پاسخ جمهوری اسلامی ایران به تجاوزگران صهیونیست و تنبیه رژیم اسرائیل هر چند رخدادی بود که بسیاری انتظار آن را داشتند اما گستردگی عملیات «وعده صادق» و حجم آتشی که از شامگاه شنبه آسمان اراضی اشغالی را پوشاند، میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان در حیرت فرو برد.
«حشمت‌الله فلاحت پیشه» استاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در پاسخ به پرسش‌های متعدد مطرح درباره این رویداد، گفت‌وگویی با پژوهشگر ایرنا داشته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم؛
از منظر راهبردی نوعی توازن در حال حاضر برقرار است و این توازن به گونه‌ای است که تمام کشورهای دیگر را وامی‌دارد تا اقدامات دیپلماتیک را روی میز بگذارند و مانع از گسترش تنش شوند
ایجاد توازن استراتژیک بعد از شروع جنگی مرحله‌ای
این تحلیلگر سیاسی در ابتدای گفت‌وگو و در توصیف عملیات نظامی ایران بیان می‌دارد: من معتقدم اقدامی که جمهوری اسلامی ایران انجام داده در چارچوب نوعی جنگ مرحله‌ای بوده است و نه جنگ تمام عیار. معمولا جنگ‌های مرحله‌ای قبل از جنگ‌های تمام عیار شکل می‌گیرند و اگر در این مراحل که با وقفه زمانی هم همراه است، ابتکارات دیپلماتیکی شکل نگیرد، به سمت جنگ تمام عیار پیش می‌روند ولی اگر اقدامات دیپلماتیک جدی شکل بگیرد، تنش کاهش پیدا می‌کند. در عملیات مرحله‌ای گرفتن تلفات از طرف مقابل اولویتی ندارد و هدف به رخ کشیدن توان نظامی به ویژه توان تجهیزاتی است. همچنین این که از چند روز قبل به کشورهای دیگر اطلاع داده می‌شود، هدف این است که مشروعیت بین‌المللی را هم حفظ کند و نشان دهد این جنگ یک جنگ غافل‌گیرکننده نیست و کشور سعی می‌کند توازن را ایجاد کند.
در این صحنه دو نوع برخورد وجود دارد؛ یکی در حوزه رسانه‌ای و تبلیغات جنگ که طبیعتا طرف‌های آن ادعاهای متفاوتی را مطرح می‌کنند و دیگری از لحاظ راهبردی و استراتژیک است. به نظر من هر گاه دو طرف در تبلیغات جنگ ادعای پیروزی کنند، زمینه برای توازن استراتژیک فراهم شده است. به این صورت که ما می‌بینیم طرف اسرائیلی سعی می‌کند نشان دهد بخش عمده پرتابه‌ها را منحرف کرده و در این سوی میدان هم عنوان می‌شود یک شب عملا تمام چشم‌ها به حملات ایران معطوف بوده و اگر قرار بود تلفاتی به بار بیاید به عنوان اهداف جنگی وضعیت متفاوت بود و ایران کاملا می‌توانست به این اهداف دست یابد. به همین دلیل من معتقدم از دیدگاه دوم یعنی نگاه راهبردی نوعی توازن در حال حاضر برقرار است و این توازن به گونه‌ای است که تمام کشورهای دیگر را وامی‌دارد تا اقدامات دیپلماتیک را روی میز بگذارند و مانع از گسترش تنش شوند.
دیپلمات‌های ایرانی از این پس باید فعال‌تر شوند/ متحدان به دنبال مهار نتانیاهو
به گفته فلاحت پیشه، ورای محکومیت ایران از سوی متحدان تل آویو و حتی شرکت سه قدرت غربی در منهدم کردن بخشی از پرتابه‌های ایران، تمام کشورهای غربی از اسرائیل می‌خواهند که مقابله جدیدی را صورت ندهد و حتی آمریکا اعلام کرده که در کنار اسرائیل نخواهد بود. در داخل اراضی اشغالی هم یکی از دلایل تبلیغات جنگی کابینه نتانیاهو که مدعی است مقابله موفقیت‌آمیزی انجام داده، این است که فشار افراطیون برای عملیات سریع علیه ایران را کاهش دهد.
