اگر اهل سفرید، نوروز امسال سری به تهران بزنید (2و پایانی )
#
تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی 09/12/83
داخلی.فرهنگی.گردشگری.تهران.
* جاذبه های تاریخی تهران:
..."مسجد امام خمینی (سلطانی )"باقدمتی حدود 180 سال از زیباترین مساجد
تاریخی تهران است که به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و از این رو در
آغاز آن را " مسجد شاه" می نامیدند.
براساس شواهد تاریخی این مسجد دومین مسجد جامع شهر تهران است که بعد از
مسجد جامع بازار یا مجامع عتیق ساخته شد.
مسجد شاه بنایی چهار ایوانی است که شبستان های اصلی آن در جبهه جنوبی
قرار دارد و معماری کلی و برخی جزییات آن برگرفته از مسجد وکیل در شیراز
است.
" مسجد جامع عتیق " در مرکز بازار و نزدیک مسجد امام خمینی واقع شده و
فاصله این مسجد با مسجد امام خمینی (ره ) به "بین الحرمین" معروف است.
از زمان دقیق ساخت این مسجد اطلاع دقیقی در دست نیست اما آن را متعلق به
دوره شاه عباس دوم می دانند.
"مسجد و مدرسه شهید بهشتی (سپهسالار قدیم ) " در خیابان ناصر خسرو واقع
شده که از سمت غرب به "مدرسه خان مروی" متصل است.
این مجموعه در ابتدا به مسجد و مدرسه " میرزا محمدخان سپهسالار " شهرت
یافت اما پس از ساخت مسجد و مدرسه "میرزا حسن خان مشیرالدوله (شهید مطهری )"
سپهسالار قدیم نامیده شد.
"مسجد و مدرسه شهید مطهری (سپهسالار جدید)" با قدمتی بیش از یک قرن، یکی
از آثار دوره قاجاریه است که نقشه این مجموعه و شیوه معماری آن تلفیقی از
سبک معماری مسجد جامع اصفهان در قسمت هشتی و ورودی مسجد ایاصوفیه استامبول
و نماسازی آن برگرفته از مدرسه چهارباغ اصفهان است.
مصلای مسجد سپهسالار جدید به چهل ستون معروف است، در قسمت شرقی صحن قرار
دارد که دارای 44 ستون سنگی یک پارچه و مرتفع بوده که در وسط هر ستون طاقی
محکم برافراشته شده است.
صحن مدرسه دارای چهار باغ مشجر، چهار خیابان و حوض بزرک است که آب جاری
قنات تهران مخصوص مدرسه و مسجد و عمارت بهارستان به آن راه می یافت.
مساجد " دماوند"، " ورامین"، " حضرت سیدالشهدا(معزالدوله )"، "جزایری"،
"سید عزیرالله" از جمله آثار تاریخی تهران هستند که در کنار مجموعه های
مسجد و مدرسه "حکیم باشی (آقامحمود)"، " خان مروی"، " فیلسوف الدوله "،
"مشیرالسلطنه"، "معیرالممالک" و" شیخ عبدالحسین" مجموعه تاریخی مذهبی این
شهر را رقم زده اند.
در استان تهران حدود 25 امامزاده قراردارد که "امامزاده زید"، "امامزاده
یحیی"، "امامزاده اسماعیل" و "سیدنصرالدین" از قدیمی ترین امامزاده های این
استان است.
"امامزاده اسماعیل" در نزدیکی میدان سیداسماعیل، "امامزاده احمد و محمود"
واقع در ماهدشت کرج، "امامزاده کبری و صغری" در شهر اشتهارد، " امامزاده
جعفر" پیشوای شهرستان ورامین، " امامزاده جعفر" در شهر هشتگرد، "امامزاده
داود"در 15 کیلومتری شمال غرب تهران ازجمله بقاع تاریخی مذهبی استان تهران
است.
از دیگر امامزاده های این استان می توان به امامزاده های " رحمن و زید "،
"زین العابدین"، "سلطان مطهر"، "صالح"، "عبدالعظیم حسنی"، "عبدالله"،
"قاسم" و "عبدالله و عبیداله" اشاره کرد.
سقاخانه های " نوروزخان"، " عزیزمحمد"، "کل عباس علی"،"دباغها"، "حضرت
ابوالفضل" و " آینه" بخش دیگری از بناهای تاریخی مذهبی این شهر را تشکیل
می دهند که میان کوچه پس کوچه های قدیمی شهر نهان شده اند.
