زئونوز را جدی بگیریم/رعایت بهداشت فردی ضروریست

به گزارش خبرنگار حوزه سلامت ایرنا، بسیاری از بیماری ها بخصوص آن هایی که توانایی همه گیری دارند در گروه بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان طبقه بندی می شوند. همچنین در تداوم انتقال برخی از این بیماری ها انتقال انسان به انسان بارز و شایع می شود که می توان به کرونا و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو اشاره کرد.

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، به هر بیماری عفونی که بطور طبیعی قابلیت انتقال از حیوانات مهره دار به انسان را داشته باشد بیماری زئونوز گفته می شود. بیش از ۲۰۰ نوع از بیماری زئونوز در جهان شناسایی شده است و درصد زیادی از بیماریهای عفونی موجود و نوپدید که انسان را مبتلا می کند، از این نوع بیماری هستند.

انواع باکتری، ویروس، انگل و غیره می توانند از طریق تماس مستقیم  و یا از طریق غذا آب یا محیط به  انسان انتقال یابند و بیماریهای زئونوز از لحاظ اقتصادی دارای اهمیت ویژه ای هستند چرا که می توانند باعث ایجاد اختلال در تولید و تجارت محصولات حیوانی شود.

۷۵ درصد بیماری‌های نوپدید و بازپدید و ۶۱ درصد بیماری‌های عفونی بین حیوان و انسان مشترک است و این بیماری‌ها مخازن و ناقلین زیادی داشته که توانایی ایجاد همه‌گیری گسترده را دارند.

بر  اساس گزارش وزارت بهداشت، بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو بیماریی است که امسال شیوع زیادی در کشور عراق داشته و به دلیل تردد زیاد، اکنون ۴۵ نفر به این بیماری مبتلا شده و ۳ نفر فوت کردند.

بیش از ۲۶۰ مورد حیوان گزیدگی در سال گذشته در کشور ثبت شد که عامل بسیاری از آنها سگ های ولگرد بودند. سالک در ۱۹ استان کشور شایع  است،  اصفهان، خراسان رضوی، گلستان و سمنان شیوع بالایی در زمینه این بیماری دارند.

بهزاد امیری رئیس اداره بیماریهای مشترک بین حیوان و انسان مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت و گو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا افزود:بیماریهای زئونوز به دلیل وجود عامل بیماری زا در ادرار، بزاق، خون یا مدفوع حیوان و تماس مستقیم با آن ها به انسان منتقل می شود  و نمونه ای از آنها مانند هاری، تب خونریزی دهنده کریمه کنگو و عفونت های سالمونلایی بوده و ممکن است از طریق هوای آلوده شده به این ترشحات مانند کرونا و  آنفلوآنزا به انسان منتقل شوند.

وی افزود: این بیماریها همچنین در صورت تماس با ناحیه ای که حیوانات آلوده در آن حضور داشته اند  یا در آن زندگی می کنند یا با لمس جسمی که توسط حیوان آلوده شده است، به طور غیر مستقیم از طریق اسطبل، مخازن آکواریوم، قفس مرغ، قفس یا لانه سایر پرندگان، خاک جایی که حیوانات آلوده وجود داشته اند، باغ وحش منتقل می شوند.

امیری ادامه داد: زئونوزها می توانند از حیوان آلوده به سایر حیوانات و حتی انسان از طریق ناقلین منتقل شوند، مهمترین این ناقلین شامل کنه ها، پشه ها، شپش و کک بوده که تب خونریزی دهنده کریمه کنگو از جمله این بیماریهاست و از طریق محصولات غذایی حیوانی ناشی از آلودگی یا پخت نامناسب مواد غذایی به انسان نیز می شوند.

