به گزارش ایرنا، در اسناد زمینهای کشاورزی دشت ورامین، علاوه بر سطح زمین، میزان حق‌آبه آن از رودخانه جاجرود ثبت شده و در اصل، ارزش هر زمین، به میزان حق‌آبه آن از رودخانه جاجرود بوده و قیمت‌گذاری ای زمینها بر اساس میزان آبی است که از طریق کانال و یا چاه‌های آب به آن زمین جاری می‌شود؛ از این رو امروز قیمت خرید یک ساعت آب در دشت ورامین در هفته به بیش از ۱۵۰ میلیون تومان می‌رسد.
امروز نیز شاخه‌های برجای مانده از روزگاران قدیم که آب رودخانه در دشت ورامین جاری بود، که مهمترین آن رودخانه باقرآباد و لات آجی قرچک، نهر علی‌خراط و صادقعلی ورامین و نهر قدیمی پل حاجی ورامین است که در سال‌های گذشته و در فصول پربارش که مجبور بودند تا سرریز سد ماملو را برای تعادل بخشی به سد تخلیه کنند، آب در این رودخانه‌های خشک شده امروز، جاری می‌شد.
با وجود آن که عملیات ساختمانی سد لتیان در ۱۳۴۲ آغاز و در ۱۳۴۶ تکمیل شد، ولی کماکان حق‌آبه دشت ورامین از محل این سد تأمین می‌شد و با احداث کانال‌های بتنی درجه یک در اویل دهه ۶۰، این آب به مناطق جنوبی ورامین منتقل ولی رفته رفته هر چه به جمعیت شهر تهران افزوده می‌شد، به همان میزان، حق آبه دشت ورامین شامل شهرستان‌های ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت کاهش می‌یافت.
آغاز احداث سد ماملو
پس از سد لتیان، این بار نوبت به احداث سدی دیگر به نام ماملو بر روی شاخه رودخانه جاجرود و دماوند در سال ۱۳۷۹ رسید، طرحی که اجرای آن تا دی‌ماه سال ۱۳۸۶ به پایان رسید و آبگیری آن آغاز شد.
سد ماملو روی رودخانه جاجرود در محل تلاقی رودخانه دماوند با رودخانه جاجرود احداث شده و مساحت حوضه آبریز آن، یکهزار و ۷۵۰ کیلومتر مکعب و متوسط جریان آب آن، سالانه ۲۸۳.۸ میلیون متر مکعب است.
این سد با هدف بهره گیری از ظرفیت حوضه آبریز رودخانه جاجرود و دماوند، مهار سیلاب های حوضه های آبریز، تامین بخشی از آب آشامیدنی جنوب تهران و شهرهای مسیر از جمله ورامین، پیشوا، قرچک و پاکدشت و تامین بخشی از آب مورد نیاز صنعت احداث شده بود ولی ظرفیت سد ماملو، جوابگوی آب آشامیدنی جمعیت ۱۴ میلیون نفری تهران را نمی‌داد و از این رو، حق‌آبه‌ای که قرار بود به دشت ورامین اختصاص پیدا کند، عملا سهم پایتخت‌نشینان شد و رفته رفته، حق آبه کشاورزان از رودخانه جاجرود به طور کامل قطع شد.
در سال‌های اخیر فقط در فصول پربارش اوایل سال و به ویژه سال ۱۳۹۸ و بارش‌های سیل‌آسا، بخشی از آب سد ماملو به سمت دشت ورامین رها شد تا در سایه تعادل بخشی به ذخیره سد، کشاورزان نیز از حقابه خود برخوردار شوند.
انتقال پساب تصفیه خانه جنوب تهران به دشت ورامین
با احداث تصفیه خانه جنوب تهران در سال ۱۳۸۸، طرح انتقال پساب تصفیه شده تهران جایگزین حق آبه سد ماملو به دشت ورامین در دستور کار قرار گرفت و این طرح با احداث کانال بتنی که از شهرستان ری عبور کرده و پس از عبور از جاده موسوم به تنباکویی وارد شهرستان پاکدشت و ورامین شده و در جاده موسوم به تیغاب، به کانال درجه یک انتقال آب وارد می‌شد تا چهار مترمکعب در ثانیه پساب تصفیه شده به زمینهای کشاورزی وارد شود.
فاز نخست طرح شامل یک کانال بتنی ذوزنقه ای به طول ۳۶ کیلومتر است که این خط ظرفیت انتقال چهار مترمکعب بر ثانیه از پساب های تصفیه خانه جنوب تهران به دشت ورامین را دارد.
هر چند که اجرای این طرح بخشی از نیازهای آبی منطقه را برطرف کرد ولی باز هم کفاف اراضی وسیع کشاورزی دشت ورامین نبود از این رو در سال ۱۳۹۱ اجرای فاز دوم انتقال پساب تصفیه خانه جنوب تهران با ظرفیت ۱۳ مترمکعب در ثانیه در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت و کلنگ احداث آن در ۲۰ بهمن سال ۹۲، با حضور وزیر وقت نیرو و استاندار تهران به زمین زده شد .
