توسعه كشت گلخانه اي راهكاري در تحقق اقتصاد مقاومتي و اشتغال

كشت گلخانه اي به دليل قابليت كنترل شرايط محيطي مناسب رشد گياهان در فصول مختلف سال و استفاده بهينه از زمين، آب، نهاده هاي كشاورزي، از بهترين شيوه هاي توليد كشاورزي است كه در صورت برنامه محوري و حمايت اصولي با خود ارزش افزوده مناسب، فرصت هاي شغلي مستقيم و غيرمستقيم، مهار هزينه هاي سربار و بهبود شاخص توليدات را همراه دارد.
رقابتي كردن توليد حوزه كشاورزي با شيوه هاي سنتي حاكم بر اين بخش امكانپذير نيست و نياز است با تغيير شيوه هاي توليد باز به گلخانه اي و جايگزيني محصولات كم آب بر به صورت هدفمند مولفه هاي اين تغييرات در استان مركزي نهادينه شود.
استان مركزي به دليل شرايط اقليمي ظرفيت هاي مناسبي را در حوزه كشاورزي دارد و در حال حاضر بيش از 36 هزار بهره بردار از حوزه كشاورزي در اين خطه ارتزاق مي كنند كه با خشكسالي هاي دهه اخير و بروز تنش هاي آبي و طيف بزرگي از مشكلات ديگر بخشي از آنان با چالش هاي اساسي و بيكاري مواجه شده اند و به ناچار به مهاجرت و مشاغل كاذب روي آورده اند.
توسعه كشت گلخانه اي با حمايت هدفمند از شاغلان اين بخش در شرايط كنوني يكي از راهكارهايي است كه مي تواند توسعه بخش كشاورزي است زيرا محصول توليد شده تامين كننده هزينه هاي صرف شده نمي باشد و اين مهم كاهش در آمد خانوارهاي روستايي و افزايش مهاجرت روستاييان به شهرها به همراه دارد.
با برنامه ريزي صحيح و استفاده بهينه از نهاده هاي كشاورزي(خاك، آب، بذر، عوامل محيطي) و مكانيزه كردن فعاليت هاي كشاورزي مي توان تهديدها و نقاط ضعف فوق را به نقاط قوت تبديل كرد.
كشت محصول در گلخانه يكي از بهترين روش هايي است كه امكان مديريت درست نهاده هاي كشاورزي را فراهم كرده و محدوديت هاي موجود را تا حد زيادي رفع مي كند.
مهمترين مزيت هايي كه گلخانه ها ايجاد مي كنند عبارتند از استفاده از حداقل زمين براي توليد محصول و اشتغال زايي بيشتر، توليد محصول بيشتر در واحد سطح، امكان توليد محصول در خارج از فصل، پيش رس كردن محصول، تنظيم برنامه كشت مطابق با نياز بازار، افزايش كيفيت محصول در شرايط گلخانه و افزايش كارايي آب است.
به عقيده كارشناسان حوزه كشاورزي، ايجاد گلخانه ها يكي از عوامل مهم افزايش توليد، اشتغال در بخش كشاورزي و جلوگيري از مهاجرت روستاييان به شهرها و از شاخصه هاي مهم تحقق اقتصاد مقاومتي اقدام و عمل به شمار مي رود.
اين كارشناسان معتقد هستند: سرمايه گذاري و توجه هرچه بيشتر به اين بخش ضمن كاهش مصرف آب كشاورزي، افزايش كيفيت محصول و كاهش ضايعات محصولات كشاورزي نقش مهمي در كاهش واردات و افزايش صادرات اين محصولات به خارج از كشور به همراه دارد.
مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي در اين خصوص گفت:درحال حاضر كشت گل و گياه زينتي و كشت سبزي و صيفي در سطح 546 هكتار گلخانه هاي اين استان انجام مي شود.
علي‌اصغر زارعي افزود: 425 هكتار از عرصه هاي گلخانه اي استان زير كشت گل و گياهان زينتي و 121 هكتار نيز به كشت سبزي و صيفي جات اختصاص يافته است.
