معلولان و ضرورت نگاهی تحول آفرین 

به گزارش ایرنا، محور و شعار امسال روز جهانی افراد دارای معلولیت ضرورتی همیشگی برای این قشر از جامعه است و می‌طلبد در تمام دوران و زمان‌ها فارغ از روز یا هفته و مناسبتی خاص و محدود مورد توجه باشد، شعار راه حل های تحول آفرین برای توسعه فراگیر نقش نوآوری در ایجاد جهانی قابل دسترس و برابر است که می تواند برنامه ای درازمدت و متعالی برای دستگاه های متولی رسیدگی به افراد دارای معلولیت باشد و پیرو آن در لایه های مختلف جامعه فرهنگ سازی و آموزش داده شود.

در عبارتی ساده و قابل فهم می توان گفت؛ با واژه معلول خیلی سختگیر نباشیم، از واژه معلول نهراسیم، نسبت به آن لازم نیست نگاهی حساس، ترحم آمیز و صدقه ای و دلسوزانه داشت کافیست کاملا، واقع بینانه و با دیدگاهی تحول آفرین به آن نگاه شود و با معلول و معلولان رفتاری در شان و مناسب صورت گیرد.

رفتار در شان این قشر دقیقا آن چیزی است که در جزییات روزمره زندگی هر کدام از افراد دارای معلولیت می توان مشاهده کرد و در جملاتی اثرگذار بیان کرد؛ فراهم کردن فرصتی برابر برای آنها تا ورودی آسان تر به جامعه و مشارکت اجتماعی داشته باشند، نگاهی که لازمه آن ارائه راهکارهای توسعه فراگیر و همراهی آنها در رسیدن به جهانی قابل دسترس است تا آنها بتوانند از حصار خانه نشینی بیرون آیند.

می توان نگاه ساده تری به مقوله معلولیت داشت و به همان نسبت راه حل هایی داد تا آنها به سادگی بتوانند زندگی کنند و دیده شوند. ساده ترین تعریف معلولیت این است که بپذیریم معلول به افرادی که وابسته به علتی، تفاوتی با افراد عادی دارند به این صورت که فردی که عضوی از بدن خود را ندارد یا قسمتی از بدن او به شکل طبیعی خود کار نمی‌کند، او یک فرد دارای معلولیت است.

مدیر و روانشناس بالینی مرکز توانبخشی اوتیسم حکمت بروجرد در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: نقص در سیستم مغزی، حسی، جسمی، نابینایی، ناشنوایی، ناتوانی ذهنی، ناتوانی جسمی و موارد مشابه همگی مصادیق معلولیت در افراد هستند، اگر خودمان معلول هستیم یا فرد دارای معلولیت در کنار ما است؛ سخت نگیریم، از واژه ها و تفاوت ها نهراسید، با پذیرش این تفاوت‌ها به خودمان یا دیگران کمک کنیم و برای ساختن جامعه ای دسترس پذیر برای این افراد تلاش کنیم.

سمیه کریمی با تاکید بر اینکه مشارکت اجتماعی معلولان اهمیت ویژه ای دارد، اظهار داشت: افراد معلول باید در تصمیم گیری ها، به ویژه درخصوص سازمان هایی که اعضای آن از معلولان تشکیل شده، یا معلولان در آن عضویت دارند و برای معلولان خدمت رسانی می کنند، مشارکت جدی و تاثیرگذار داشته باشند، کمک به تشکیل گروه های خودیار به منظور حمایت و توسعه جامعه خاص معلولان، از مهم ترین اقدامات برای مشارکت این گروه است.

وی افزود: تشکیل جوامع خاص معلولان نیز می تواند پاسخگوی نیازهای آنان باشد، از سوی دیگر، وجود چنین تشکیلاتی، موجب می شود تا افراد ضمن برخورداری از رابطه اجتماعی، استقلال اقتصادی، احترام اجتماعی، دسترسی به خدمات تخصصی و نیز زندگی زناشویی و تشکیل خانواده بتوانند دیدگاه ها و ایده هایشان را مطرح، و در مورد مسایل مربوط به زندگی خود، تصمیم گیری کنند.

کریمی یادآور شد: اشتغال هر فرد، موجب استقلال اقتصادی او می شود، داشتن شغل، به شخص هویت و موقعیت اجتماعی بخشیده و در او اعتماد به نفس به وجود می آورد، تعداد زیادی از معلولان با وجود گذراندن دوره های تحصیلات عالی و کسب دانش و مهارت لازم، نمی توانند به اشتغال مناسب برسند.

