آياعدم اقبال رمان دايي جان ناپلئون هم كار انگليسي ها بود

اما اين رمان پر فروش كه اخيرا نيز بازچاپ شده در زمان خود از سوي منتقدان جدي گرفته نشد و نامي هم كه از آن مانده بيشتر مديون سريال خوش ساخت تقوايي است.
به گزارش ايرنا، خانه فرهنگ گيلان در طليعه سلسله نشست هاي فرهنگي با حضور منتقدان و روزنامه نگاران برجسته به نقد و بررسي اين كتاب پرداخت. در نخستين نشستِ بازچاپ، مشيت علايي، منتقد سرشناس كشور به‌عنوان منتقد مهمان و علي مسعودي‌نيا، روزنامه‌نگار ادبي و منتقد به‌عنوان گرداننده‌ي جلسه گفت‌وگو حضور داشتند.
مشيت علايي در تعريف اين رمان گفت: داستان در يكي دو ماه آخر شهريور 1320 ، حمله متفقين ، رفتن رضا شاه و آمدن محمد رضا شاه صورت مي گيرد و نظام ارزشي اشرافي در حال زوال و ساقط شده و متوهم را روايت مي كند . پزشكزاد عقب نشيني نظام اجتماعي را به خوبي و هوشمندانه در قالب طنز نشان مي دهد . سخافت ارزشهاي يك طبقه را با موضوعاتي كه مشغله آنها است . دعواهاي بي پايه و ابتذال حاكم بر ارزش هايشان كه نشان دهنده جهان بيني آن ها است . نشانه هاي زوال و تزلزل و سقوط نظام اجتماعي، در جابه جايي اين دو نظام ارزشي آنچه از دست مي رود عشق و پاكي و معصوميت است.
وي در مورد اين كه چرا اين رمان پزشكزاد مغفول و مهجور مانده به سه دليل اشاره كرد: دور بودن اثر از تمِ خاصِ آن روزها كه به ادبيات متعهد يا رئاليسم سوسياليستي معروف بود، جدي گرفته نشدن ادبيات طنز و دور بودن از ادبيات مدرنِ فرم‌گراي آن روزها.» علايي بيان داشت: رمان دايي جان ناپلئون زمان انتشار در معرض يكي دو جريان فرماليستي ، مدرنيستي و نوگرا قرار مي گيرد. همچنين شايد بدليل ژانر طنز يا هزلي كه انتخاب كرده در مقايسه با فرمهاي جدي تر يك قدم عقب تر است، حتي در غرب تراژدي خيلي جلوتر از كمدي بوده .
وي با اشاره به انتخاب ژانر طنز توسط نويسنده اثر اظهار داشت : شايد انتخاب مديوم طنز بهتر كار كرده تا نشان دادن چهره اي جدي . پزشكزاد در دايي جان ناپلئون نگاه بسيار تلخ و ناتوراليستي دارد سرنوشت مقدر و محتومي كه براي هيچكدام از شخصيتهاي داستان راه نجاتي نمي گذارد اين ها را با استفاده از طنز در كپسولي به ما ارائه مي دهد.
در بخش ديگري از برنامه علي مسعودي نيا نيز در مورد اين كتاب گفت : در رمان دايي جان ناپلئون مثل فكاهه هاي مارك تواين يك ذات پروري حاكم است كه آن را از اثر مدرن دور مي كند. نااميدي از رستگاري مملكتي كه اين پيشينه را دارد .
علايي نيز با تائيد اين نگاه ذات پروري يا اگزيستانسياليستي در اثر تصريح كرد : تعميم ذات پروري به مساله علوم انساني از جمله ادبيات عواقب خطرناكي دارد . تاريخ باوري نقطه مقابل ذات پروري است.
