جریان قدرتمند نقدینگی در روزهای اخیر منجر به بی‌اعتنایی به نگرانی‌های غیراقتصادی شده است. بررسی روند معاملات بورسی حاكی از آن است كه تمركز بازیگران همچنان بر بنیان‌های سودآوری و پتانسیل رشد درآمد شركت‌ها قرار دارد و تنش‌های سیاسی تغییر محسوسی را در بستر معاملات در پی نداشته است.
سیمای سهام بورس تهران طی روز گذشته هم سبزپوش باقی ماند. شاخص اصلی این بازار كه در چهار روز اخیر پیوسته رو به قله تاریخی حركت كرده است، در معاملات دیروز با رشد 1832 واحدی (معادل تقریبی یك درصد) به میانه كانال 190 هزار واحد قدم گذاشت و فاصله خود را از اوج تاریخی خود به 2.5 درصد رساند. دلایل متعددی را می‌توان برای توجیه حركت صعودی شاخص بر‌شمرد كه از جمله مهم‌ترین آنها ظرفیت‌های ارزی سهام بورس تهران است. چنین می‌نماید كه ناكامی پی‌درپی سیاست‌گذار در مدیریت بازار ارز و آشفتگی و واگرایی نرخ‌ها در حال فراهم‌سازی شرایط برای رهایی بنگاه‌های بورسی از سركوب چند‌ماهه قیمت‌گذاری‌هاست. این دیدگاه در كنار روند فزاینده قیمت جهانی مواد خام توام با رونق معاملات بورس كالا و زمزمه‌های افزایش ناگزیر نرخ ارز مرجع پازل صعود طیف گسترده‌ای سهم‌ها را تشكیل می‌دهند. از این‌روست كه با وجود بروز ریسك‌های محیطی همچنان قیمت‌ها عزم صعود و فتح قله تاریخی را در سر دارند.
** دو نگاه به جهت‌گیری سهام
بازارها پس از تجربه جوی آرام طی یك ماه اخیر، در معرض شوك غیراقتصادی دیگری قرار گرفته‌اند. استعفای ظریف، وزیر امور خارجه كشور در اوایل اسفندماه سال گذشته آخرین شوك غیراقتصادی بود كه اثر منفی آن بر بازارها خیلی زود مرتفع شد. طی این مدت بازارها در فضایی نسبتا امن به‌سر می‌بردند تا اینكه در ابتدای این هفته موضوع تروریستی‌خواندن سپاه پاسداران از سوی آمریكا در رسانه‌ها مطرح شد. از این‌رو، برخی از فعالان بورسی افت مقطعی شاخص سهام طی روز دوشنبه را ناشی از همین مساله دانستند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد فضای روانی حاكم بر بازار ارز و شیب تند قیمت دلار و سایر ارزها در این چند روز نتیجه بلافصل فشارهای مضاعف آمریكا بر اقتصاد ایران باشد. بهای هر دلار آمریكا در روزهای كاری پس از تعطیلات نوروزی ضمن جهش حدود یك هزار تومانی به كانال 14 هزار تومانی راه یافته است. مطابق تجربه‌های تاریخی شاخص ارزی را به‌عنوان دماسنج سیاسی بازارها در نظر می‌گیرند. از این‌رو، رشد فزاینده نرخ دلار در روزهای اخیر گمانه‌زنی‌ها درخصوص تاثیر فشارهای آمریكا بر اقتصاد ایران را تقویت كرده و فضا را ملتهب‌تر از قبل نشان می‌دهد.
معمولا شاخص سهام با تشدید ریسك‌های محیطی به دلیل عقب‌نشینی متقاضیان و فشار فروشندگان در مسیر اصلاح می‌افتد. اما رفتار دو سه روز اخیر بورس تهران خلاف این روند معمول را نشان می‌دهد. بورس‌بازان با سورپرایز فروشندگان خاصه در دو روز اخیر بر ارتفاع قیمت‌ها افزودند و شاخص كل را به فاصله 2.5 درصدی قله تاریخی بردند.رفتار اخیر بورس تهران دو گروه از تحلیلگران را رو‌به‌روی هم قرار داده است. گروه نخست معتقدند رشد روزافزون قیمت سهام با وجود تشدید ریسك‌ها حاصل حمایت عوامل بنیادی است. از نگاه این دسته از فعالان، عملكرد قابل قبول شركت‌های بورسی كه در گزارش‌های اسفندماه در كنار تقویت گمانه‌زنی‌ها در مورد حذف نرخ ارز 4200 تومانی و همچنین روند صعودی نرخ ارز نیما و بهبود قیمت جهانی مواد خام شرایطی فراهم كرده تا سرمایه‌گذاران به‌رغم تشدید ریسك‌های غیراقتصادی، عموما در جبهه تقاضای سهام مشاركت موثر داشته باشند.گروهی دیگر برآنند كه اهالی سهام سناریوهای بدبینانه را از ماه‌های قبل در تصمیمات خود لحاظ كرده بودند. از منظر این دسته از فعالان بورسی، سطوح كنونی قیمت سهام، حتی پس از رشدهای اخیر بخش قابل‌توجهی از بدبینی و نگرانی نسبت به آینده را پیشخور كرده است. بنابراین، اگر بازار سهام طی دو روز اخیر در مقایسه با بازار ارز واكنش منفی به مسائل سیاسی از خود نشان نداد، به این دلیل بود كه سهامداران از قبل خود را برای شرایط بسیار بدبینانه آماده كرده بودند.