در این میان سقاخانه "آینه " بزرگتر از هم نوعان خود است که در خیابان
ظهیرالاسلام واقع شده و آیینه کاری بخش اعظم تزیینات آن را تشکیل می دهد که
به یکی از پر زرق و برق ترین سقاخانه های تهران شهرت یافته است.
کلیساها بخش دیگری از بناهای مذهبی این شهر را تشکیل می دهند که از آن
می توان به "سورپ گئورک" واقع در میدان وحدت اسلامی، " تادیوس بارتوقیموس"
در دروازه حضرت عبدالعظیم در جنوب شرقی شهر، " تاتاووس" و "انجیلی" اشاره
کرد که سابقه احداث برخی از آنان به بیش از 200 سال پیش می رسد.
"تاتاووس"،در زمان فتحعلی شاه قاجار در محله چال میدان ساخته شد و دارای
نمازخانه ای با پوشش گنبدی شکل و چهارشاه نشین است.این کلیسا از قدیمی ترین
کلیساهای تهران است که در داخل آن مقابر و سنک مزارهای شخصیت های ارمنی و
مسیحیان اروپایی تهران قرار دارد.
" ارک تهران " مهمترین محوطه تاریخی این شهر را تشکیل می دهد که امروزه
محدوده بین ضلع جنوبی میدان امام خمینی، بخشی از خیابان امام خمینی، بخشی
از خیابان 15 خرداد تا چهار راه گلوبندک، خیابان ناصرخسرو و خیابان خیام
از گلوبندک تا خیابان امام خمینی را در برمی گیرد.
"مجموعه کاخ گلستان" نیز یادگاری از ارک تاریخی تهران است که محل اقامت
شاهان سلسله قاجار بوده و از زیباترین و کهن ترین بناهای پایتخت دویست
ساله ایران است.
هم اکنون بخش های "ایوان تخت"، "خلوت کریمخانی"، "اتاق موزه (تالارسلام ) و
حوض خانه آن"، "تالار آینه"، "تالار برلیان یا تالار تشریفات"، "تالار عاج یا
سفره خانه"، " عمارت خوابگاه (کاخ الیزابت )"، " قصر شمس العماره "، " تالار
الماس" ، " کاخ ابیض "، "چادرخانه" و "عمارت بادگیر و حوض خانه" در کاخ
گلستان وجود دارد.
"کاخ نیاوران" نیز که در سال 1267 به دستور ناصرالدین شاه قاجار در منطقه
ییلاقی نیاوران ساخته شد از دیگر بخش های تاریخی این شهر است که در شمال
شهر واقع است.
این کاخ دارای دو طبقه بودکه در طبقه اول شاه نشین و در طبقه دوم تالاری
قرار داشت و از آنجا که آینه کاری این تالار در نوع خود در ایران منحصر به
فرد و بی نظیر بود، به تالار آینه معروف شد.
ناصرالدین شاه پس از گذشت سی سال از حکومت اش خود را " سلطان صاحبقران"
می نامید و این قصر نیز به " صاحبقرانیه " تغییر نام یافت که بعدها در
سال 1347 به دستور محمدرضا پهلوی بنای جدیدی در شمال کاخ صاحبقرانیه برای
سکونت وی به آن مجموعه کاخ اضافه شد.
درهای این کاخ در سال 1365 خورشیدی روی مردم باز شد و امروز در این
مجموعه فرهنگی جدا از دو کاخ، موزه "جهان نما" و موزه "هنر ملل" نیز وجود
دارد.
" کاخ سلطنت آباد " که شامل عمارت های متعدد، استخری بزرک و آب نماهای
بسیار است نیز در سال 1305 به فرمان ناصرالدین شاه ساخته شد.
آنچه از این کاخ باقی مانده، بنای مرکزی کلاه فرنگی است که شامل عمارت
دو طبقه با سرسرای وسیع و حوض خانه مرکزی مزین به گچ بری های عالی است.
" برج چهارطبقه خوابگاه " از دیگر بخش هایی است که از این مجموعه به جا
مانده که به تالار بزرک عمارت وصل بود و حوض خانه زیرین آن از کاشی کاری
زیبایی برخوردار است.
"مجموعه کاخ سعدآباد" در دامنه جنوبی کوه های البرز واقع شده و به علت
ییلاقی بودن منطقه در زمان قاجار به عنوان محل سکونت تابستانی شاهان مورد
استفاده بود.
