ایران و کنیا، یک داد و ستد ارزشمند

جمهوری کنیا چهل‌ و هفتمین کشور بزرگ دنیاست که در شرق آفریقا قرار دارد. این کشور با تانزانیا، اوگاندا، سودان جنوبی، اتیوپی و سومالی همسایه است و دسترسی مستقیمی به اقیانوس هند دارد. این کشور با هشت استان، ۵۰ میلیون نفر جمعیت دارد و بخش زیادی از دریاچه ویکتوریا جزو سرزمین آن محسوب می‌شود.

نایروبی، پایتخت این کشور بوده و دیگر شهرهای مهم آن مومباسا، کیموسو و ناکورو است. میزبان مقر سازمان ملل در آفریقا، دارای سیستم سیاسی گسترده و تحت اداره مستقیم دولت بر همه نواحی است. زبان رسمی آن انگلیسی و سواحیلی است و واحد پول آنها «شیلینگ» نام دارد. مردم این کشور طبق آمارهای اعلامی، مسیحی بوده و فقط نزدیک به ۱۰ درصد آنان مسلمانند.

کنیا در ورزش قهرمانی به جز رشته دو و میدانی موفقیت خاصی ندارد و مهاجرت ورزشکاران، از مهمترین دغدغه‌های دولت آن محسوب می‌شود. این ورزشکاران با انگیزه‌های مالی و با هدف کسب درآمد بیشتر و فرصت‌های موفقیت بیشتر، به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دیگر نقاط دنیا مهاجرت می‌کنند.

سابقه روابط ایران و کنیا
آغاز روابط ایران و کنیا به سال ۱۹۷۱ برمی‌گردد. پس از خصومت و درگیری میان اتیوپی و سومالی و اتهام علیه حکومت پهلوی مبنی بر حمایت از سومالی، ارتباط با کنیا در سال ۱۹۷۷ قطع شد. از سرگیری دوباره مناسبات تهران با نایروبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۹۸۲ رقم خورد. کنیا از آن زمان همواره روابط خوبی با ایران داشته است. پس از سفر محمود احمدی‌نژاد به کنیا، سطح روابط دو کشور افزایش یافت و شاهد صادرات ۴ میلیون تنی نفت به این کشور و ایجاد پرواز مستقیم بین تهران و نایروبی بودیم.
با روی کار آمدن دولت یازدهم و با توجه به نوع نگرش آن در سیاست خارجی (معطوف به برقراری مناسبات با غرب) و از طرفی تاثیرپذیری رهبران این کشور شرق آفریقا از رژیم صهیونیستی و آمریکا، ارتباطات کنیا با کشورمان بسیار کمرنگ شد.

با توجه به رویکرد جدید و معتدلانه دولت سیزدهم، انتظار می‌رود حجم و سطح روابط کشورمان با جمهوری کنیا، به میزان پیش از دولت روحانی و حتی بیشتر برسد. به گفته قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا، در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۱ میزان واردات ما از کنیا ۱۲.۶ میلیون دلار و صادرات ۳۸.۳ میلیون دلار صادرات بود. این آمار بیانگر رشد ۱۰۰ درصدی واردات از این کشور و کاهش ۲۰ درصدی صادرات است.

بزرگترین منابع درآمد کنیا به ترتیب کشاورزی و توریسم است. کشاورزی در این کشور به میزانی اهمیت دارد که در سال‌های خشک و کم‌بارش، میزان صادرات این کشور کاهش می‌یابدصنعت و تجارت در کنیا
بزرگترین منابع درآمد کنیا به ترتیب کشاورزی و توریسم است. کشاورزی در این کشور به میزانی اهمیت دارد که در سال‌های خشک و کم‌بارش، میزان صادرات این کشور کاهش می‌یابد. آمریکا و هلند بزرگترین واردکنندگان کالا از کنیا بوده و چین و هند بزرگترین صادرکنندگان به آن محسوب می‌شوند. این کشور دسترسی مستقیم به اقیانوس هند داشته و بندر «مومباسا» یکی از مهمترین بنادر اقیانوسی آن به شمار می‌رود.

به دلیل دسترسی این کشور ۵۰ میلیونی به اقیانوس هند، می‌توان آن را یکی از بهترین مقاصد تجاری جمهوری اسلامی ایران در آفریقا خواند و حتی شاید بتوان کنیا را دروازه‌ای برای ورود ایران به آفریقا به شمار آورد.