به گفته محسن معیدی نیا مجری طرح اجرای فاز دوم انتقال پساب تصفیه خانه جنوب تهران این طرح به طول ۳۶ کیلومتر با استفاده از لوله‌های پلی‌اتین ۲ جداره مسلح شده با ورق های فولادی به قطر سه متر انجام می شود که قرار بود با اجرای آن سالانه ۲۸۳ میلیون مترمکعب از پساب تصفیه خانه جنوب تهران به دشت ورامین و ری انتقال یابد.
به گفته وی قرار بود که فاز دوم انتقال پساب تصفیه‌خانه جنوب تهران به دشت ورامین طی ۳۰ ماه به پایان رسد ولی با گذشت ۱۰ سال، هنوز این طرح به پایان نرسیده است.
برای اجرای این طرح، یک شرکت داخلی با استقرار در شهرک صنعتی سالاریه ورامین، اقدام به تولید لوله‌های دوجداره مسلح کرد ، شرکتی که سال ۲۵ خرداد سال ۱۳۹۶ با حضور وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت افتتاح شد تا با ظرفیت سالانه ۷۰ تن لوله های پلی اتیلن تک جداره و ۲ جداره با قطر حداکثر سه متر، نیاز این طرح را در فاصله اندک از اجرا تأمین کند، هر چند که سرعت تولید این کارخانه، مطابق با پیشرفت فیزیکی طرح نبود ولی باز هم بخشی از نیازهای تکمیل آن را تأمین می کرد ولی مشکلات این کارخانه موجب شد تا از سال ۱۳۹۷، فعالیت این شرکت با رکود مواجه شده و تعطیل شود تا بخش مهمی از این طرح که اجرای آن به لوله‌های دوجداره وابسته بود، با رکود مواجه گردد و هم اکنون لوله‌های مورد نیاز از استان‌های جنوبی کشور تأمین می‌شود.
به گفته مسئولان استانی و کشوری، در کنار تأمین نشدن لوله‌های مورد نیاز اجرای طرح، عبور مسیر لوله‌گذاری از مناطق مسکونی و مینهای کشاورزی و وجود ده‌ها معارض از جمله کمربندی جنوبی پاکدشت، موجب شده تا بارها اجرای این طرح با تأخیر مواجه شود.
وجود معارضین باعث کندی پیشرفت طرح است
مدیرعامل آبفای استان تهران در جریان بازدید ۱۴ درماه سال گذشته وزیر نیروی از طرح انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران گفت : در گذشته آب مورد نیاز دشت ورامین از رودخانه جاجرود و گرمسار از هبله‌رود تأمین می‌شد که با احداث سد لتیان و ماملو، بخش عمده‌ای از این آب به آشامیدنی شهروندان تهرانی اختصاص یافت.
محمدرضا بختیاری اظهار داشت: بااجرای طرح انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران به دشت ورامین و تکمیل فاز دوم سالانه ۲۴۰ میلیون مترمکعب پساب تصفیه شده به این بخش از استان تهران منتقل می‌شود تا برای اولین بار در کشور، بسته کاملی از شبکه انتقال آب و جایگزینی آب‌های سطحی با پساب تصفیه شده ایجاد شود.
وی خاطرنشان کرد: خط دوم انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران به طول ۳۴ کیلومتر با لوله‌هایی به قطر ۲ هزار و ۸۰۰ میلی‌متر در حال اجراست که تا کنون ۲۰ کیلومتر معادل ۶۳ درصد کل پروژه اجرایی شده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران ادامه داد: حدود ۳.۶ کیلومتر مسیر اجرای این طرح معارضینی دارد که تلاش می‌شود با کمک مسئولان شهرستان‌های جنوب‌شرق این معارضین برطرف شود.
افتتاح طرح اننقال پساب جنوب تهران به دشت ورامین تا پایان سال ۱۴۰۱
وزیر نیرو نیز در جریان بازدید از اجرای این طرح گفت: مهمترین طرح‌های جنوب شرق استان تهران مربوط به بحث‌های توسعه طرح‌های فاضلاب در شبکه و تصفیه‌خانه است که نسبت به نقاط دیگر کشور نیازمند اعتبارات بیشتری است تا تکمیل این پروژه‌ها با سرعت انجام شود.
علی اکبرمحرابیان افزود: طرح خط دوم انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران به دشت ورامین با پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصدی همراه است که برای سرعت بخشیدن به آن، تصمیمات لازم اتخاذ می‌شود.
وی اضافه کرد: دشت ورامین قطب کشاورزی استان تهران است که با افتتاح کامل خط دوم انتقال پساب، حجم آب ورودی به این بخش سه برابر وضعیت فعلی می‌شود.
این مسئول تأکید کرد: وزارت نیرو تلاش دارد تا این طرح سال آینده به طور کامل افتتاح و برای تحقق این مهم تصمیمات مقتضی اتخاذ شده و با همکاری مسئولان در رفع معارضین، ۴۰ درصد باقی‌مانده در حداقل زمان تکمیل شود.
دشت ورامین شامل شهرستان‌های ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت با بیش از یک میلیون نفر جمعیت در جنوب‌شرق تهران واقع شده است.
این شهرستان‌ها بیش از ۱۲۰ هزار هکتار زمین قابل کشت دارند که به دلیل محدودیت در منابع آبی، حدود نیمی از این اراضی سالانه زیر کشت انواع محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای می‌رود.
نظر شما