حقوق بین‌الملل در مورد بحران فلسطین چه می‌گوید؟

خبرگزاری الجزیره در گزارشی، بحران فلسطین را از زاویه حقوق بین الملل مورد بررسی قرار داده است. دادگاهی که به‌تازگی در مورد جنایت‌های اسرائیل تشکیل شده پرونده‌ای با شکایت ۵۲ کشور دارد. این دادگاه که در پی رای مجمع عمومی در سال ۲۰۲۲ در مورد بحران فلسطین تشکیل شده، ۶ ماه طول می‌کشد که به سرانجام برسد.

البته در نهایت این دادگاه حکمی مشورتی و غیر الزام‌آور صادر خواهد کرد و نمی‌تواند اثر عملی در وضعیت فلسطین داشته باشد. اسرائیل از همین حالا اعلام کرده اعتباری برای حکم دیوان قائل نیست. با این حال، در صورتی که این دادگاه حکمی علیه اسرائیل صادر کند این مساله اثر مهمی در وضعیت جایگاه اسرائیل در افکار عمومی جهان خواهد داشت.

جلسه‌های دادگاه تا کنون چگونه پیش رفته است؟
این شکایت مربوط به اشغال‌گری اسرائیل در سراسر فلسطین نیست. این پرونده تنها بخش‌هایی از فلسطین را در بر می‌گیرد که بر اساس قوانین بین‌الملل از جمله آرای مجمع عمومی سازمان ملل متعلق به دولت آینده فلسطین است و تحرکات اسرائیل در آن‌ بخش‌ها از نظر حقوق بین‌الملل بدون منطق قانونی است.

نزدیک به ۷۵۰ هزار صهیونیست مسلح، در شهرک‌های صهیونیستی سکونت دارند. در طول دهه‌های اخیر شهرک‌های غیرقانونی زیادی در مناطق اشغالی ساخته شده استنماینده فلسطین در سازمان ملل در جریان این پرونده حقوقی یک خواسته مشخص مطرح کرد؛ او گفت فلسطین انتظار دارد دیوان تایید کند حضور اسرائیل در مناطق اشغالی فلسطین غیرقانونی است. به گفته نماینده فلسطین در دیوان، اسرائیل تحرکات گسترده‌ای در کرانه باختری اشغالی انجام داده و تلاش می‌کند شهرک‌های غیرقانونی خود را توسعه دهد.

اسرائیل در کرانه باختری که به حکم مجامع بین‌المللی باید در اختیار دولت فلسطینی باشد شهرک‌هایی ایجاد کرده و افراد خود را در آن‌ها سکونت داده است. شهرک‌نشین‌ها به دسته‌ای از اسرائیلی‌های عمدتا مسلح گفته می‌شود که به صورت داوطلبانه در شهرک‌های صهیونیستی سکونت دارند تا اشغال اسرائیل را تداوم بخشند. علاوه بر نماینده فلسطین، نمایندگان عربستان، آفریقای جنوبی و بلژیک نیز نسبت به این اقدامات اسرائیل انتقاد کردند.

از نظر قوانین بین المللی اسرائیل اشغال‌گر است
ماده ۴۲ مقررات ۱۹۰۷ لاهه، اشغال را به این شکل تعریف کرده است: «سرزمین‌ها زمانی اشغال شده تعریف می‌شوند که عملا تحت اختیار ارتش متخاصم قرار بگیرند.» از نظر قوانین بین‌المللی اشغال فقط در هنگام وجود درگیری مسلحانه مجاز است. در واقع، مقررات لاهه و کنوانسیون ژنو که از حقوق غیرنظامیان در جنگ دفاع می‌کند، اشغال مداوم را مجاز نمی‌داند. بر این اساس اسرائیل به شکلی واضح قانون‌های بین‌المللی زیادی را زیر پا گذاشته که در گزارش الجزیره به خوبی مورد اشاره قرار گرفته است.

برای مثال براساس قوانین بین‌المللی، یک قدرت اشغال‌گر نباید وضعیت سرزمین اشغال شده را نسبت به قبل تغییر دهد اما شهرک‌سازی‌های صهیونیست‌ها نقض مسلم این قانون محسوب می‌شود. همچنین قدرت اشغال‌گر مجبور است به قوانین بین‌المللی برای انتقال کمک‌های بشردوستانه پایبند باشد و اموال مردم را در سرزمین‌های اشغال شده مورد تعرض قرار ندهد. به گفته دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد، از سال ۲۰۰۹ تا سال جاری اسرائیل ۱۰ هزار و ۴۷۲ ساختمان فلسطینی‌ها را تخریب و ۱۵ هزار و ۸۲۵ فلسطینی را آواره کرده‌اند.

نماینده اعزامی سازمان ملل به فلسطین: هیچگاه این سطح از گرسنگی را که در حال حاضر برای مردم فلسطین وجود دارد تجربه نکرده بودم. معاون برنامه جهانی غذای سازمان ملل نیز گفته بود مردم غزه از گرسنگی در حال مرگ هستندمردم غزه از گرسنگی در حال مرگ هستند
همچنین اسرائیل با حملات خود به رفح اجازه نمی‌دهد کمک‌های بشردوستانه به اندازه کافی به فلسطین برسد. کمک‌های ارسالی به فلسطین از گذرگاه رفح، بخشی از کمک‌هایی است که پیش از جنگ ارسال می‌شده، این در حالی است که در حال حاضر نیاز بیشتری به کمک‌های انسان دوستانه وجود دارد. در این رابطه‌ نماینده اعزامی سازمان ملل (UNRWA) به فلسطین گزارش داد هیچگاه این سطح از گرسنگی را که در حال حاضر برای مردم فلسطین وجود دارد تجربه نکرده بود. همچنین معاون برنامه جهانی غذای سازمان ملل گفته بود مردم غزه از گرسنگی در حال مرگ هستند.

