خانه تکانی،آماده کردن سبزه، درست کردن آجیل محلی، پختن نان شیرین محلی،درست کردن غذا برای بزرگداشت درگذشتگان، چهارشنبه سوری و سفره پرکنون از مهمترین آیین های استقبال از نوروز باستانی در استان کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود.
آیین های نوروزی در مناطق روستایی و عشایری با شور و شوق بیشتری انجام می گیرد و شهرنشین های کهگیلویه و بویراحمد بیشتر برنامه های آماده سازی نوروز را با استفاده از کارگران انجام می دهند.
نگاهی به آیین های استقبال از نوروز باستانی در کهگیلویه و بویراحمد نشان می دهد که شهروندان ضمن تلاش برای آغاز سالی با نشاط به فکر دوستان و آشنایان خود هم هستند تا شادی هایشان را با یکدیگر تقسیم کنند.
خانه تکانی
سنت خانه تکانی به عنوان یکی از نخستین آیین های استقبال از نوروز باستانی در کهگیلویه و بویراحمد از نظر زمانی است که بطور معمول در اوایل اسفند ماه آغاز می شود.
زنان و دختران کهگیلویه و بویراحمدی بیشترین بخش سنت دیرینه خانه تکانی را به عهده می گیرند در این رسم کهن همه چیز از فرش و پرده گرفته، تا مبل و شیشه های در و پنجره شسته یا غبارروبی می شود.
برخلاف برخی مناطق شهری که از کارگران برای انجام خانه تکانی استفاده می شود در مناطق روستایی زنان و دختران دور هم جمع می شوند و با همکاری یکدیگر خانه تکانی را انجام می دهند که این روش باعث همدلی اهالی می شود.
این روزها پشت بام ها و حیات خانه های مناطق روستایی کهگیلویه و بویراحمد پوشیده از فرش،پتو،لباس،موکت است و خلاصه شور و حال وصف ناشدنی برای انجام خانه تکانی در این استان وجود دارد.
سبزه آرایی
درست کردن سبزه با بذر غلاتی مانند گندم، عدس از دیگر آیین هایی است که با شور شوق خاصی در کهگیلویه و بویراحمد انجام می شود،شهروندان معمولا در نخستین جمعه از دهه دوم اسفندماه اقدام به کشت گندم، عدس و یا لوبیا در سینی و یا کوزه های رنگی می کنند.
در این آیین شهروندان دانه ها و بذرهای جمع آوری شده گندم را درون طبق یا سینی ها چوبی، سفالی و یا فلزی می ریزند و یک پارچه نمدار سبز یا سفید رنگ بر روی آن می کشند و برخی افراد معتقدند که کشت سبزه به دست بزرگان خانواده موجب سالی پربرکت برای اهل خانه می شود.
کشت سبزه در ایران باستان به نیت ترویج فرهنگ کار و توجه بخش کشاورزی و تفال زدن به محصولات بوده و در گذشته بر روی دیوارهای خانه های خشتی ۱۲ نوع از انواع سبزه، بذر حبوبات، موادغذایی مانند گندم، ارزن و جو و عدس کشت می کردند و به آن تفعل می زنند، تا ببینند کدام محصول در سال پیش رو پر رونق تر خواهد بود.
درست کردن آجیل و نان شیرینی شب عید
پس از انجام خانه تکانی و درست کردن سبزه، پخت نان شیرین با ترکیبی از آرد، شیر، شکر و ادویه‌جات و آجیل محلی از سنت‌های دیرینه‌ای است که در مناطق روستایی و در برخی شهرهای کهگیلویه و بویراحمد همچنان رواج دارد.
آجیل سنتی و سالم محلی مردم کهگیلویه و بویراحمد ترکیبی از گندم برشته، کنجد، کلخنگ، بادام،مویز و انجیر است.
تقسیم شادی با یکدیگر
عوض کردن لباس سیاه خانواده‌هایی که یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند،آشتی دادن افرادی که با هم کدورتی دارند و درست کردن غذا به یاد مردگان از آیین های اجتماعی مردم این استان در اسفند ماه است که نشانه تلاش اهالی برای تقسیم شادی با یکدیگر است.
عوض کردن لباس سیاه خانواده‌هایی که یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند به همت بزرگان فامیل انجام می گیرد در این آئین لباس‌های رنگی برای بانوان و آقایان عزادار تهیه و به صورت جداگانه و در مجلسی اهدا می‌شود.
همچنین در دهه آخر اسفند ریش سفیدان کهگیلویه و بویراحمد برای آشتی دادن افرادی که با هم کدورتی دارند پیش قدم می شوند تا سال نو در فضای همدلی آغاز شود.
شب عید مردگان از سنت های اسفند ماه کهگیلویه و بویراحمدی هاست که در آخرین پنجشنبه سال برگزار می‌شود، در این آیین شهروندان برای شادی روح مردگان خیرات تهیه و توزیع می‌کنند.
غذای خیرات شب عید معمولاً متشکل از شیر، برنج و گیاه رازیانه موسوم به شیر برنج محلی درست است البته پخت حلوا هم در استان مرسوم است.
چهارشنبه سوری
در آخرین چهارشنبه سال معمولا جوانان و نوجوانان هر محل و آبادی در کوچه ها با هیزم جمع آوری شده آتش روشن می کنند و از روی آتش می‌پرند و پس از پایان مراسم چهارشنبه سوری در هر خانه خاکستر جمع می‌کنند و آن را از خانه بیرون می‌برند و در سر چهارراه یا در آب روان می‌ریزند.
سفره پرکنون
آیین سنتی سفره پرکنون از رسوم کهن مردم استان کهگیلویه و بویراحمد است که در آخرین شب زمستان برگزار می شده که البته این سنت دیرینه رنگ باخته است.
در این آیین شهروندان سفره های خود را از نان و غذاهای مختلف پر می کردند و اعتقاد داشته که در صورت پر بودن سفره سال آنان پر برکت خواهد بود.
کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن سردار نامی ایران در دوره هخامنشی می‌شناسند،این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.
کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته شده است.
این استان با ۷۲۶هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد و این استان بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.
نظر شما