وي ادامه داد: شهرستان هاي محلات، خمين، اراك و ساوه به ترتيب بيشترين سطح زير كشت گلخانه اي گل و گياه زينتي و شهرستان هاي ساوه، اراك، و زرنديه نيز بيشترين سطح زير كشت گلخانه اي توليد سبزي و صيفي جات در استان مركزي را به خود اختصاص داده اند.
مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي بيان كرد: سالانه حدود 26 هزار تن محصولات صيفي از جمله گوجه، توت فرنگي، خيار، فلفل دلمه اي و بادمجان در گلخانه هاي اين استان توليد مي شود و در اين زمينه براي يك هزار و 500 نفر به صورت مستقيم اشغالزايي شده است.
زارعي ياد آور شد: يك هزار و 25 هكتار از اراضي كشاورزي استان مركزي زير كشت توليد گل و گياهان زينتي قرار دارد كه 600 هكتار اين اراضي در فضاي باز و بقيه در عرصه هاي گلخانه اي استان كشت مي شود و در اين زمينه براي پنج هزار و 200 نفر به صورت مستقيم اشتغالزايي شده است.
وي افزود: سالانه حدود 250 ميليون شاخه گل شاخه بريده و 142 ميليون گياهان فصلي و نشاني در استان مركزي توليد مي شود و اين استان رتبه دوم را در زمينه توليد گل هاي شاخه بريده و رتبه نخست توليد گياهان فصلي و نشايي در كشور به خود اختصاص داده است.
مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي خاطر نشان كرد: ايجاد اشتغال دائم براي كشاورزان، افزايش زمينه صادارت محصولات گلخانه اي، كاهش 10 برابري مصرف آب در كشت هاي گلخانه اي نسبت به كشت در فضاي باز، افزايش 12 تا 15 برابر توليد محصول، ايجاد اشتغال براي 12 نفر در هر هكتار از اراضي گلخانه اي و امكان آمارگيري آسان از جمله مزاياي كشت گلخانه اي است.
زارعي، با يادآوري وجود سه مجتمع گلخانه اي دولتي و 2 مجتمع گلخانه اي خصوصي در استان مركزي گفت: ايجاد مجتمع هاي گلخانه اي نقش مهمي در رفع مشكلات گلخانه ها، توليد محصولات كشاورزي در خارج از فصول كشت و برنامه ريزي براي صادرات محصولات اين واحدها برعهده دارد.
وي، توسعه اراضي و توليد محصولات گلخانه را از برنامه هاي اولويت دار وزارت جهاد كشاورزي عنوان كرد و افزود: به منظور توسعه اراضي زير كشت و افزايش توليد محصولات گلخانه اي 80 درصد اعتبار مورد نياز ايجاد واحدهاي گلخانه اي به صورت تسهيلات و آب، برق و گاز مورد نياز اين واحدها نيز با نرخ دولتي در اختيار متقاضيان قرار مي گيرد.
مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي استان مركزي نبود تمايل واحدهاي گلخانه اي براي ايجاد تعاوني، نبود هماهنگي كافي در زمينه توليد و صادرات محصولات، بالا بودن نرخ تسهيلات بانكي، نبود استاندار كافي در توليد محصولات گلخانه اي براي صادرات محصولات را از جمله مشكلات واحدهاي گلخانه اي استان عنوان كرد.
زارعي گفت: رعايت استانداردهاي لازم در زمينه توليد محصولات گلخانه اي ضمن كاهش هزينه، توليد افزايش صادرات و درآمدهاي اقتصادي براي اين واحدها و استان را به همراه دارد.
وي ادامه داد: همچنين واحدهاي گلخانه اي مي توانند با ايجاد تعاوني و مجتمع هاي گلخانه اي ضمن برخورداري از نهاده هاي با كيفيت و ارزان قيمت، واحدهاي بسته بندي، فرآوري محصولات و صنايع تبديلي را در اين مجتمع ها ايجاد كنند.
مدير صنايع تبديلي و غذايي جهاد كشاورزي استان مركزي نيز در اين خصوص ايجاد واحدهاي صنايع تبديلي و تكميلي درجوار مجتمع هاي گلخانه ها را براي افزايش توليد و فرآوري محصولات اين واحدها از اولويت هاي جهاد كشاورزي استان عنوان كرد و گفت: مجوز ايجاد واحدهاي فرآوري و بسته بندي محصولات در بيشتر مجتمع هايي گلخانه اي كه به بهره برداري رسيده، صادر شده است.
