زبان فارسی، گنجینه پرفروغ فرهنگ و ادب

زبان فارسی غنی، پربار و سرشار از لطافت و ظرافت است؛ ویژگی و شاخصه ای كه رمز ماندگاری این زبان پر نغز محسوب می شود و شاعران بزرگ ایران همچون حافظ، سعدی، فردوسی و ... این زیبایی را در شعرهای خویش نمایان ساختند و دنیایی را شیفته این زبان كهن كردند.

زبان فارسی به دلیل ویژگی های خود قرن هاست كه در سراسر جهان علاقه مندان بسیاری دارد و افراد بسیاری را شیفته خود ساخته است.

حیات دوباره زبان فارسی به زمان صفاریان باز می گردد، هنگامی كه شاعری به زبان عربی برای یعقوب لیث پادشاه و امیر صفاری شعر سرود. وی خواهان آن شد كه به زبان فارسی شعر بسرایند تا درك آن برای فارسی زبانان آسان باشد. به همین دلیل محمد بن وصیف كه اداره امور دیوان یعقوب لیث را بر عهده داشت، قصیده‌ای به زبان فارسی سرود.

این قصیده براساس گفته نگارنده ناشناس تاریخ سیستان، آغاز راه سرودن شعر درباری به زبان فارسی است.

هرچند تلاش های بسیاری تا پیش از سرودن این قصیده انجام شده بود تا براساس وزن های محلی و یا در قالب شعر عربی به زبان فارسی شعر بسرایند اما به نتیجه مهمی در این زمینه نرسیدند. تلاش یعقوب لیث در این باره نقطه عطفی در سرودن شعر فارسی محسوب می شود كه سلسله سامانیان نیز این راه را ادامه و گسترش دادند.

تلاش و كوشش یعقوب لیث صفاری باعث شد تا پس از نفوذ زبان عربی در ایران، زبان فارسی دگربار زبان رسمی این كشور شود. تاكید یعقوب لیث صفاری بر گفتن و نوشتن به زبان فارسی، مورخان زبان شناسی را به این نتیجه رسانده است كه هدف وی از رسمی ساختن دوباره این زبان، به كارگیری همان لهجه ای بوده است كه در دربار ساسانیان با آن سخن می گفتند و نامه نگاری می كردند. زبانی كه از همان هنگام به پارسی دری شهرت داشت.

پارسی دری را پارسی تاجیكی هم می نامند. زبان شناسان روس نوشته اند، پسوند دری به این دلیل به كار برده می شود كه نشان می دهد، مردمان دره جیحون (آمو دریا) این زبان را از دست ندادند و به صورت امانت به سایر ایرانیان باز گردانده اند و واژه دری منسوب به این دره است.

یعقوب لیث در 868 میلادی (قرن سوم هجری خورشیدی) پس از آزادسازی كرمان، پارسی را زبان رسمی همه ایرانیان اعلام كرد. این رخداد همزمان با هفتم دی در تاریخ ایران زمین است. پارسی دری كه زبان شعرهای فردوسی، رودكی، حافظ، سعدی، خیام، جامی، مولوی و نظامی محسوب می شود به تدریج تكامل یافته است. این زبان فرزند پارسی میانه و نوه پارسی باستان به شمار می رود.

زبان فارسی از كهن ترین زبان های این گیتی پهناور در طول تاریخ دستخوش دگرگونی های فراوانی شده است اما پارسی زبانان وطن دوست در راه ماندگاری این میراث گرانبها كوشش های فراوانی كردند تا این زبان را از هجوم دگر زبانان پاس دارند. امید است تا با تلاش مردم این سرزمین و تمامی مسوولان این عرصه، زبان مادری این مرزوبوم همچون گذشته مانا و جاودان بماند.

به بهانه این روز شعر خواجه محمد نعیم قادری در مورد پاسداری از زبان پارسی را باهم مرور می كنیم:

من زبان پارسی را پاسداری می كنم

و بیان خویش را فرهنگ داری می كنم

خون دل خوردم مدام و باسرشك دیده ام

گلشن باغ ادب را آبیاری می كنم

من زبان پهلوی را خوانده ام دّر دری

واژه های ناب آن را ساختاری می كنم

شهر یاران ادب را می نهم ارج گران

هر یكی را هركجا حرمت گذاری می كنم...

با الهام از: كتاب تاریخ ده هزار ساله ایران(جلد دوم)

انجمن علمی تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر

اطلاع**2002**9131