** ظرفیت‌های بالقوه سهام
واقعیت این است كه بازار سهام با وجود تاثیرات ناپایدار شوك‌های روانی همواره مسیر واقعی خود را دنبال كرده است. هر‌چند این مسیر گاه دچار وقفه‌هایی زودگذر شده اما پتانسیل‌های سهام به‌تدریج و با فروكش ریسك‌ها سرانجام در قیمت سهام متبلور شده است؛ چنان‌كه بخشی از این ظرفیت‌ها طی چند روز اخیر و با رشد روزافزون قیمت‌ها به فعلیت رسید. با وجود این، برخی از كارشناسان معتقدند سطوح فعلی سهم‌های بنیادی تا ارزش واقعی خود همچنان فاصله دارد. تحلیلگران اختلاف بین نرخ‌های رسمی و آزاد ارز را عامل اصلی فاصله قیمت بازاری سهام از ارزش ذاتی آن می‌دانند.
چنان‌كه می‌دانیم بورس تهران همواره با یك گام تاخیر به قیمت‌های ارز واكنش نشان داده است. تصمیمات ارزی و تلاش سیاست‌گذار برای سركوب قیمت‌ها را می‌توان یكی از مهم‌ترین علل این پدیده دانست. با وجود این، تبلور اثر افزایش نرخ‌های ارز در گزارش عملكرد شركت‌ها طی ادوار بعد محرك تقاضا و رشد قیمت سهام بوده است. البته شكل‌گیری نرخ‌های چندگانه در بازار ارز و آشفتگی در شیوه‌های قیمت‌گذاری كالاهای مرتبط هم نقش مضاعفی در ایجاد این وقفه در بورس تهران داشته است. اما شكست پی‌درپی سیاست‌گذار این تصور را به وجود آورده كه معادلات حاكم بر بازار ارز دستخوش تغییر مثبت برای سهام خواهد شد. از این منظر و با توجه به اینكه بخش قیمت محصولات بخش عمده‌ای از شركت‌های بورسی تحت سیطره سیاست‌های نادرست بوده، تغییر این روند سیگنالی بنیادی در حمایت از سهام محسوب به شمار می‌رود. این موضوع در شرایطی بیشتر خودنمایی می‌كند كه تاكید شود قیمت‌های كنونی سهام با سطوح كنونی نرخ دلار در بازار آزاد به هیچ وجه هماهنگ نشده است.
** تداعی خاطره سیاست‌های ناكام ارزی
چنان كه می‌دانیم سركوب‌های تورمی از طریق سیاست‌های ارزی و تجاری، قیمت فروش محصولات طیف وسیعی از شركت‌های بورسی را در سطوح نازلی نگه داشته است. عدم كارآمدی‌ها در این زمینه طی ماه‌های قبل موجب اصلاح برخی سیاست‌های اقتصادی شد و اخیرا هم گمانه‌زنی‌ها را درخصوص گسترش اصلاحات ارزی و قیمت‌گذاری كالا در پی داشته است. واكنش سهامداران به سهام برخی از گروه‌ها طی روزهای اخیر ناشی از همین تصور است. برای مثال، سهام تولیدكنندگان قند و شكر، مواد غذایی و دارو با تصور حذف نرخ ارز مرجع و افزایش قیمت محصولات اخیرا مورد اقبال گسترده قرار گرفته‌اند. در واقع، چشم‌انداز نرخ‌گذاری محصولات این صنایع با قیمت‌های بالاتر ارز، احتمالا ارز سامانه نیما، می‌تواند درآمدهای این شركت‌ها از محل افزایش شدید نرخ فروش را دستخوش تغییر جدی كند. از طرف دیگر، در سهام كالایی هم ظرفیت‌هایی بالقوه‌ای به دلیل سركوب‌های تورمی سیاست‌گذار وجود دارد كه در صورت اصلاح سیاست‌های ارزی بر ارزش سهام وابسته خواهد افزود.
