به گزارش ایرنا، فکر می کردیم با پایان کرونا دیگر از همراه داشتن سپر ماسک و حساسیت های بهداشتی خلاص می شویم اما همچنان وقتی برای بیرون رفتن از منزل آماده می‌شوم صدای مادرم را می شنوم که مرا به استفاده از ماسک آن همراه همیشگی در ایام تلخ کرونایی فرا می خواند.
انگار ماسک حالا حالاها باید در شهر کوچک بجنورد مورد استفاده قرار گیرد و ربطی به تمامی کرونا هم ندارد.
اینجا نه تهران است و نه اهواز، اینجا شهری است که سال های سال با آب و هوای دلنشین و خوبش مشهور بود اما این روزها ریزگردها به ریه های تنفسی اش حمله کرده و دیگر پیاده روی در خیابان‌هایش به جای جا آوردن حال آدمی، حالت را بد می‌کند و گلویت را می سوزاند.
گاهی اوقات برای دوری از زندگی مدرن و شهرنشینی به روستاها و طبیعت بکر پناه می بردیم تا از هوای پاک روستا بهره ببریم اما چندی است در آن مناطق نیز دیگر خبری از هوای پاک نیست و پای مهمان ناخوانده ریزگرد آنجا هم باز شده است.
برای این وضعیت بحرانی گرچه برخی کارشناسان انگشت شماتت را به سمت سنگ شکن ها، کاسه ای بودن شهر و یا کم کاری شهروندان در کاشت درخت دراز می کنند اما به گفته متولیان امر آلودگی هوای این روزهای خراسان شمالی بیشتر به سمت ریزگردها قرار دارد و کانون این مهمان های ناخوانده از بیابان های داخل استان و یا کشور همسایه ترکمنستان معرفی می شود.
اما هر آنچه است دیگر ریه های این شهر به خِس خِس افتاده و نیازمند عزمی همگانی برای رهایی از این وضعیت است.
منشا خارجی آلودگی هوا در بجنورد
بیابان قره قوم ترکمنستان که از آن به عنوان بزرگترین کویر شنی جهان نام برده می شود، حکایت های خوش و ناخوش برای این کشور و استان های خراسان شمالی و رضوی دارد.
بیابان قره قوم که از واژه ترکی- ترکمنی به معنای شن سیاه گرفته شده افزون بر ۷۰ درصد از خاک ترکمنستان همسایه شمالی کشورمان را در بر گرفته است.
رییس اداره پیش بینی هواشناسی خراسان شمالی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: موقعیت جغرافیایی شهر بجنورد و وجود کوه در اطراف شهر، همچنین پایین بودن ارتفاع محل قرارگیری شهر نسبت به مناطق اطرافش، شرایطی را فراهم کرده است که باعث ماندگاری بیشتر هوا در سطح شهر می شود.
مهری هاشمی دوین اظهار کرد: کاهش بارندگی و خشکسالی سال‌های اخیر، باعث تغییر در بافت خاک و کاهش پوشش گیاهی شده است که با وزش باد، پدیده گرد و غبار به وجود می آید. همچنین در قسمت های بیابانی جنوب استان شاهد برخاستن گرد و غبار هستیم اما بیشترین سهم در به وجود آمدن این پدیده، دشت قره قوم در کشور همسایه ترکمنستان است.
وی افزود: بعضا منشا ریزگردها در استان، مناطق غرب کشور است که این امر به ندرت در استان اتفاق افتاده است.
ریزگردها عامل اصلی آلودگی
عوامل متعددی در آلودگی هوای این روزهای خراسان شمالی دخیل هستند ولی ریزگردها عامل اصلی را تشکیل می دهند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در مورد عوامل آلودگی هوا گفت: علت کاهش کیفیت هوا و آلودگی هوای بجنورد ریزگرد ها و گرد و غبار در آسمان است، در این شهر منابع گازی سهم بسیار کمتری در آلایندگی هوا دارد.
حسین هراتی با بیان اینکه مشکل آلودگی هوا در استان، افزایش ریزگردها در آسمان است که علت آن وجود کانون های گرد و غبار در داخل و کشور همسایه است تصریح کرد: زمین های کشاورزی رها شده در جنوب استان و دشت قره میدان در مانه و سملقان از منابع تولید گرد و غبار در استان است همچنین دشت قره قوم در کشور همسایه ترکمنستان از دیگر کانون های ریزگردها است.
وی افزود: کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی ها، رها شدن زمین های کشاورزی بعد از برداشت محصول، کاهش دبی رودخانه ها و یا خشک شدن بستر آن، پایین آمدن سطح آب سدها، از بین رفتن مراتع و فضای سبز به دنبال چرای بی رویه دام باعث تغییر در بافت خاک شده که با وزش باد گرد و غبار برخاسته از این مناطق به آلودگی هوا دامن می زند.
وی با اشاره به مطالعاتی که سازمان محیط زیست در خصوص منشا یابی گرد و غبار در استان انجام داده است اضافه کرد: در جنوب استان حدود ۲۰۰ هزار هکتار کانون گرد و غبار در تولید مستقیم گرد و غبار دخیل است که در حوزه اسفراین، گرمه و جاجرم حدود ۱۵ هکتار جزو مناطق بحرانی است که مستعد تولید گرد و غبار است.