رضا باجلاني افزود: واحد فرآوري آلوئه ورا در مجتمع گلخانه اي آوه به بهره برداري رسيده است و پيش بيني مي شود در آينده نزديك بهره برداري از يك واحد بسته بندي محصولات گلخانه اي درمجتمع گلخانه اي امان آباد اراك نيز آغاز شود.
وي با يادآوري، وجود بيش از 200 واحد فرآوري و بسته بندي محصولات كشاورزي در استان مركزي ادامه داد: سالانه بيش ازيك ميليون و800 هزار تن محصولات كشاورزي در اين واحدها فرآوري شده مي شود.
مدير صنايع تبديلي و غذايي جهاد كشاورزي استان مركزي خاطر نشان كرد: با وجود اين واحدها هم اكنون مشكلي در زمينه فرآوري محصولات كشاورزي در استان وجود ندارد و مهمترين مشكل واحد هاي صنايع تبديلي و تكميلي فروش محصولات است.
باجلاني گفت: با توجه به كاهش قدرت خريد مردم در بازارهاي داخلي، نوسانات اقتصادي و وجود برخي موانع بر سر راه توليد و صادرات بيشتر واحد هاي صنايع تبديلي پايين تر از ظرفيت اسمي در حال فعاليت هستند.
وي، نبود تشكل هاي قوي در زمينه بازاريابي در عرصه بين المللي را يكي از عوامل كاهش صادرات و كاهش توليد صنايع تبديلي استان دانست و گفت: در بيشتر سفارتخانه هاي خارجي معاونت اقتصادي براي ارزيابي بازار و محصولات مورد نياز ساير كشورها وجود دارد در صورتي كه اين مهم در برخي از سفارتخانه هاي كشور هنوز جدي نيست.
باجلاني گفت: برخي از توليدكنندگان استان مركزي فقط در زمينه توليد فعاليت دارند و از علم تجارت در بازارهاي جهاني سر رشته اي ندارند و فعال شدن معاونت اقتصادي سفارتخانه ها و آشنايي توليدكنندگان با بازارهاي جهاني و توليدات مورد نياز كشورهاي هدف، تاثير بسزايي در افزايش توليد و صادرات از كشور به خارج را به همراه دارد.
وي، وجود ضوابط و مقررات اداري، كمبود توليدات صادرات محور، به روز نبودن تجهيزات و دستگاه هاي واحدهاي صنايع تبديلي را از ديگر عوامل كاهش حضور توليدات استان مركزي در بازارهاي جهاني عنوان كرد و ادامه داد: نياز است در سال اقتصاد مقاومتي توليد و اشتغال با تسهيل قوانين و مقررات و كمك به افزايش كيفي محصولات به خصوص بسته بندي و اخذ استانداردهاي جهاني مورد نياز زمينه تسهيل در امر صادرات كه افزايش توليد و اشتغال را به همراه دارد فراهم شود.
رئيس اتحاديه فروشندگان ميوه و تره بار و گل فروشان اراك نيز در اين خصوص گفت: 10 گلخانه توليد گل و گياه هاي زينتي در اين شهرستان فعاليت دارند.
محمد علي محمدي افزود: اخذ ماليات هاي سنگين، هزينه آب، برق و گاز و اجاره بهاي زمين از جمله مشكلات اين واحدها است.
وي ادامه داد: با توجه به رتبه نخست شهرستان محلات و وجود برخي مشكلات در زمينه توليد گل و گياهان زينتي شهرستان اراك هم اكنون 2 واحد از واحدهاي گلخانه اي شهرستان اراك در زمينه توليد گل و گياه هاي زينتي داراي رتبه هستند.
محمد انصاري مدير گلخانه توليد سبزي و صيفي جات شهرستان خنداب، نبود ثبات قيمت در توليدات محصولات كشاورزي را يكي از مشكلات توليدكنندگان اين بخش عنوان كرد و گفت: سال گذشته به دليل كاهش قيمت گوجه فرنگي و نبود صرفه اقتصادي براي عرضه محصولات به بازار برخي از گلخانه داران مجبور شدند محصولات خود را بيرون بريزند.