اگر اسرائیل پاسخ دهد، جنگ بلافاصله از حالت مرحله‌ای به مرحله جنگ تمام عیار وارد می‌شود زیرا به طور طبیعی تمام موشک‌اندازهای ایرانی دوباره مسلح شده‌اند و البته موشک‌های رونمایی نشده دیگری آماده شلیک‌اند
با این حال، باید توازن تازه‌ای بین دیپلماسی و میدان ایجاد شود. یعنی از ابتدا اگر این توازن وجود داشت، الان اسرائیل در شرایط پست‌تر و منزوی‌تری به سر می‌برد بدون اینکه بخواهد جنگی را بر ایران تحمیل کند. الان شرایط به گونه‌ای است که زمینه امنیتی و نظامی لازم فراهم شده و دیپلمات‌های ایرانی باید فعال شوند و از توازن وحشت نه تنها در اسرائیل بلکه در نزد قدرت‌های منطقه هم استفاده کنند. به طور کلی این اقدام نه تنها عملا تنش‌های منطقه‌ای را کاهش داد بلکه سازوکاری را شکل داد که ایران را نه به شکل ایران منزوی، بلکه به صورت یک بازیگر قدرتمند نشان دهد.
پیامدهای هسته‌ای جنگ دائم اسرائیل با ایران/ در صورت واکنش تل آویو، تهران برای حمله منتظر نخواهد ماند
استاد دانشگاه علامه طباطبایی به این پرسش آیا در تل آویو تصمیمی برای واکنش به حمله جمهوری اسلامی ایران شکل خواهد گرفت یا نه چنین پاسخ می‌دهد: تصمیم‌گیری برای رژیم صهیونیستی به چند دلیل دشوار است. دلیل نخست این است که اگر اسرائیل پاسخ دهد، جنگ بلافاصله از حالت مرحله‌ای به مرحله جنگ تمام عیار وارد می‌شود. زیرا به طور طبیعی تمام موشک‌اندازهای ایرانی دوباره مسلح شده‌اند و البته موشک‌های رونمایی نشده دیگری آماده شلیک شده‌اند.
اگر اسرائیل اقدامی صورت دهد، ایران منتظر مرحله دیگر نمی‌ماند و بلافاصله مقابله خواهد کرد. از طرفی متحدان اسرائیلی خواهان گسترش جنگ نیستند و می‌بینیم سعی دارند نتانیاهو را قانع کنند تبلیغات جنگ را در بستر گنبد آهنین گسترش دهد و نوعی عدم نیاز به اقدام مقابل را شکل دهد.
موضوع اساسی سوم این است که من معتقدم ایران میلی به حرکت به سمت هسته‌ای شدن ندارد حال آن که جنگ دائم با اسرائیل تبدیل به عاملی برای سوق یافتن ایران به سمت تجهیزات هسته‌ای خواهد شد و این موضوعی است که همگان می‌دانند. این حق ایران و سایر کشورها است تا تجهیزات مقابله را کسب کنند بنابراین اگر ایران وارد جنگ شود، طبیعی است که مقابله به مثل خواهد کرد. اسرائیلی‌ها در بسیاری از موارد با لغو کنوانسیون ژنو و کنوانسیون‌های وین از حدود جنگ‌های متعارف خارج شده‌اند. اما از آنجایی که جنگ تمام‌عیار ایران و اسرائیل ویرانی جهانی را به دنبال خواهد داشت، بنابراین دیپلمات‌ها به صورت جدی‌تر سعی می‌کنند به این منازعه خاتمه دهند.
فرصت‌طلبان منطقه‌ای هم دچار نگرانی شدند
در عملیات اخیر برخی از گروه‌های مقاومت نوعی بازی بدون توپ را انجام دادند یعنی سعی می‌کردند سامانه‌های اسرائیل را به خود معطوف کنند ولی عملیات اصلی با مارک ایرانی صورت گرفت
فلاحت پیشه به رویکرد بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی نسبت به عملیات وعده صادق اشاره کرده و می‌گوید: فارغ از اینکه تا چه حد پهپادها و موشک‌های ایران به هدف رسید، برخی از بازیگران منطقه رفتاری فرصت‌طلبانه برابر تحولات اخیر در پیش گرفته‌اند. با این حال، وقایع نشان داد اگر جنگی صورت بگیرد، با توجه به اینکه عمق استراتژیک جنگ محدود به مرزها نیست هیچ کس در امان نیست و طرفین منازعه به حدی دارای تجهیزات نظامی هستند که کل منطقه را درگیر جنگ می‌کنند.