** سیگنال‌های بورس كالا و سامانه نیما
چنان كه می‌دانیم قیمت ارز در سامانه نیما و كشف آن بر اساس معاملات بورس كالا تاثیر مستقیمی بر ارزش طیف وسیعی از سهام بورس تهران دارد. بررسی آخرین معاملات بورس كالا طی روز گذشته نشان می‌دهد كه قیمت‌گذاری محصولات مختلف عمدتا بر پایه نرخ 10 هزار تومانی دلار صورت گرفته است. ارزش‌گذاری محصولات پایه بر حسب نرخ مزبور و اختلاف بیش از 40 درصدی آن با قیمت ارز در بازار آزاد را می‌توان یكی از ظرفیت‌های سهام در مقایسه با نرخ‌های ارز در بازار آزاد دانست. از سوی دیگر، قیمت ارز در سامانه نیما نیز حكایت از اختلاف جالب توجه با نرخ‌های بازار آزاد دارد. دیروز شركت سیمان خوزستان در كنفرانس اطلاع‌رسانی خود از معامله دلارهای نیما با نرخ 11 هزار تومان خبر داد. در مجموع، تفاوت نرخ‌های مزبور كه ارزش‌گذاری سهام بورس تهران بر اساس آن صورت می‌گیرد یكی از سیگنال‌های بنیادی برای حمایت از سهام به‌شمار می‌رود كه به‌زعم كارشناسان همچنان در قیمت سهام مرتبط به‌طور متناسب انعكاس پیدا نكرده است.
** معاملات دیروز زیرذره بین
شاخص كل دیروز توام با رشد شاخص 28 صنعت بورسی حدود یك درصد دیگر ارتفاع گرفت و پس از حدود 6 ماه (از نهم مهرماه) در میانه كانال 190 هزار واحد جا خوش كرد. علاوه بر نمادهای بزرگ كالایی صنایع فلزات و پتروپالایشی‌ها كه مسیر صعودی خود را در معاملات دیروز حفظ كردند، تك‌نمادهای بزرگی چون «اخابر»، «همراه» و «رمپنا» هم به لطف جو عمومی حاكم بر بازار در فهرست نمادهای موثر بر شاخص كل دیده می‌شوند. مروری بر صدر همین فهرست نشان می‌دهد كه تقاضا به لطف قدرت بالای نقدینگی اكثر سهم‌ها را به‌طور فراگیر و دسته‌جمعی بالا برده است. دیروز برای سومین بار متوالی در سال جدید، حدود 900 میلیارد تومان سهم بین سهامداران دست‌به‌دست شد. ارقامی كه از ابتدای آبان سال گذشته تا به حال تجربه نشده بود. پیوستن پول‌های تازه را می‌توان از علل رشد شدید ارزش معاملات دانست. از طرفی، بررسی ارقام تغییر مالكیت نیز حاكی از حضور پررنگ‌تر سهامداران حقیقی در سمت خرید است كه مطابق تجربه‌های تاریخی با رفع ریسك‌های محیطی یا بروز حمایت‌های بنیادی شكل گرفته است.
سهامداران حقیقی بورس تهران طی معاملات دیروز در 20 صنعت بیشتر خریدار بودند تا فروشنده. بررسی آمار تغییر مالكیت صنایع بورسی نشان می‌دهد كه فعالان حقیقی بازار بیشترین خالص خریدهای خود را در گروه‌های كوچك و متوسط به ثبت رسانده‌اند. به عبارت دقیق‌تر، گروه‌های سیمان، سرمایه‌گذاری و اطلاعات و ارتباطات از جمله صنایعی بودند كه طی روز گذشته در كانون خریدهای نسبتا قوی سهامداران خرد قرار داشتند؛ معامله‌گران حقیقی به واسطه خرید در این سه گروه به ترتیب، 24، 16 و 13 میلیارد تومان بر ارزش سهام خود افزودند. در نقطه مقابل، سهام گروه غذایی و فلزات در معرض عرضه‌های قابل توجه سهامداران خرد قرار داشتند. خالص فروش این دسته از سهامداران در دو صنعت مزبور به ترتیب 18 و 16 میلیارد تومان رقم خورد.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد؛ 1398،01،21
گروه اطلاع رسانی **1699**2002
تهران- ایرنا- شاخص كل بورس روز گذشته با رشد 1832 واحدی توانست بالاتر از سطح 190 هزار واحدی قرار بگیرد و فاصله خود را با سقف تاریخی به حدود پنج هزار واحد برساند. به این ترتیب نماگر كل بازار برای ركوردشكنی دوباره صعودی 2.5 درصدی را نیاز دارد.