وي، نبود همكاري برخي از دستگاه هاي خدمت رسان با واحدهاي توليدي و گلخانه اي را از ديگر مشكلات اين حوزه عنوان كرد و افزود: با توجه به زمان بر بودن توليد محصولات كشاورزي در واحدهاي گلخانه اي و نبود امكان پرداخت هزينه خدمات زير بنايي در فاصله زماني توليد نياز است دستگاه هاي خدمت رسات همكاري هاي لازم را تا فصل توليد و عرضه محصولات به بازار با اين واحدها داشته باشند.
انصاري گفت: تهيه كود و سم با قيمت آزاد از جمله عوامل افزايش هزينه توليد در واحدهاي گلخانه اي است در صورتي كه مي توان با اختصاص تله هاي نوري توسط جهاد كشاورزي به اين واحدها زمينه كاهش هزينه و افزايش توليد را فراهم كرد.
وي ظرفيت توليد سالانه اين واحد گلخانه اي را 200 تن محصول گوجه و خيار عنوان كرد و گفت: در اين واحد گلخانه اي براي پنج نفر به صورت مستقيم و 15 نفر به صورت غير مستقيم اشتغالزايي شده است.
اين گلخانه دار استان مركزي ادامه داد: به دليل شرايط معمولي و نبود پرده شيد (سامانه مكانيزه پرده شيد براي ذخيره و مصرف بهينه انرژي و سايبان در گلخانه ها مورد استفاده قرار مي گيرد) در اين واحد گلخانه، امكان كشت گل و گياهان زينتي و برخي ميوه ها همانند توت فرنگي و گوجه زينتي كه اشتغال و افزايش درآمد چند برابري براي اين واحد را به همراه دارد وجود ندارد.
انصاري گفت: تجهيز اين گلخانه به پرده شيد نيازمند 600 ميليون ريال اعتبار است كه با توجه به سود بالاي تسهيلات پرداختي بانك ها امكان نصب اين پرده در اين واحد گلخانه اي وجود ندارد.
وي ادامه داد: نصب پرده شيد در اين واحد گلخانه اي ضمن افزايش سه تا چهار برابري توليد محصولات كشاورزي، درآمدهاي اقتصادي و اشتغالزايي نقش مهمي در كاهش مصرف انرژي در اين واحد توليدي برعهده دارد.
عليرضا دارابي يكي از توليدكنندگان گل و گياه زينتي گلخانه اي استان مركزي گفت: با وجود قرار گرفتن اين واحد توليدي در مركز شهر اراك، براي گرم كردن اين واحد از سامانه گرمايشي نفتي و مايع استفاده مي شود.
وي ادامه داد: تجهيز اين واحد گلخانه اي به سيستم گاز سوز نيازمند پرداخت يك ميليارد و 400 ميليون ريال حق انشعاب دارد كه با توجه به مشكلات اقتصادي امكان تجهيز اين واحد توليدي به سيستم هاي گرمايشي گاز طبيعي وجود ندارد.
وي، دريافت ماليات از واحدهاي گلخانه اي را از ديگر مشكلات اين بخش عنوان كرد و ادامه داد: با وجود اينكه توليدات بخش كشاورزي از پرداخت ماليات معاف مي باشند ولي هم اكنون از اين بخش ها ماليات دريافت مي شود.
دارابي خاطر نشان كرد: وجود قوانين و مقررات اداري براي صادرات گل و گياهان زينتي به خارج كشور و نبود استانداردهاي لازم براي انجام فعاليت هاي قرنطينه اي صادرات اين محصولات از ديگر مشكلات واحدهاي گلخانه توليد گل و گياه زينتي در استان مركزي است و مي طلبد مسئولان براي تسهيل در امر صادرات و حضور اين محصولات در بازارهاي جهاني توجه ويژه داشته باشند.