وی گفت: در زمینه اشتغال زایی برای معلولان، تبعیض قابل توجهی وجود دارد و گاه میزان بیکاری میان معلولان ۲ برابر بیکاران عادی است؛ در صورتی که براساس قانون، دولت موظف است سه درصد از اشتغال را به معلولان اختصاص دهد، ولی این قانون تاکنون به صورت مطلوب اجرا نشده و شاهدیم که موضوع اشتغال معلولان، با بی مهری روبه رو گردیده است، به ناچار تعداد قابل توجهی از آنان، باید بیشترین وقت خود را در میان خانوده سپری کرده و زندگی خود را به سختی ادامه دهند.

این روانشناس بالینی ضمن تاکید بر این پیام ساده و اجتماعی که یاری رسان افراد متفاوت با خود باشیم، ادامه داد: یاری رساندن به هم نوع، فضیلتی بزرگ در تمام جوامع انسانی و متمدن است که در اسلام نیز سفارش زیادی به آن شده است، البته این کمک باید به حال کمک گیرنده مفید باشد و موجب ناراحتی او نشود، کسانی که با انگیزه خودنمایی، ارضای حس خود بزرگ بینی و فخرفروشی به دیگران کمک می کنند، راه خطا می روند.

کریمی افزود: کمک به افراد معلول، برداشتن همه موانع و مشکلات نیست، بلکه کمک به انجام کاری است که این افراد از عهده آن برنمی آیند، فراهم ساختن امکانات شرکت واقعی معلولان جسمی در زندگی اجتماعی، در آن ها دلگرمی، اعتماد به نفس و نشاط می آفریند.

آیا اوتیسم یک معلولیت محسوب می شود

مدیر مرکز توانبخشی اوتیسم حکمت بروجرد با بیان اینکه اختلال طیف اوتیسم (ASD) یا اوتیسم، یک وضعیت عصبی رشدی است که بر توانایی فرد در یادگیری، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران تأثیر می گذارد، گفت: اغلب قبل از ۲ سالگی تشخیص داده می شود با این حال، می توان آن را در هر زمانی از زندگی، از جمله بزرگسالی، تشخیص داد.

وی افزود: از نظر پزشکی و قانونی، اوتیسم یک معلولیت است، اما به گفته متخصصان سلامت روان، همه افراد مبتلا به اوتیسم به عنوان معلول شناخته نمی شوند، اختلال اوتیسم در یک طیف یا پیوستار از خفیف تا شدید قابل شناسایی و تشخیص است و افراد مبتلا یا درگیر با این اختلال با طیف متنوعی از علایم در رفتار و ارتباط و تعاملات دیده می شوند.

مدیر مرکز توانبخشی اوتیسم بروجرد با تاکید بر اینکه معلولان باید فرصت یابند تا استعدادهای خلاق هنری و فکری خود را رشد دهند، بیان کرد: این افراد نه تنها برای منافع خود، بلکه برای غنی سازی جامعه به کار گرفته شوند به این منظور، باید دسترسی آنان برای مشارکت در فعالیت های فرهنگی تضمین شود، تهیه ابزار کمک ارتباطی برای طیف معلولیت ها تهیه منابع علمی و ابزار آموزشی به اشکال مختلف برای انواع معلولیت ها لازمه دسترسی آنها به جامعه ای برابر است.

وی افزود: ایجاد زیر ساخت های دسترس پذیر جهت استفاده از امکانات تفریحی برای این افراد اهمیت بالایی دارد و نباید در پیچ و خم و سختی های سایر مشکلات آنها نادیده گرفته شود یا کم اهمیت تلقی شود.

این روانشناس بالینی در بیان اهمیت تفریح و سرگرمی برای افراد دارای معلولیت گفت: توجه به تفریح و ورزش، موجب سلامت جسمی و بهداشت روانی بخش عظیمی از نیروی خلاق معلولان را فراهم می آورد، بیشتر این افراد نمی توانند از امکانات تفریحی موجود در سطح جامعه استفاده مناسب کنند؛ چرا که محیط های تفریحی و ورزشی، با شرایط فیزیکی و بدنی معلولان متناسب نیست، شایسته است که مسوولان، درصدی از امکانات رفاهی و ورزشی را به معلولان اختصاص دهند، تا آنها نیز مانند سایر افراد جامعه، از این امکانات استفاده نمایند.