سعدآباد در شمال غربی تجریش واقع شده و از شمال به جنوب در امتداد رود-
خانه دربند امتداد دارد، وسعت این کاخ بیش از 110 هکتار است و در مجموع
18 کاخ در آن ساخته شده است.
کاخ های " فیروزه"، " سلیمانیه"، " بهارستان" و "باغ نگارستان" از دیگر
آثار تاریخی تهران است.
از دیگر بناهای تاریخی این شهر می توان به " میدان مشق " اشاره کرد که
امروز در اختیار سازمان های مختلفی قرار دارد و قرار است با واگذاری آن به
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به یکی از پنج موزه بزرک دنیا تبدیل شود.
این میدان در دورانی که رضاخان وزیر جنک بود، در مدخل میدان مشق سابق که
در محل تمرینات نظامی قشون عهد قاجار و سلطنت فتحعلی شاه بود سر در بلندی
و باشکوهی ساخته شد.
پس از اندک زمانی، بسیاری از زمین های میدان مشق به باغ ملی اختصاص یافت
و این دروازه به " سردر باغ ملی " معروف شد که دارای درهایی بزرک از جنس
فلز آهن و آلیاژ برنج است که یک سال بعد از اتمام بنای اصلی نصب شدند.
این دروازه از سه ورودی با طاق های هلالی زیبا شکل گرفته است. سردر وسطی
بزرک تر از درهای طرفین است و بالای آن اتاقکی به شکل کلاه فرنگی با بام
شیروانی شاخته شده که از طریق پنجره هایی با طاق هلالی به دو سوی باغ ملی
باز می شود.
این اتاقک در واقع نقاره خانه بود و از این اتاق طلوع و غروب خورشید به
وسیله نقاره به اطلاع عموم می رسید.
"برج شبلی" ، "برج طغرل"، "برج علاء الدوله"، "برج کردان" و "برج میدانک"
از دیگر آثار تاریخی و دیدنی استان تهران است که به ترتیب در دماوند، ری،
ورامین و کرج قرار دارند.
"برج طغرل" از مهم ترین و شکیل ترین برج های آرامگاهی ایران است و از نظر
قدمت متعلق به دوره سلجوقی است.
این برج آرامگاهی پلانی خورشیدی شکل دارد و بر روی سکویی مدور ساخته شده
است. دیوارهای اصلی برج با خشت ساخته شده که نمایی آجری دارند.
مجموعه بازار تاریخی تهران که در ضلع جنوبی خیابان 15 خرداد فعلی و حد
فاصل خیابان های مولوی، خیام و 17 شهریور واقع شده چون گذشته مهم ترین مرکز
تجاری و بازرگانی شهر تهران است.
مدارک تاریخی نشان می دهد که بنای اولیه بازار در دوره شاه طهماسب صفوی
و هم زمان با ساخت برج و بارو و دروازه های شهر تهران در فاصله سال های 930
تا 948 ساخته شده است.
چهارسوی بزرک و کوچک بازار در دوره فتحعلی شاه ساخته شد و به تدریج حد
فاصل بین ارک و مسجد جامع به بخش پر رونق بازار تبدیل و معروفترین و
معتبرترین سراها و تیمچه ها در این محدوده فعال شدند.
خیابانی که امروز ولی عصر خوانده می شود و میدان تجریش در شمال را به
میدان راه آهن در جنوب تهران متصل می کند نیز در نوع خود از جاذبه های این
شهر است.
این خیابان در زمان رضاشاه جاده مخصوص یااختصاصی خوانده می شد و تا سال ها
اتومبیل های عادی اجازه رفت و آمد در این خیابان را نداشتند.
این راه تا چهارراه ولی عصر (پهلوی ) خیابان بود وپس از آن به جاده تبدیل
می شد و در اطراف آن فقط باغ، بیابان و ویلا و به صورت پراکنده مهمان خانه و
کافه های حومه شهر مشاهده می شد.
امروز موزه های این شهر مامنی برای آثاری هستند که دیگر جایی در این شهر
ندارند.
" کاخ موزه سبز"، کاخ موزه ملت و موزه های مردم شناسی، بهزاد، جهان نما،
خط و کتابت،ایران باستان، فرش ایران،آبگینه وسفالینه،جواهرات، رضا عباسی،
سکه، پول، تاریخ و موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران از جمله جاذبه هایی
است که هریک بخشی از هویت این شهر و کشور باستانی را در خود جای داده اند.
فراهنک. 1828/ 2304/ 1064