رضا رضايي يكي از توليد كنندگان گل و گياهان زينتي شهرستان خمين نيز كمبود آب در شهرك گلخانه اي گل و گياه ليليان اين شهرستان را يكي از مشكلات اين واحدها عنوان كرد و گفت: بر اساس مجوزهاي صادره حدود 12 ليتر بر ثانيه آب به اين شهرك اختصاص يافته است در صورتي كه هم اكنون به دليل كمبود آب و خشكسالي حدود 2 و پنج دهم ليتر آب به اين مجتمع ارايه مي شود.
وي ادامه داد: زمين هايي واگذار شده به گلخانه داران اين شهرك 99 ساله است كه اين مهم گلخانه داران را براي دريافت تسهيلات با مشكل مواجه كرده است.
اين توليد كننده گل و گياه زينتي شهرستان خمين گفت: اين حوزه مشكل فروش و نبود ثبات در بازاررا داردو در فصل سرد سال كه قيمت گل و گياه زينتي مناسب است به دليل كوتاه بودن طول روز امكان توليد گسترده وجود ندارد و در ماه هاي گرم سال كه توليد بالا است قيمت فروش پايين است.
رضايي گفت: مسئولان مي توانند با زمينه سازي صادرات گل و گياهان زينتي و با فراهم كردن صادرات در فصل گرم سال كه امكان گسترده توليد وجود دارد با ايجاد ثبات در قيمت اين محصول زمينه افزايش درآمد براي استان و اين واحدها را فراهم كنند.
وي، گراني نهاده ها را از ديگر مشكلات گلخانه داران استان مركزي عنوان كرد و افزود: با وجود افزايش 30 درصدي قيمت برخي كودهاي مورد نياز اين واحدها، قيمت محصولات توليدي اين واحدها تا 20 درصد كاهش يافته است.
اين توليد كننده گل و گياه زينتي تنفس تسهيلات پرداختي به گلخانه داران استان مركزي را حدود يك سال عنوان كرد و گفت: به توليد رسيدن واحدهاي گلخانه اي حدود 6 ماه زمان نياز دارد كه زمان باقي مانده براي فروش و كسب درآمد در اين واحدها كوتاه و برخي از واحدها را براي تهيه مبلغ مورد نياز اقساط با مشكل مواجه كرده است.
استان مركزي به عنوان دومين قطب صنايع مادر تخصصي، چهارمين قطب صنعت كشور محسوب مي شود و در زمينه تنوع توليدات صنعتي رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است.
اين استان با وجود صنعتي بودن در زمره 10 استان نخست كشور در بخش كشاورزي است كه 90 هزار بهره بردار شامل 20 درصد شاغلان استان در اين حوزه فعال هستند.
670 هزار هكتار اراضي باغي و كشاورزي در استان مركزي وجود دارد كه يك و 2 دهم درصد توليدات كشاورزي مازاد بر نياز استان به ساير مناطق ارسال مي شود.
استان مركزي با توليد حدود 54 هزار تن گوشت سفيد، 53 هزار تن توليد گوشت قرمز، 320 هزار تن شير، حدود 41 هزار تن توليد تخم مرغ از جايگاه ويژه اي در توليدهاي بخش كشاورزي و دامداري در سطح كشور برخوردار است.
استان مركزي رتبه اول صادرات ماهيان زينتي را به خود اختصاص داده و حدود 90 درصد صادرات اين ماهيان از اين استان انجام مي شود.
اين استان رتبه چهارم توليد بچه ماهي قزل آلا، رتبه اول در تنوع توليد گل و گياهان زينتي، رتبه دوم توليد گل ها شاخه بريده، رتبه سوم در توليد گل و گياهان زينتي، رتبه دوم سطح زير كشت و توليد انار كشور، رتبه ششم توليد پسته، مقام هشتم توليد گل محمدي، مقام نهم در توليد انگور، رتبه سوم در توليد لوبيا و رتبه پنجم در توليد جو را به خود اختصاص داده است.
استقرار ايستگاه انار ساوه، پژوهشكده گل و گياهان زينتي محلات، ايستگاه ملي تحقيقات لوبياي خمين، وجود شعبه ششم تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي، وجود ايستگاه تحقيقات ماهيان زينتي و مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي نيز از ظرفيت هاي علمي و تحقيقاتي استان مركزي است.
1955/6013/خبرنگار:مهدي عظيمي***انتشاردهنده:مژگان حيدري