هراتی با بیان اینکه سهم سنگ شکن ها و کارخانه ها در تولید گرد و غبار و آلایندگی هوای بجنورد ۱۵ تا ۲۰ درصد برآورد می شود خاطرنشان کرد: تخریب ساختمان ها، ساخت و سازهای جدید، وجود معابر خاکی در سطح شهر باعث ایجاد گرد و غبار بیشتر در سطح شهر می شود.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی با اشاره به اینکه سرانه فضای سبز در وضعیت استاندارد در شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر، ۱۵ متر مربع است گفت: سرانه فضای سبز در پی تبدیل باغات و قطع درختان سطح شهر برای ساخت ساختمان های جدید کاهش یافته است که خود دلیلی برای افزایش آلودگی است.
هراتی در باره راهکارهای کاهش میزان گرد و غبار گفت: مدیریت چرای دام، جلوگیری از قطع درختان، جلوگیری از تخریب مراتع و کاشت درختان مقاوم به خشکسالی در مناطق بحرانی برای حفاظت از خاک می تواند در کاهش میزان گرد و غبار موثر باشد اما به دلیل تغییرات اقلیم و کاهش بارندگی نمی توان انتظار داشت که مشکل تولید گرد و غبار در استان کاملا مرتفع شود.
تنها اقدام دم دستی؛ مردم در خانه بمانند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌شمالی می گوید: به دلیل بحرانی بودن کیفیت هوا در استان، همه افراد به ویژه سالمندان، کودکان و افراد دارای سابقه بیماری تنفسی از منزل خارج نشوند.
دکتر محمدرضا اکبری می افزاید: براساس اعلام محیط زیست خراسان شمالی امروز شاخص کیفی هوای استان ۵۰۰ و در وضعیت بحرانی برای تمامی گروه ها قرار گرفته است به گونه ای که همه شهروندان باید برای حفظ سلامتی خود توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنند.
وی ادامه می دهد: گروه های حساس باید تا حد امکان از منزل خارج نشوند و سایر افراد نیز با استفاده از ماسک مناسب و صرفا در مواقع ضروری از منزل خارج شوند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌شمالی می گوید: همچنین باید شهروندان از حضور در پارک ها و پیاده روی در شرایط آلودگی و گرد و غبار خودداری کنند زیرا که خطرات پیاده روی در این شرایط بحرانی هوا بیش از منافع آن است.
اکبری با تاکید بر استفاده بیشتر از مایعات در روزهای آلودگی هوا، خاطرنشان می کند: مصرف سیگار و قلیان در روزهای آلودگی هوا ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و تنفسی را دوچندان می‌کند.
وی با بیان اینکه مراقبت از کودکان، مادران باردار و سالمندان از درجه اهمیت بالایی برخوردار است، بیان می کند: درصورت مواجهه با تنگی نفس و هرگونه ناراحتی قلبی عروقی به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی یا بیمارستان مراجعه نمایید.
اقداماتی امیدبخش برای تنفس هوای پاک
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار در سفر به خراسان شمالی گفت: منشا آلودگی هوا و افزایش حجم ریزگردها در شهرستان بجنورد کانون خارجی است که باید این پدیده زیست محیطی با همکاری کشورهای دیگر برطرف شود.
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی افزود: گرچه برخی عوامل داخلی همچون سنگ شکن ها در آلودگی هوای بجنورد نقش دارد اما منشا اصلی آن کانون خارجی است.
طهماسبی بیرگانی افزود: تاکنون اجلاس بین المللی برای مقابله با پدیده گرد و غبار تشکیل و مصوبه ۵۰ کشور خارجی نیز در این خصوص اخذ شده است.
وی با اشاره به کاهش بارندگی در آسیای میانه گفت: وقتی میزان بارندگی در آسیای میانه خوب بود، خبری از گرد و غبار این منطقه نیز نبود اما خشکسالی در سال های اخیر موجب افزایش مقدار گرد و غبار و گسیل آن به سمت کشور شده است.
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار با تاکید بر بهره گیری از سامانه ملی پایش گرد و غبار در کشور، گفت: این سامانه با بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای مناسب قادر به تولید و ارایه نقشه‌های شدت و فراوانی وقوع پدیده ریزگردها در مقیاس ملی است.
وی افزود: از کاربردهای بالقوه این سامانه، سهم‌بندی کانون‌های داخلی و خارجی و شناسایی و تعیین موقعیت کانون‌های گرد و غبار در منطقه است.
آلودگی هوای مرکز خراسان شمالی تنها در یک نقطه از بجنورد قابل سنجش و اندازه گیری است و تنها ایستگاه سنجش آلودگی هوای مرکز استان در جوار اداره کل حفاظت محیط زیست مستقر است.
خراسان شمالی با بیش از یک میلیون نفر در شمال شرق کشور واقع است.
نظر شما