مسعودي نيا در ادامه به طرح اين پرسش پرداخت كه برخي اين اثر را كلاژ و اقتباسي از رمان 'تريسترم شندي' نوشته لورنس استرن مي دانند و شخصيت دايي جان ناپلئون را برگرفته از دن كيشوت سروانتس، اسدالله ميرزا از دون ژوان ، مش قاسم از سانچو پانزا و چقدر اين ايراد دارد ؟
علايي در اين خصوص به يكي از جملات هارولد بلوم اشاره كرد كه مي گويد : هيچ پديده فرهنگي خالص و نابي كه به هيچ جا وابستگي نداشته باشد وجود خارجي ندارد ' و افزود : مضامين مشتركي هستند كه در ادبيات تكرار مي شوند و بسياري از آثار هنري نتيجه كلاژ است و از نظر من ايرادي بر اين نيست . اوليس نوشته جيمز جويس بعنوان يكي از رمان هاي بزرگ قرن حتي اسم خود را از داستان حماسي 'اوديسه' هومر گرفته و سرشار از بينامتنيت است.
وي همچنين سرگرم كننده بودن صحنه ها براي مخاطب و كنترل گالري از شخصيت ها در رمان را از دستاوردهاي مهم پزشكزاد دانست.
اين منتقد به نام ادبي توهم توطئه شخصيت دايي جان ناپلئون را زوال رواني تخريب كننده و پارانويا دانست و متذكر شد: پارانويا وقتي وجهه اجتماعي پيدا مي كند توهم توطئه مي شود . قضا و قدري بودن نيز مي تواند به رفتارهاي اجتماعي تسري پيدا كند.
وي با اشاره به اين كه دايي جان ناپلئون همه مشكلات را به گردن انگليسي ها مي انداخت گفت : اين نيست كه قدرتها دنبال توطئه نباشند اما اين كه همه مشكلات را به قدرتهاي پشت پرده منتسب كني قوم را عاطل و باطل مي كند و انسان ها را به عروسكهايي كه خود را در ايجاد تغيير ناتوان مي دانند تبديل مي كند.
ايرج پزشك‌زاد (الف. پ. آشنا) زاده 1306 تهران از نويسندگان و طنزپردازان ايراني نيمهٔ دوم قرن بيستم است. سال 1349 رمان دايي جان ناپلئون را منتشر كرد و بيشتر به خاطر آفرينش اين رمان و شخصيتي به همين نام به شهرت رسيد. ناصر تقوايي در سال 1355 مجموعهٔ تلويزيوني دايي جان ناپلئون را از روي اين كتاب ساخت.
وي پس از تحصيل در ايران و فرانسه در رشتهٔ حقوق دانش‌آموخته شد و به مدت پنج سال در ايران به قضاوت در دادگستري مشغول بود. پس از آن به خدمت در وزارت خارجه ادامه داد و آخرين سمتش مديركل روابط فرهنگي بود.
وي كار نويسندگي را در اوايل دههٔ 30 با نوشتن داستان‌هاي كوتاه براي مجلات و ترجمهٔ آثار ولتر، مولير و چند رمان تاريخي آغاز كرد.
پزشك‌زاد درباره خود به‌طور خلاصه مي‌گويد:
از پدري پزشك و مادري معلم به دنيا اومدم. تحصيلات ابتدايي و متوسطه در تهران و تحصيلات عاليه رو در فرانسه در رشته حقوق گذراندم. بعد از فارغ‌التحصيلي به استخدام وزارت امور خارجه درآمدم و به عنوان ديپلمات تا انقلاب در اونجا كار كردم. بعد از انقلاب از كار اخراج شدم به طوري كه حتي حقوق بازنشستگي هم شامل حالم نشد. بعد از اون به فرانسه برگشتم و به كار روزنامه‌نگاري و قلم زني و نوشتن اراجيف! مشغول شدم.
برخي سريال قهوهٔ تلخ را كپي ناشيانه‌اي از كتاب «ماشاءالله خان در دربار هارون‌الرشيد» نوشتهٔ ايرج پزشك‌زاد مي‌دانند.
در فرانسه، عضو شوراي نهضت مقاومت ملي شد .پزشك‌زاد جايزه بيتاي 2014 را برده‌است.
پزشكزاد در جايي از كتاب مي گويد: «و من فهميدم عشق بعضي وقت‌ها آدم را احمق مي‌كند...»
6030