پی گیری مسائل هسته ای در سرمقاله و یادداشت روزنامه های داخلی
#
تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی 29/09/85
داخلی.سیاسی.فرهنگی.هسته ای.سرمقاله.روزنامه.
امروز از بین روزنامه های داخلی مورد بررسی تنها روزنامه "قدس" در
یادداشت روز خود به مسائل هسته ای پرداخته است.
"محمد ملازهی" در این یادداشت با عنوان "بازی هسته ای هند و آمریکا"
ضمن پرداختن به روابط هسته ای کشورهای هند و ایالات متحده به پرونده هسته ای
ایران نیز اشاره می کند:
جرج بوش، رئیس جمهور آمریکا توافق هسته ای هندوستان و آمریکا را امضا
کرده است.
این توافق پیشتر از سوی مجلس نمایندگان و سنای آمریکا تصویب شده بود.
به این ترتیب با امضای این توافق از طرف رئیس جمهور آمریکا، همه موانعی
که بر سر راه اجرایی شدن آن وجود داشت، برطرف شده و مناسبات استراتژیک
بین آمریکا و هند برقرار خواهد شد.
البته توافق هسته ای هند و آمریکا همچنان مخالفان خود را در هر دو
کشور دارد.
احزاب اصلی مخالف دولت حزب کنگره از جمله حزب "بهاراتیاجاناتا" حزب
حاکم راستگرای قبلی هند توافق هسته ای را زیر سوال برده است. بخشی از
دانشمندان هسته ای هند نگران پیامدهای منفی آن بر استقلال علمی هند هستند
و برخی محافل حتی موضوع امنیت هسته ای هند و اقبال دسترسی آمریکا به
بخشهای محرمانه تحقیقات هسته ای هند را نیز مطرح کرده اند.
با این حال دولت هند با طرح این مطلب که موفق شده است بخش انرژی
هسته ای با کاربرد صلح آمیز آن را از بخش نظامی آن جدا کند، در بخش انرژی
هسته ای با کاربرد نظامی استقلال خود را حفظ کرده و تلاش کرده بر دامنه
محدودیت های احتمالی بکاهد و از این طریق مخالفان را قانع کند.
حقیقت این است که مخالفان قانع نشده اند و بر این باور خود تاکید
دارند که هند در بلند مدت مجبور خواهد شد که اولا به پیمان منع تولید و
تکثیر هسته ای بپیوندد و ثانیا دیر یا زود مجبور می شود که نظارت بین المللی
بر تاسیسات هسته ای اش را بپذیرد.
با این حال هندوستان و آمریکا هر دو دلایل خاص خود را برای توسعه
همکاری ها در بخش انرژی هسته ای دارند و گمان می رود با امضای توافق هسته ای
توسط بوش دیگر راه بازگشتی وجود نداشته باشد؟ به ویژه آنکه هند با علم به
اینکه در جریان تصویب توافق هسته ای در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا
شروط جدیدی به توافق اولیه اضافه شده که تا حد زیادی با استقلال ملی هند
مغایرت دارند، با این حال دولت هند امیدوار است که در سایه این توافق هم
به فناوری پیشرفته هسته ای آمریکا دسترسی یابد و هم سرمایه آمریکایی را
جذب کند.
در مقابل آمریکا، اهداف سیاسی و اقتصادی خاص خود را دارد، به لحاظ
سیاسی هند می تواند در حفظ تعادل قدرت منطقه ای و بین المللی در مقابل چین
در حال قدرت گرفتن سریع موثر باشد و آمریکا از مزیت هند در اصلاح رفتار
سیاسی چین بهره خواهد برد و از نظر اقتصادی پیوند استراتژیک دومین غول
در حال ظهور اقتصادی قاره آسیا با آمریکا، از شکل گیری قدرت رقیب دیگری
که می تواند در کنار چین و روسیه قرار گیرد، جلوگیری کند.
با این حال از نظر اقتصادی یک واقعیت مهمتر وجود دارد که کمتر به آن
توجه شده است. واقعیت این است که در دهه های پیش رو هندوستان و چین به
صورت اصلی ترین مصرف کنندگان انرژی در خواهند آمد و اگر این دو کشور به
انرژی هسته ای دسترسی کامل نداشته باشند، فشار خود را بر انرژی های
فسیلی، نفت وگاز وارد خواهند کرد و ممکن است قیمت آنها را در سطح غیرقابل
قبول و تحمل اقتصاد جهانی بالا ببرند.درست از همین زاویه است که آمریکا به
صورت همزمان با هندوستان و چین برای ساخت راکتورهای هسته ای پیشرفته و
سرمایه گذاری در بخش صلح آمیز انرژی هسته ای قرارداد امضا می کند. چنانکه
با چین نیز توافق مشابهی برای احداث سه راکتور هسته ای با فناوری بالا
امضا کرده است.از سوی دیگر یک محاسبه دقیق تر نیز در آمریکا وجود دارد که
حکایت از آینده نگری آمریکایی ها دارد. در چهار تا پنج دهه آینده احتمالا
انرژی فسیلی به اتمام خواهد رسید و یا قیمت آن به حدی افزایش خواهد یافت
که با صرفه نخواهد بود، در چنین زمانی قدرت برتر در اختیار کشوری خواهد
بود که فناوری و سوخت هسته ای را بتواند به سایر کشورها برساند.به عبارت
روشن تر آمریکا در ارتباط هسته ای اش با هندوستان و چین زمانی را در نظر
دارد که انرژی از فسیلی به هسته ای تغییر وضعیت خواهد داد و شکل و نوع
وابستگی کشورها به سوخت را تغییر خواهد داد، در چنین حالتی کشوری ابتکار
عمل را به دست خواهد گرفت که کشورهای مهم و اصلی مصرف کننده انرژی وابسته
به آن باشند.
بنابراین از چنین زاویه ای هندوستان و چین در بخش انرژی هسته ای مورد
توجه آمریکا قرار گرفته اند و درست به همین دلیل است که آمریکا در هند
می پذیرد که بخش نظامی از مصارف صلح آمیز جدا شود، موضوعی که در هند و
آمریکا هر دو با انتقاد روبه روست.در هند این تردید مطرح است که سرانجام
چنین تفکیکی عملی نباشد و اسرار نظامی هسته ای هند در اختیار آمریکا قرار
گیرد و در آمریکا این تردید وجود دارد که هندوستان وقتی به فناوری
پیشرفته تر آمریکا در زمینه هسته ای دسترسی بیابد، هیچ تضمینی وجود
نخواهد داشت که در بلند مدت از این فناوری در بخش نظامی اش استفاده نکند.
از سوی دیگر، در پی این توافق هسته ای پاکستان که تاکنون متحد اصلی
آمریکا در جنوب آسیا بود، برای حفظ توازن قدرت با هند مجبور خواهد شد که
به چین رو بیاورد و اتکایش به آمریکا را کاهش دهد.
در همین حال تناقض در رفتار هسته ای آمریکا روشن تر خواهد شد و این
پرسش را در منطقه مطرح خواهد کرد که چگونه می توان با هند که ان.پی.تی را
امضا نکرده است، مناسبات هسته ای را در این سطح برقرار کرد و همزمان
کشورهایی را که ان.پی.تی را امضا کرده اند، تحت فشار نگه داشت که به
انرژی هسته ای در شکل صلح آمیزش هم دست نیابند!
پژوهم / م.ج / 1446