کریمی در خصوص اینکه در خانواده و در جامعه چگونه با این افراد ارتباط بگیریم، گفت: ارتباط مبتنی بر احترام و نه ترحم یک اصل ضروری است، آنچه در ارتباطات اجتماعی با معلول باید در نظر گرفت، این نکته است که ارتباط با آنها، باید همراه احترام باشد و از ترحم با آنها خودداری کرد، تفاوت این ۲ نوع رفتار در این است که در اولی، طرفِ مورد احترام، انسانی بزرگ به شمار می آید؛ اما در گزینه ترحم، مخاطبْ انسانی ذلیل و خوار شمرده می شود که باید همواره دست او را گرفت و به شخصیت و روحیات وی، اندک توجهی نمی شود.

وی تاکید کرد: در خصوص ارتباط با معلولان همواره باید به خاطر داشته باشیم که آنچه توانایی را می سازد، اراده است و اراده اگر بخواهد جاری شود، هیچ بهانه ای را نمی شناسد.

هفت هزار مددجوی بهزیستی بروجرد و ضرورت مناسب سازی

بنا بر گفته رییس اداره بهزیستی بروجرد هم اکنون هفت هزار معلول با معلولیت‌های مختلف شامل جسمی، حرکتی، شنوایی، ضایعه نخاعی و از کارافتادگی تحت پوشش بهزیستی این شهرستان هستند که مناسب سازی یکی از مطالبات اولیه این قشر از جامعه است و باید رعایت شود، با توجه به اینکه امروز علاوه بر معلولان، جانبازان و سالمندان و برخی بیماران با شرایط خاص در خصوص مناسب سازی با مشکل مواجه هستند، ضرورت این مسئله بیشتر می شود.

کرم رضا پیردایه افزود: شهرداری یکی از اعضای مهم ستاد مناسب سازی است که مناسب‌سازی اماکن عمومی، دولتی و غیردولتی، معابر عمومی، فضاهای عمومی و پارک‌ها و پیاده‌روها را دنبال می‌کند، شرط اولیه صدور پروانه ساختمان یا پایان کار تمامی اماکن عمومی دولتی و غیردولتی منوط به رعایت اصول مناسب‌سازی و دسترسی آسان برای جامعه هدف بهزیستی است.
وی بیان کرد: رعایت ضوابط و اصول مناسب‌سازی، م‎سئله ای است که باید به‌عنوان یک اولویت همیشه مورد توجه قرار گیرد.

رییس اداره بهزیستی بروجرد گفت: ۵۰۰ خانواده چند معلولیتی در شهرستان بروجرد تحت پوشش بهزیستی هستند که علاوه بر حمایت‌هایی که از سایر معلولان می‌شود در حوزه مسکن نیز مورد توجه ویژه قرار دارند. اغلب معلولیت‌ها در دسته بندی معولیت‌های جسمی و حرکتی قرار دارند و منظور از خانواده های چند معلولیتی این است که در خانواده ای چند عضو معلول وجود دارد و به عبارتی معلولیت در بیش از یک عضو خانواده تکرار شده است.

در میان انبوه مشکلاتی که در جامعه معلولان وجود دارد و در برگیرنده اشتغال و مسکن است مهمترین مشکلی که جزیی ترین امورات روزمره آنها را متاثر می کند مسئله مناسب سازی است که همواره هم با آنچه که معلولان نیاز دارند فاصله دارد. رنج راه رفتن و حکایت مناسب سازی دقیق با آغاز حرکت از خانه و رفتن به اجتماع ارتباط مستقیم دارد و چه بسیار افراد توانخواهی که برای رهایی از وابستگی به دیگری ماندن در خانه را بر می‌گزینند.

آنچه که همواره در بحث مناسب‌سازی مطرح می شود این است که معلولیت یک تهدید بالقوه است، تصادف، سقوط از ارتفاع و حوادث کار همیشه وجود دارد و سالمندان، کودکان و بانوان در مقاطعی کم‌توان می‌شوند، بر این اساس امر مناسب‌سازی باید به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود و نظارت مستقیم مهندسان ناظر این حساسیت را ایجاد می کند تا ضوابط مناسب‌سازی رعایت شود.

۱۲ آذر (سوم دسامبر) به عنوان روز جهانی معلولان نام گذاری شده است، این روز در سراسر جهان با هدف افزایش آگاهی عمومی درباره این گروه، درک و پذیرش افراد دارای معلولیت و تجلیل از دستاوردها و مشارکت‌ این جمعیت نام‌گذاری شده است.