تلاش امام رضا(ع) برای دعوت جامعه به دوستی و پیوند با قرآن

حجت الاسلام سعید اصفهانیان به خبرنگار معارف گروه فرهنگی ایرنا گفت: قرآن وعترت یک پیوند ناگسستنی از هم دارند. یعنی کتاب خدا یک ریسمان آسمانی است که به سمت زمین آمده و اتصال این دو، تار و پود خلقت را شکل داده و نقشه راهی که مسیر دنیا به سمت آخرت را هموار می کند از فضای قوانین کتاب الله  و عترت سامان پیدا می کند. 
وی  افزود: اگر زاویه نگاهمان را با نگاه پیامبر (ص) و عترت تطبیق دهیم، متوجه می شویم که کتاب خدا فقط یک متن مکتوب نیست بلکه قواعد حاکم بر خلقت است و قرآن، شکل دهنده تار و پود آفرینش است. 
اصفهانیان اضافه کرد: بر اساس این نگاه و همچنین روایت ثقلین که پیامبر از با هم بودن کتاب الله و عترت یاد می کنند، باید گفت که قرآن و اهل بیت (ع) تار و پود شکل گیری جهان از اوج به سمت عمق و از عمق به سمت آینده است که بر اساس این نگاه فضایی را در میان اهل بیت در توجه به قرآن می بینیم که متفاوت از فضای رفتاری ماست. 
وی ادامه داد: اهل بیت با توجه به این نگاه توجه ویژه ای به قرآن دارند و همه چیز را در انطباق با قرآن مورد مطالعه قرار می دهند. مثلا امام صادق (ع) در توجه به قرآن می فرماید هر سوالی از زندگی که مدنظرتان است را از من بپرسید تا من پاسخ آن را از قرآن به شما بدهم. یعنی سبک زندگی به قرآن همان توجه دادن به قرآن میان همه امامان معصوم بوده و ائمه همچون پیامبر به عنوان مبین و مفسر قرآن کارهای خود را تعریف می کردند.
ائمه تبیین عملی قرآن هستند
این پژوهشگر مذهبی افزود: اگر سخن، فعل یا تقریری از معصوم داریم باید اینگونه نگاه کنیم که تبیین عملی آیات قرآن است. اگر معصوم بیانی فرمود یا فعلی را انجام داد یا در قبال پدیده ای سکوت کرد یا لبخند رضایت بر چهره نشاند (تقریر) در واقع تبیین عملی آیات قرآن است و در نگاه معصومان فعل امامان هدایت، تجسم عینی آیات قرآن است. 
وی افزود: این فضا در زیست همه معصومان وجود داشته و همه خواص و شاگردان امامان با توجه به این فضا به امام نگاه می کردند. در زمان امام رضا (ع) نیز این فضا وجود دارد و آن حضرت به صورت مکرر یادآوری می کردند و حتی گاهی آن را وارد فضای عملی می کردند و به رخ می کشیدند. 
از کلام الهی تجاوز نکنید
اصفهانیان اضافه کرد: وقتی ریان بن سلت یکی از شیعیان و پیروان حضرت از امام در مورد قرآن سوال کرد، امام رضا(ع) در آن فضای زمانی که مباحث کلامی بسیاری درباره قرآن مطرح بود و آن دوره را می توان دوره روشنگری های عمیق قرآن و امامت دانست، اینگونه فرمود که قرآن کلام خداست و نباید از آن تجاوز کنید. 
وی افزود: یعنی قرآن حدود پدیده هاست و حدود رفتارها و پدیده ها و کلام را تعیین می کند. وقتی بخواهیم زمینی را  بسازیم در ابتدا  حدود چهارگانه آن را مشخص می کنیم و آنگاه مشخص می کنیم که چگونه ساخته شود. قرآن نیز حدود زندگی ما را ترسیم می کند و در نسبت های مختلف زندگی در حوزه بیان، شنیداری، دیداری و رفتارهای مختلف و  حتی فکر و اندیشه می بایست شاخص باشد و از بیان امام رضا (ع) مشخص  است که از حدودی که کلام خدا روشن می کند، نباید تجاوز کرد. 
این کارشناس مذهبی افزود: امام فرمود هدایت را در غیر کلام خدا مطالبه نکنید که گمراه می شوید. آن حضرت مانند همه امامان، توجه دادن به قرآن را الگوی موفقی برای زندگی انسان مومن می دانستند. آنگاه حضرت در فضاهای مختلف با مثال هایی به این سخن عینیت می بخشیدند. 