عملیات بامداد یکشنبه هراسی عمومی را در منطقه به وجود آورده که البته می‌تواند نقش بازدارندگی را در تحولات داشته باشد و حتی فرصت‌طلبانی که پیش از این به دنبال جنگ بودند، به شدت دچار نگرانی شده‌اند.
گروه‌های مقاومت می‌توانند چالش بزرگ‌تری ایجاد کنند
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره تاثیر اقدام نظامی ایران بر وضعیت گروه‌های مقاومت اظهار می‌دارد: من معتقدم که در عملیات اخیر برخی از گروه‌های مقاومت نوعی بازی بدون توپ را انجام دادند یعنی سعی می‌کردند سامانه‌های اسرائیل را به خود معطوف کنند ولی عملیات اصلی با مارک ایرانی صورت گرفت.
همین در این عملیات تمام توان مقاومت به کار گرفته نشده بود، یک معنای جدی دارد که اگر جنگ فراگیر شود همه این گروه ها که روحیه تازه‌ای گرفته‌اند، می‌توانند چالش بزرگ‌تری علیه آنها ایجاد کنند.
ایران چشم به تنش‌زدایی دارد/ این عملیات می‌تواند مانع از جاه‌طلبی‌های جدی نتانیاهو باشد
نماینده ادوار مجلس می‌افزاید: من به شخصه طرفدار دیپلماسی هستم یعنی به نظر من می‌شد به گونه‌ای عمل کرد تا شرایط به این صورت نشود ولی به هر حال نوع واکنش‌های سابق ما و رفتار اسرائیلی‌ها کار را به جایی رساند که به عملیات نظامی ایران ختم شد حال آن که صهیونیست‌ها فکر نمی‌کردند که عملیاتی به این گستردگی انجام بگیرد.
ایران تمام توان خود را هنوز به کار نگرفته زیرا همچنان چشم به تنش‌زدایی دارد. الان هم به نظر من این عملیات در همین حد می‌تواند مانع از جاه‌طلبی‌های جدی نتانیاهو باشد
من به رغم اینکه در تمام مصاحبه‌ها مطرح کردم باید به دیپلماسی فرصت داد اما با این حال در تمام آنها بیان کردم که ایران از توان لازم برای وارد کردن ضرباتی سخت به اسرائیل برخوردار است و با علم می‌گویم که ایران تمام توان خود را هنوز به کار نگرفته زیرا همچنان چشم به تنش‌زدایی دارد. الان هم به نظر من این عملیات در همین حد می‌تواند مانع از جاه‌طلبی‌های جدی نتانیاهو باشد.
با وجود وضعیت جنگی هم می‌توان سیاست‌های اقتصادی خوبی داشت
فلاحت پیشه در پاسخ به انگاره‌هایی مبنی بر تبعات اقتصادی عملیات نظامی بیان می‌دارد: موضوع اقتصاد یک موضوع اساسی است. واقعیتی که وجود دارد این است که سیاست‌های اقتصادی دولت‌های مختلف در ایران سیاست‌های خوبی نبوده و در این سیاست‌ها عملا دغدغه‌های مردم کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
این در حالی است که در شرایط جنگ هم می‌توان سیاست‌های خوب اقتصادی داشت شبیه جنگ تحمیلی. در آن زمان با اینکه خزانه مملکت زیر خط قرمز قرار داشت ولی اقتصاد کشور به گونه‌ای پایدار شکل گرفته بود. بخشی از ضعف‌های اقتصادی ربطی به مسائل خارجی ندارد، اما با این حال با شرایطی مواجه هستیم که مسایل خارجی اثر خود را روی مسائل اقتصادی و اجتماعی هم نشان می‌دهد.
نظر شما