به گزارش ایرنا، انتخاب آغاز بهار به عنوان آغاز سال جدید، نشان از لطافت طبع و ذوق زندگی در وجود ایرانیان دارد. کسانی که آغاز جان دوباره زمین و شکوفه‌ها و گل‌برگ‌های تماشایی را مبدا تاریخ سالانه در نظر می‌گیرند، بدون شک درک درست و عمیقی از مفهوم زندگی دارند.
گرچه کلیت آداب و رسوم نوروز در تمام نقاط این سرزمین پهناور یکسان است اما در جزئیات، مردم هریک از مناطق مختلف این جشن را به شیوه خود پاس می‌دارند.
مردم استان سمنان نیز بسته به اقلیم، فرهنگ و خوی کویری خود، آیین‌های ویژه‌ای در بزرگدشت بهار و نوروز دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
نوروزخوانی
یکی از آداب استقبال از نوروز در استان سمنان نوروزخوانی است، این آیین که درگذشته رواج بیشتری داشته است و بیشتر از نیمه دوم اسفند آغاز می‌شود.
نوروزخوانان بصورت فردی و یا درگروه‌های ۲ و سه نفره در محله‌های شهر و روستا گردش کرده و با خواندن ابیاتی فرارسیدن نوروز باستانی را نوید می‌دهند.
«صد سلام و سی علیک صاحب خانه سلام علیک
سلام من بگیر علیک از جانب مُلا بیگ
نوروز سلطان آمده گُل در گلستان آمده
مژده دهید به دوستان نوروز سلطان آمده
بهار آمد، بهارآمد خوش آمد علی با ذوالفقار آمد خوش آمد»
مرسوم است که صاحبخانه اقلامی چون برنج، شیرینی، نقل، گردو و یا وجه نقد به نوروز خوانان هدیه می‌دهد و آنان نیز در مقابل برای سلامتی اهل خانه و برآورده شدن حاجات آنان دعا می‌کند.
کاشت سبزه
یکی دیگر از آیین‌های استقبال از بهار در استان سمنان، رویاندن دانه گندم، جو، عدس، شاهی و برای تهیه سبزه نوروزی است، زنان کدبانو سبزه را در ظروف مختلف و یا بر روی کوزه‌های گلی سبز می‌کنند. در شهر سمنان و برخی دیگر نقاط نهادن پیاز گُل نرگس، سیر و سُنبل در میان کوزه‌های حفره دار مرسوم است. شیوه سنتی کاشت گل نرگس سمنان در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
خانه تکانی
با نزدیک شدن سال نو اهالی سمنان اقدام به شست و شوی منزل و کرده و با پاکیزگی به استقبال از بهار طبیعت می‌روند.
در برخی نقاط شهری و روستایی این استان، زنان با تهیه دوغابی از گل قرمز و یا سفیدرنگ به تجدید نمای دیوارهای گلی خانه می‌پرداختند.
چهارشنبه سوری
در غروب آخرین شب چهارشنبه سال نوجوانان با افروختن چند تَل آتش با شادی از روی آن پریده و می‌گویند: «زردی من از تو/ سرخی تو از من/ غم برو شادی بیا/ محنت برو روزی بیا/ نمد برو قالی بیا»
از دیگر آداب این شب رسم «فالگوش» است که بنابر آن برخی افراد حاجت‌مند با فالگوش ایستادن در محل گذر و یا سایر محل ها، براساس شنیده‌های خود برآورده شدن حاجت‌شان را تعبیر می‌کنند.
رسم «شال اندازی» نیز در برخی روستاهای گرمسار و منطقه کالپوش میامی در این شب انجام می‌شود، برای این منظور جوانان شال خود را درخانه‌های اهل محل انداخته و به انتظار می‌نشینند، صاحب هر خانه با دیدن شال مقداری خوراکی مانند میوه، شیرینی یا نقل در میان شال نهاده و به صاحبش می‌دهد.
در دیگر نقاط، جوانان با پوشاندن چهره خود و اجرای رسم «قاشق زنی» به در خانه‌ها رفته و با زدن مداوم قاشق به کاسه فلزی صاحب خانه را از حضور خود برای دریافت هدیه مطلع می‌کنند.
انجام بازی‌های محلی، شکستن کوزه به نشانه رفع بلا، پخت آش در آخرین چهارشنبه سال به نیت طلب حاجت و بخت گشایی و نیز تهیه سبزی پلو و یاخورشت سبزی برای شام از دیگر آداب این شب در نقاط مختلف استان است.
پخت سمنو
از دیگر آیین‌های نوروزی در این استان پخت سمنو در روزهای پایانی سال است، آداب و رسوم مربوط به پخت سمنو در شهرهای سمنان و مهدیشهر به نسبت دیگر نقاط چشمگیرتر است.
کار تهیه سمنو اغلب با همیاری زنان فامیل و یا محله صورت می‌گیرد، برپایی مجلس روضه حضرت زهرا (س) و ذکر دعا و نیایش در هنگام پخت سمنو متداول بوده و بسیاری از خانواده‌ها نیز بنابر نذر خود همه ساله اقدام به پخت سمنو و تقسیم آن بین آشنایان و اهل محل می‌کنند.
آئین نذر سمنوپزان سمنان در تاریخ چهار بهمن ماه سال ۱۳۹۱ به شماره ۸۹۸ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
عَلَفه (عرفه)
دربرخی نقاط استان اهالی ۲ شب مانده به آغاز سال نو را در اصطلاح عرفه (علفه) اموات نامیده و در این شب برای شادی روح درگذشتگان خود خیرات می‌کنند.