وی افزود: به عنوان نمونه ثامن الحجج (ع) فرمود من در سه شبانه روز ختم قرآن می کنم و اگر می خواستم، می توانستم سریعتر بخوانم ولی می خواهم در کلام الهی تعمق بیشتری داشته باشم. امام رضا (ع) در اینجا هم سرعتی را به لحاظ کمیت مطرح می کنند که حیرت آور است و هم کیفیت تدبری را مطرح می کنند که آن نیز در کنار این کمیت حیرت آور است. 
اصفهانیان ادامه داد: در موضوع سبک زندگی می بینیم وقتی امام رضا (ع) پیراهن خود را به دعبل خزاعی  شاعر و از دوستداران اهل بیت هدیه می کنند، می فرماید من در این پیراهن هزار رکعت نماز در هزار شب خواندم و هزار ختم قرآن کردم و به او سفارش کردند که این لباس را همراه خود داشته باشد. 
وی افزود: به عبارت دیگر آن حضرت در سبک زندگی دینی تاثیری پذیری اجسام را از فضای نماز و قرآن به  عنوان یک شاخص قرار می دهند و به انسان مومن متذکر می شوند که از فضای نماز شب و تلاوت قرآن برای تاثیر بر پیرامون خود استفاده کند و آن  چیزی که همراهش می باشد را متفاوت از سایر اشیاء که در این فضا نیست بداند و از اثر نورانی تلاوت قرآن و نماز شب که در این شئ تابیده پیرامون خود استفاده کند. 
این پژوهشگر مذهبی افزود: در این نگاه امام رضا(ع) شاهد تاثیرپذیری اشیاء از فضای قرآنی در مسیر زندگی هستیم و جامعه مومنین بر اساس این دیدگاه می توانند پیرامون خود را از فضای دنیایی خارج کرده و به یک زیست قرآنی و نورانی برسند. 
وی افزود: این نوع زیستن که امام رضا (ع) برای ما شکل می دهد، در عمل تار و پود زندگی ما را تغییر می دهد. زیستن با قرآن به عنوان یک مخلوقی که ذی شعور و صاحب شفاعت در قیامت است، آن چیزی است که امام رضا به آن توجه دارند و تلاش می کنند تا جامعه را به دوستی و پیوند با قرآن به عنوان صاحب ابعاد گوناگون دعوت کنند. 
قرآن، گسترش دهنده فضای انسانی به سمت جامعه مطلوب است
اصفهانیان ادامه داد: بنا بر این قرآن فقط یک متن نیست بلکه ایجاد کننده تار و پود جهان و توسعه دهنده روح انسان و گسترش دهنده فضای انسانی به سمت جامعه مطلوب و موعود است. 
وی تاکید کرد: این فضایی که امام رضا (ع) نسبت به قرآن شکل می دهند، یک فضای سیال است. یعنی قرآن را از یک فضای معمولی به یک فضای بسیار گسترده و حاکم بر جهان تغییر می دهند و همچون جدشان امام صادق (ع) که فرمود قرآن مثل شب و روز جریان دارد و سیال است، این فرهنگ قرآنی را فرهنگی مولد و زاینده و در حین حرکت به سمت آینده روشن و مطلوب می دانند و به وسیله قرآن دعوت به ساخت و ساز اجتماعی در زمان خودشان می کنند. 
زیست قرآنی در راستای تمدن سازی 
این پژوهشگر قرآنی افزود: بسیاری از احادیث امام رضا (ع) در حوزه مهدویت جایگاه دارد و دعاهایی  از آن حضرت درباره امام زمان (عج) به ما رسیده است. امام رضا (ع) ساخت و ساز قرآنی را ساخت و سازی در حین حرکت و تمدنی می داند و دعوت های امام رضا نسبت به زیست قرآنی مثل سایر ائمه دعوت به ساخت و ساز زندگی در راستای تمدن آینده است. 
وی افزود: به عبارت دیگر حضرت رضا (ع) می فرماید از قرآن برای مدل زندگی امروزی استفاده کنید ولی این فضا را  نسبت به آینده نیز طراحی کنید. لذا دعاها را مطرح می کنند تا سربازی امام عصر (عج) شکل بگیرد و فضاهای مختلف را در آماده سازی دوره امام عصر(عج) شکل می دهند و توجه به جامعه مهدوی و الگوی مهدویت را سامان می دهند.
اصفهانیان اضافه کرد: این آماده سازی را حتی می توان در اشعاری دید که مداحانی مانند دعبل می خوانند. زمانی که امام رضا (ع) محل قبر مقدسشان را در طوس مشخص می کنند، دعبل سخن از منتقم آل محمد (ص) و منتقم امام رضا (ع) می زند و حضرت با تشویق او می فرماید آنچه بر زبان تو جاری شد از سوی روح القدس بود و فضای زمانی خود را حتی در شهادت به سمت مسیر آینده گره می زنند.