا، ظروف، آلات موسیقی، تسمه اسب، ابزار تزئین شده بودند.
جلیلی اظهار داشت: در گذشته استادان کاراکالپاک به طور گسترده‌ای در نجاری خود از یک استخوان بالای سر، با حکاکی هندسی و نوعی خاتم با پارچه قرمز استفاده و به طرز مؤثری این تکنیک‌ها را با کنده‌کاری ازبکی با نقش برجسته ترکیب می‌کردند، اما چوب با رنگ‌های قهوه‌ای تیره و مشکی رنگ‌آمیزی شده بود.
وی با بیان اینکه حکاکی‌های تزئینی روی چوب توسط استادان مدرن کاراکالپاکستان (منطقه‌ای در ازبکستان) فراموش نشده و منبت‌کاران همچنان به ساخت آلات موسیقی و ظروف مختلف ادامه می‌دهند، گفت: هنر مدرن مجسمه‌سازی چوبی نیز به طور فعال در کاراکالپاکستان مدرن در حال توسعه است.
جلیلی خواهرخواندگی ملایر و کوکند ازبکستان را اتفاقی مبارک در حوزه توسعه روابط اقتصادی، گردشگری و فرهنگی دانست و ابراز امیدواری کرد: این اتفاق می‌تواند در حوزه‌های مختلف زمینه رشد و توسعه را فراهم کند.
وی یادآور شد: پیمان خواهر خواندگی رابطه دوستانه و هدفمندی است که به منظور تبادل اطلاعات و تجربیات و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری، فنی و سیاسی میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی برقرار می‌شود.
جلیلی اضافه کرد: "شهرهای دوقلو"، "شهرهای خواهر خوانده" و حتی "شهرهای برادر خوانده" عناوینی است که شهرهای جهان را به یکدیگر پیوند می‌دهد.
به گزارش ایرنا؛ بیش از ۵۰ کشور از جمله ایران در پنجمین اجلاس بین‌المللی منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی حضور داشتند.
ازبکستان شهر تاشکند چهار سال ریاست دوره‌ای دفتر منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی را بر عهده داشت، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی ایران علاوه بر نمایندگی جمهوری اسلامی به عنوان معاون دفتر غرب آسیای شورای جهانی صنایع دستی حضور داشت.
ایران ۲۹۹ رشته فعال از ۴۰۰ رشته صنایع دستی دنیا را در اختیار دارد و با ۱۴ شهر و روستای جهانی صنایع دستی در رتبه نخست جهان قرار دارد.
نظر شما