این مقام مسوول در وزارت بهداشت، فرآورده های لبنی غیر پاستوریزه، گوشت یا تخم مرغ کاملا پخته نشده، میوه و سبزیجات خام آلوده به مدفوع حیوان آلوده را از عوامل  شایع انتقال زئونوز از طریق غذا  برشمرد و گفت:با توجه به مصرف روزانه فراورده های دامی و احتمال تماس با حیوانات حتی در مناطق شهری و تمایل جامعه به نگهداری حیوانات در منزل همه آحاد جامعه در معرض خطر ابتلا به بیماری های زئونوز هستند و  برخی از افراد از جمله  روستاییان، کشاورزان، دامداران، کارکنان کشتارگاه ها و افرادی که در صنایع شیر و گوشت فعالیت دارند، همچنین کارکنان باغ وحش ها  یا  فروشگاه های حیوانات خانگی یا افرادی که روزانه با حیوانات تماس می گیرند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان هستند.

امیری ادامه داد:مهمترین اقدام به منظور کنترل این بیماری ها ارتقا هماهنگی بین بخشی جهت مهار آن ها در دام ها و ارتقا بهداشت محیط بوده، به روز کردن اطلاعات کارشناسان بهداشتی و پزشکان در خصوص خطر بیماری های نوپدید، روش های موثر کنترل، تشخیص، نظام ثبت و گزارش دهی و غیره  بیماری های زئونوز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

روزهای گرم سال و رعایت بهداشت فردی

وی تصریح کرد: آموزش جامعه و ارتقا آگاهی آن ها نقش بسیار مهمی در کنترل بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان دارد و افراد باید از فرآورده های لبنی پاستوریزه استفاده کرده و در مناطق روستایی در صورت مصرف فراورده های دامی به طور مناسب آن فراورده را از عوامل بیماری زا پاک کنند به عنوان مثال شیر را حداقل به مدت ۵ دقیقه بجوشانند. گوشت کاملا پخته شده مصرف و در مناطق روستایی از پرده مناسب برای پشت درها و توری مناسب برای پنجره ها استفاده شود.

به گفته امیری، در صورت مشاهده موش های صحرایی آن را به خانه بهداشت یا مرکز جامع سلامت گزارش کنید، از تجمع زبالها و نخاله ها در اطراف محل زندگی خودداری کرده، دامداران در هنگام تماس با دام از لباس های مجزا استفاده کنند و پس از تماس با دام آن ها را از تن درآورند. در صورت مشاهده علایم بالینی در دام به دامپزشکی مراجعه کرده، ذبح دام در کشتارگاه انجام شود. کارکنان کشتارگاه ها از لوازم حفاظت فردی استفاده کنند، در طی مسافرت تماس با دام و سایر حیوانات نداشته باشید.

وی افزود: به حیوانات اهلی نزدیک نشوید،  از خوردن آب چشمه یا رودخانه خودداری کنید، در صورت مشاهده سگ های بدون صاحب به شهرداری و دهیاری اطلاع رسانی کنید، در صورت گزش توسط حیوانات سریعا به نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کرده و اگر حیوان خانگی دارید به طور دوره ای برای تجویز واکسیناسیون و داروهای لازم به دامپزشکی مراجعه کنید.

رئیس اداره بیماریهای مشترک حیوان و انسان وزارت بهداشت،  کودکان زیر پنج سال، افراد بالای ۶۵ سال، زنان خانه دار و  افراد دارای ضعف اکتسابی ویا ارثی سیستم ایمنی بدن را از جمله افرادی بیان کرد که بیشتر در معرض خطر بیماریهای شدید ناشی از بیماری زئونوز هستند.

راه های پیشگیری از انتقال بیماری زئونوز به انسان چیست؟

امیری اظهار داشت: با شستن مرتب دست با آب و صابون دست ها را پاکیزه  نگه داریم، بخصوص زمانی که به حیوانات و اشیا در تماس هستیم و دست می زنیم.  درصورت در دسترس نبودن آب وصابون  از الکل ۶۰درصد برای ضد عفونی دست ها استفاده شود. از تماس با حیوانات بیمار پرهیز کنید،  از تماس کودکان و خانم های باردار و افرادی که دارای ضعف سیستم ایمنی  هستند خودداری شود.