علاوه بر این، قوانین بین‌المللی تصریح دارد قدرت اشغال‌گر نباید مردم خود را به سرزمین‌های اشغال شده انتقال دهد در حالی که شهرک‌سازی اسرائیل در عمل با همین هدف انجام می‌شود. دلایل زیادی وجود دارد که توضیح می‌دهد شهرک‌های صهیونیستی تداوم اشغال‌گری نظامی صهیونیست‌هاست. برای مثال فلسطینی‌هایی که در کرانه باختری متهم می‌شوند، به جای دادرسی در دادگاه‌های مدنی، در دادگاه‌های نظامی محاکمه می‌شوند!
علاوه بر این، هزاران زندانی بدون اتهام در بازداشت نظامی صهیونیست‌ها حضور دارند که بخشی از آن‌ها کودک هستند. در حال حاضر نزدیک به ۷۵۰ هزار صهیونیست که عمدتا مسلح نیز هستند در شهرک‌های صهیونیستی سکونت دارند. در طول دهه‌های اخیر شهرک‌های زیادی ساخته شده است. مجامع بین‌المللی و کشورهای زیادی در سراسر جهان اسرائیل را به دلیل شهرک‌سازی‌ها مورد انتقاد قرار داده‌اند.

اسرائیل پس از جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷، کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی را اشغال و شهرک‌سازی‌ها را شروع کرد. اسرائیل همچنین در سال ۱۹۸۰ با تصویب قانون اورشلیم، انضمام بیت‌المقدس شرقی را به طور رسمی اعلام کرد و مدعی شد سراسر بیت‌المقدس، پایتخت رژیم صهیونیستی است. این قانون توسط شورای امنیت سازمان ملل در قطعنامه ۴۷۸ باطل اعلام شد. در حال حاضر نیز هیچ کشوری به جز آمریکا، اورشلیم متحد را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت نمی‌شناسد.

با وجود این‌که توافق‌های زیادی در اسلو(نروژ) و همچنین در «کمپ دیوید» در این رابطه انجام شده بود اما اسرائیل حاضر به پایان اشغال کرانه باختری نیست. براساس توافق اسلو، قرار بود تشکیلات خودگردان فلسطین به تدریج به دولت مستقل فلسطینی تبدیل شود و دو دولت اسرائیل و فلسطین به طور همزمان وجود داشته باشند؛ اما اسرائیلی‌ها حتی به همین توافق هم که اشغال‌گری آن‌ها را در بخش‌های وسیعی از سرزمین فلسطین تایید می‌کرد پایبند نبودند.

در کنار وضعیت کرانه باختری، شرایط غزه نیز قابل توجه است. نوار غزه که از سوی اسرائیل از سال ۲۰۰۷ محاصره شده، از سوی مجامع و سازمان‌های بین‌المللی سرزمین اشغالی خوانده می‌شود. بلندی‌های جولان نیز در سال ۱۹۸۱ توسط اسرائیل اشغال شد.

همه‌چیز در اشغال خلاصه نمی‌شود
آفریقای جنوبی در جلسه‌های دادرسی دادگاه بین‌المللی دادگستری، اسرائیل را به انجام شکل افراطی آپارتاید علیه فلسطینیان متهم کرده است. البته آفریقای جنوبی در این ادعا علیه اسرائیل تنها نیست. آپارتاید در معنای لغوی خود به معنی سیاست جدایی است که از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۹۰ علیه سیاه‌پوستان آفریقای جنوبی اعمال می‌شد.
براساس تعریف کنوانسیون بین‌المللی ۱۹۷۳ پیرامون مجازات آپارتاید، این جنایت از سه جز تشکیل شده است. نخستین عنصر، تلاش برای حفظ سلطه یک نژاد بر نژاد دیگر است. عنصر دوم، ستم یک نژاد بر نژاد دیگر و عنصر سوم، اعمال غیرانسانی است.

دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۲۲ گفته بود: «با فلسطینی‌ها حتی آن‌ها که در خود اسرائیل زندگی می‌کنند به عنوان یک گروه نژادیِ پست رفتار می‌شود»بسیاری از کارشناسان معتقدند آن‌چه در فلسطین رخ می‌دهد یک آپارتاید است. دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل از جمله کسانی است که این جنایت را آپارتاید می‌داند. او در سال ۲۰۲۲ گفته بود: «با فلسطینی‌ها حتی آن‌ها که در خود اسرائیل زندگی می‌کنند به عنوان یک گروه نژادیِ پست رفتار می‌شود.»
این گزارش از سوی سازمان عفو بین‌الملل اظهار می‌داشت آنچه در اسرائیل رخ می‌دهد یک آپارتاید است. به گفته گروه آدالا _ یک گروه حقوق بشری در اسرائیل_ فلسطینی‌ها در سرزمین‌های اشغالی با ۶۵ قانون تبعیض‌آمیز روبرو هستند.

قوانین بین‌المللی دارای نقیصه‌هایی است که نمی‌تواند همه جنایت اسرائیل را پوشش دهد. در حالی که حضور اسرائیل در سراسر فلسطین اشغال‌گری است اما مجامع بین‌المللی فقط حضور اسرائیل در کرانه باختری و برخی نقاط دیگر را به عنوان اشغال‌گری صهیونیست‌ها تایید می‌کند. با این حال رژیم صهیونیستی حتی به همین قوانین ناقص نیز پایبند نیست و اشغالگری خود را تداوم می‌بخشد.