پخت نان روغنی موسوم به« گولاچ» و زیارت قبور در این مناسبت متداول است، یک شب مانده به سال نو به نام علفه زنده‌ها نامیده شده و آداب خاصی دراین شب برگزار می‌شود.
شاهرودی‌ها باجمع کردن نوعی سبزی صحرایی برای شام علفهِ «شنگی پلو'» و در سمنان و دامغان زنان سبزی پلو و یا رشته پلو می‌پزند.
چیدن گیاهان صحرایی ازجمله شنگ، گندمک و سلمه از دیگر آداب این روز است، در شهر سرخه نیز پخت غذایی متشکل از هفت نوع ماده غذایی و در برخی نقاط با ۱۳ نوع، درشب علفه انجام می‌شود.
عیدانه (عیدونه)
یکی دیگر از آیین‌های نوروزی ارسال هدایا و عیدانه برای دختران نامزد دار و یا تازه عقدی توسط خانواده داماد است.
برای این منظور تعدادی از زنان فامیل همراه با مجمع‌های حاوی کفش، روسری، چادر، کله قند قطعه‌ای طلا و با شادی و سرور به خانه دختر رهسپار شده و هدایا را تقدیم می‌کنند. تهیه و ارسال عیدانه داماد نیز توسط مادر عروس انجام می‌شود.
تحویل سال
در لحظات پایانی سال مرسوم است که سفره هفت سین را درخانه گسترده و اقلام آن شامل سرکه، سیب، سنجد، سماق، سبزه، سیر و سمنو را در میان سفره می‌گذارند.
سفره نوروزی غالبا در اتاق مهمانی گسترده شده و تا پایان تعطیلات برای پذیرایی از مهمانان مهیاست.
در برخی نقاط از جمله شاهرود عده‌ای از خادمان مساجد و تکایا اقدام به تهیه «آب دعا» در ساعت پایانی سال می‌کنند.
برای این منظور آیات قرآن، اسماءالله و ذکر هفت سلام (سلام قولا من رب الرحیم، سلام علی نوح فی العالمین، سلام علی موسی و هارون، سلام علی آل یاسین، سلام علی ابراهیم، سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین، سلام علیکم طبتم بما صبرتم فنعم عقبی الدار) با مرکب زعفران بر روی سطح ظروف چینی تحریر شده و سپس در میان تشت آب فرو برده می‌شود، در اولین دقایق سال نو آب دعا به نیت تبرک و شفا بین حاضرین تقسیم می‌شود.
حضور پر شمار اهالی در امامزاده‌ها، اماکن مذهبی و گلزار شهدا در هنگام تحویل سال نیز در کلیه نقاط استان مرسوم است.
پس از تحویل سال نو نیز افراد خانواده با یکدیگر روبوسی می‌کنند و با دعای خیر برای همگان بهار طبیعت را جشن می‌گیرند، پدر خانواده با گشودن قرآن مبلغی پول به هریک از اعضای خانواده عیدی می‌دهد که این وجه را در اصطلاح «دست لاف» می‌گویند.
در همین لحظات برخی خانواده‌ها ورود فردی خوش قدم با عنوان «شگون» یا «شگوم» را انتظار می‌کشند، این شخص که غالبا نوجوان و از سادات فامیل یا محله است همراه با سینی حاوی کوزه آب، سبزه، قرآن و نمک در اولین دقایق سال نو به عنوان اولین شخص به خانه قدم نهاده و با تبریک فرا رسیدن نوروز، عیدی خود را از پدر خانواده دریافت می‌کند.
انتخاب شخص شگون که اهالی به قدم خیر و با برکت او باور دارند بنا بر تجربه و یا استعانت از استخاره صورت می‌گیرد، در بین دامداران و عشایر نیز مرسوم است که شگون بّره سفید کوچکی را به باور برکت دام و حشم با خود به خانه می‌آورد.
دید و بازدید
دید و بازدید از دوستان و آشنایان نیز با گذشت دقایقی از تحویل سال آغاز شده و تا پایان تعطیلات نوروزی ادامه می‌یابد.
مرسوم است که در ابتدا کوچکترها به دیدن بزرگان فامیل و طایفه رفته و سال نو را به آن‌ها تبریک می‌گویند، در برخی نقاط نیز دید و بازدیدهای نوروزی توسط مردان و زنان به صورت جمعی و جداگانه انجام می‌شود.
دیدار از علماء، خانواده شهدا و کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند نیز همواره بین مردم استان سمنان مرسوم است.
دادن عیدی به کوچکترها، زیارت قبور، صله‌رحم و انجام بازی‌های محلی از دیگر آداب نوروزی در این استان است.
سیزده به در
آخرین روز از تعطیلات نوروزی نیز به تفرّج در دامن طبیعت اختصاص دارد، این روز فرخنده را اعضای خانواده و فامیل در دامن کوه، صحرا و باغ‌ها سپری می‌کنند.
پخت انواع آش و غذاهای محلی ازجمله سبزی پلو، ته چین، آش رشته، آش انار، انجام بازی‌های محلی و تاب سواری، خواندن ابیات و ترانه‌های محلی و نیز انداختن سبزه‌های نوروزی در آب روان از جمله آداب این روز است، گره زدن سبزه به نیّت حاجت طلبی و بخت گشایی از دیگر باورهای اهالی دراین روز است.
نظر شما