امروز با توسعه و گسترش توانمندی های نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران گستره حضور آنان به دورترین آب‌ها و یا به عبارتی به حیاط خلوت آمریکا نیز رسیده چنان‌که یک سایت خبری-تحلیلی آمریکایی با هراس به آن اشاره می کند.
وبگاه آمریکایی «واشنگتن فری بیکن» وابسته به طیف جمهوریخواه به تازگی در گزارشی نوشته است : نیروی دریایی ایران قرار است برای اولین بار کشتی های جنگی خود را در «کانال پاناما» مستقر کند، یک مسیر تجاری مهم در حیاط خلوت آمریکا که تا به حال شاهد حضور نظامی ایران نبوده است.
به نوشته تارنمای مزبور، ایران در سال‌های اخیر تمرکز بیشتری بر انتقال ارتش خود به سرزمین‌های آمریکای لاتین داشته است زیرا روابط با رهبران ضد آمریکایی در این منطقه، به ویژه در ونزوئلا را تقویت می‌کند.
در حالی که تهران به دنبال حمایت از نیکلاس مادورو رییس جمهوری ونزوئلا است، کشتی های ایرانی نیز بیشتر از گذشته در بنادر ونزوئلا پهلو می گیرند. این حرکات به منظور نشان دادن این موضوع است که تهران توانایی استقرار ناوگان نظامی خود را در نزدیک ایالات متحده هم دارد.
«جوزف هامیر» تحلیلگر امنیت ملی که به عنوان مدیر اجرایی اندیشکده «مرکز جامعه آزاد امن» (اندیشکده‌ای که رژیم‌های ضد آمریکایی را ردیابی می‌کند و بر مسایل آمریکای لاتین تمرکز دارد) در این باره گفت که ایران با برگزاری رزمایش های مشترک با متحدانی مانند روسیه و چین، زمینه را برای این نوع ماموریت های دوردست فراهم کرده است. این چیزی است که ایران در ۳۰ یا ۴۰ سال گذشته در آمریکای لاتین با ایجاد سفارتخانه‌ها و توافق‌های دوجانبه با بسیاری از کشورها ساخته است.
جایگاه دیرینه تهران در حیاط خلوت آمریکا
روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آمریکای لاتین در دولت های مختلف با فراز و فرودهایی همراه بوده که اوج آن را در دولت نهم و دهم شاهد بودیم. به عنوان نمونه میزان مبادلات تجاری ایران و آمریکای‌لاتین از ۹۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۷۹ به نزدیک ۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۲ رسیده بود.
همچنین در آن سال ها، ایران در روابط اقتصادی خود با کشورهای آمریکای‌لاتین به متنوع سازی شرکای اقتصادی و بازرگانی پرداخت و طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ توانست بیش از ۲۵۰ توافقتنامه تجاری با کشورهای آمریکای‌لاتین امضا کند.
از جمله این طرح می توان به توسعه صنعتی محور آبپوره‌ـ اورینوکو، ساخت۷۰ هزار واحد مسکونی، همکاری‌های آب و برق، فرآورده‌های خون و انتقال فناوری، ساخت کارخانه مهمات، کارخانه مونتاژ خودرو و کارخانه سیمان اشاره کرد.
این روابط در دولت یازدهم و دوازدهم با عمق کمتری ادامه یافت اما دولت سیزدهم توجهی ویژه به این پهنه جغرافیایی دارد و همزمان با تلاش برای تقویت روابط با همسایگان و کشورهای منطقه خاورمیانه، در صدد توسعه مناسبات با کشورهای آمریکای لاتین به عنوان حیاط خلوت آمریکا نیز برآمده است.
دولت سیزدهم از مردادماه سال ۱۴۰۱ که زمام امور اجرایی کشور را به دست گرفت، علاوه بر ترمیم مناسبات با همسایگان، نگاهی ویژه نیز به حیاط خلوت آمریکا داشت تا فرصت های از دست رفته سال های گذشته در زمینه همکاری های راهبردی با آمریکای لاتین را دوباره زنده کند.
نگاه مثبت و متقابل ایران و کشورهای آمریکای لاتین از همان روز نخست پیروزی آیت الله رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری مشخص بود. رهبران کشورهای آمریکای لاتین از جمله روسای جمهوری ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه در کنار سایر مقامات جهانی، پیروزی رئیسی را تبریک گفتند و نسبت به تعمیق مناسبات دولت های متبوع خود با تهران ابراز امیدواری کردند.
مزیت حضور در آمریکای لاتین
منطقه آمریکای لاتین در قیاس با سایر مناطق جهان سرشار از ثروت‌های طبیعی و منابع مادی است این منطقه از ۲۵ درصد از زمین‌های جنگلی و قابل کشت و ۳۰ درصد از آب شیرین موجود در جهان برخوردار است. علاوه بر این، ۶ کشور از ۱۷ کشوری که در جهان از نظر بیولوژیکی بسیار متنوع هستند و ۱۳ کشور از ۱۵ کشوری که بیشترین تولیدات معدنی را دارا هستند، در این منطقه قرار دارند.
همچنین، ۶۵ درصد از ذخایر جهانی لیتیوم، ۴۲ درصد از ذخایر نقره، ۳۸ درصد از ذخایر مس و ۲۱ درصد از ذخایر جهانی آهن در منطقه آمریکای لاتین قرار دارد.
کارشناسان معتقدند حوزه‌های همکاری با کشورهای آمریکای لاتین را با توجه به نیاز منطقه می‌توان انرژی به ویژه نفت و گاز، صنایع تولید مواد غذایی، صنایع تولید مواد شیمیایی و شوینده، عمران، ساخت سد، تولید برق و انرژهای برق آبی، ساخت مسکن، معادن و فلزات، خدمات مستشاری، آموزش و مهارت افزایی، کشاورزی صنعتی و سنتی، دامداری سنتی و صنعتی، تامین و توزیع سبد غذایی، بهداشت و درمان خصوصا دارو و خدمات درمانگاهی، تکنولوژی های تک و نانوتکنولوژی و ... تعریف کرد.
ایران و ونزوئلا خردادماه امسال «سند جامع همکاری ۲۰ ساله» امضا کردند. از نگاه ناظران، تحریم های ظالمانه آمریکا درد مشترک ایران و ونزوئلا است و همین موضوع باعث شده که با وجود مسافت ۱۲ هزار کیلومتری، کاخ سفید نتواند مانع از گسترش روابط دو کشور شود.
ارسال محموله های سوخت شامل بنزین، مصولات پتروشیمی و غیره از ایران به ونزوئلا به رغم سنگ اندازی و کارشکنی های آمریکا طی سال های اخیر از اهمیت این مناسبات تجاری برای دو کشور نشان دارد.
ایران همزمان با گسترش روابط با ونزوئلا می تواند به تقویت و ترمیم روابط با دیگر کشورهای این حوزه اقدام کند. تهران پیشتر روابط اقتصادی و تجاری گسترده‌ای را با کشورهای بولیوی، نیکاراگوئه و اکوادور برقرار کرده بود که می‌توان به پروژه ایران برای تجهیز بنادر نیکاراگوئه، ساخت تأسیسات پتروشیمی در اکوادور، ساخت کارخانه سیمان، اکتشاف اورانیوم و استخراج معادن بولیوی در دولت دهم نیز اشاره کرد.
نظر شما