قهوه یکی از کلیدی‌ترین تولیدات کشاورزی در کنیا محسوب می‌شود و کشورها برای خرید فله‌ای آن همواره اشتیاق نشان می‌دهند. مهمترین اقلام صادراتی کنیا به ایران شامل مواد خام معدنی، چای و قهوه و مهمترین اقلام وارداتی آن نیز قیر، مواد غذایی و مواد شیمیایی است.

چین طبق قراردادی که سال ۲۰۰۶ با کنیا امضا کرد، مسئولیت اکتشاف نفت در این کشور را برعهده گرفت. نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد، تاسیس سازمان EAC در سال ۱۹۹۶ است. طبق اساسنامه این سازمان، سه کشور تانزانیا، اوگاندا و کنیا تعرفه مشترک گمرکی و تفاهم عبور آزاد از مرزهای یکدیگر را دارند. به همین دلیل شاید بتوان کنیا را دروازه‌ای برای ورود تجاری و فرهنگی ایران به منطقه شرقی آفریقا دانست.

توریسم
دومین منبع درآمدی کنیا، توریسم است. اگرچه فرهنگ جذاب «ماسای» سبب رشد توریسم قبیله‌ای در کنیا شده اما مهمترین جاذبه گردشگری این کشور «حیات‌وحش جذاب و دیدنی» آن است. مهاجرت‌های فصلی میلیون‌ها جانور حیات‌وحش،‌ جذابیت‌های خاصی برای گردشگران دارد.
کنیا به دلیل تنوع حیات‌وحش در آفریقا، جاذبه گردشگری بیشتری دارد با این حال در سال‌های اخیر جذابیت حیات‌وحش این کشور به رشد قاچاق اعضای بدن حیوانات (مانند عاج فیل) و شکار غیرقانونی آنها منجر شده است. در صورت امضای تفاهم دوجانبه با این کشور، گردشگران ایران و کنیا می‌توانند از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی یکیدگر بهره‌مند شوند.

به دلیل دسترسی این کشور ۵۰ میلیونی به اقیانوس هند، می‌توان آن را یکی از بهترین مقاصد تجاری ایران در آفریقا خواند و حتی کنیا را دروازه‌ای برای ورود ایران به آفریقا به شمار آوردتجربه مشترک در مبارزات استقلال‌طلبی
تا سال ۱۹۶۳ کنیا در استعمار بریتانیا بود و در آن تاریخ پس از سال‌ها مبارزه، استقلال خود را به دست آورد. انقلابیون کنیایی از سال ۱۹۵۰ و به رهبری فردی به نام «مائو مائو» به مبارزات استقلال‌طلبانه می‌پرداختند اما با سرکوب خشن و شدید لندن مواجه می‌شدند.

تاریخ جنایات انگلیس در کنیا مملو از اعمالی است که حتی نوشتن از آنها شرم‌آور است. نزدیک به ۱.۵ میلیون کنیایی در اردوگاه‌های کار اجباری بریتانیا تحت شدیدترین شکنجه‌ها قرار می‌گرفتند. با وجود مبارزت مائو، او استقلال کنیا را با چشم خود ندید. پس از استقلال کنیا، نخستین رئیس‌جمهوری آن به آقای «کنیاتا» رسید. حزب او که کانو (KANU) نام داشت تا سال ۲۰۰۲ قدرت را در دست داشت و در این سال آقای «کیباکی» بر سر کار آمد.

نایروبی تلاش دارد مرکز اقتصادی شرق آفریقا باشد و این نگرش می‌تواند در توسعه روابط کشورمان با آنها کمک کند. دیگر نقطه قوت این کشور، نظام سیاسی با ثبات آن است. در قاره آفریقا که کودتا، انقلاب، شورش و درگیری‌های قبیله‌ای و به طور عمومی آنارشی همواره دولت‌ها را آزار می‌دهد و پیدا کردن نظام‌های سیاسی با ثبات دشوار است، ثبات سیاسی نایروبی چشمگیر بوده برای سرمایه‌گذاران نوعی جاذبه محسوب می‌شود.

جمهوری اسلامی نیز تلاش کرده در توسعه مناسبات اقتصادی خود با آفریقا، فعالیت در کنیا را توسعه دهد. بر این اساس علاوه بر سفارتخانه و رایزن‌های فرهنگی، چند شرکت خصوصی تجاری در کنیا فعال هستند. با توجه به سیاست متوازن و متعادل دولت آقای رئیسی در عرصه بین‌المللی، توسعه روابط با کشورهای آفریقایی مورد تاکید قرار گرفته است. انتظار می‌رود دیدگاه جدید و منطقی سیاست خارجی دولت سیزدهم بتواند به استحکام هرچه بیشتر مناسبات با کشورهایی مستقل همچون جمهوری کنیا منجر شود.