عید قربان، نماد اعتقادات عمیق مذهبی مردم ترکیه
#
آنکارا، خبرگزاری جمهوری اسلامی 28/10/83
خارجی.ترکیه.اجتماعی.مذهبی.عیدقربان.
"عید قربان" به همراه "عید فطر" به عنوان دو عید بزرک ملی و مذهبی در
ترکیه گرامی داشته می شود و عید قربان با رسوم و آیین های ویژه خود نمادی
از تعاون، همیاری و احسان در جامعه ترکیه و در عین حال نمادی از اعتقادات
عمیق مذهبی مردم ترکیه است.
به مناسبت "عید قربان" چهار روز در ترکیه تعطیل رسمی است و در برخی
سالها به دلیل قرار گرفتن این تعطیلات، در بین تعطیلات دو روز آخر هفته،
این تعطیلات تا 9 روز هم افزایش می یابد.
مردم ترکیه از هفته ها قبل خود را برای بزرگداشت هر چه بهتر و بیشتر
این عید بزرک اسلامی آماده می کنند و در کنار تدارک تهیه میوه و شیرینی و
جامه های نو، مردم این کشور در حد وسع و امکانات مالی برای خرید "قربانی"
نیز تلاش می کنند.
بانوان، در روزهای قبل از عید قربان، منازل را تمیز کرده، شیریینهای
خانگی را آماده می کنند و نیز غذاهایی را که امکان استفاده از آنها در چند
روز میسر باشد، آماده می سازند.
در سالهای اخیر جنب و جوش برای مسافرت های عید نیز رونق یافته و در
روزهای عید، توصیه های ایمنی برای رانندگان تشدید می شود.
به گفته مسئولان، همه ساله در تعطیلات دو عید بزرک "فطر" و "قربان"
جاده های ترکیه شاهد متراکم ترین و شلوغترین ترافیک سالیانه می شود.
در شهرها در این ایام دامداران از روستاها و مناطق دامداری، صدها هزار
راس گوسفند و گوساله را با کامیون ها به مراکز فروش "قربانی" منتقل کرده و
از یک هفته مانده به عید "قربان" بحث "قربانی" و مسائل مربوط به نحوه
خرید، نگهداری تا روز ذبح، چگونگی ذبح و تقسیم گوشت، مهمترین مساله مورد
بحث در خانواده ها، بازار و رسانه هاست.
بر اساس عرف محلی در همه نقاط ترکیه هر کسی که قدرت مالی خرید گوسفند
قربانی را داشته و بدهکار نباشد، در تعطیلات چهار روزه عید قربان گوسفند
یا گوساله ای را به عنوان قربانی ذبح می کند.
در عید قربان گاهی هم چند خانواده یا همسایه، مشترکا گاو یا گوساله
خریداری کرده و قربانی می کنند.
در تعطیلات عید قربان در ترکیه دید و بازدیدهای فامیل و آشنایان با
نزدیکان از رسوم مرسوم و رعایت آن لازم است. هر کسی برای دیگری هدیه ای
می خرد و کوچکترها در ملاقات با بزرگترها، دست آنان را بوسیده و عیدی
می گیرند.
نماز عید قربان در ترکیه بسیار مرسوم است و طبق عرف مرسوم تنها مردان
حق اقامه نماز در این عید را دارند.
کثرت نمازگزاران معمولا در اکثر محلات به حدی است که صف نمازگزاران به
کوچه های اطراف مساجد کشیده می شود و پسران خردسال هم که هنوز به سن تکلیف
نرسیده اند، معمولا از روز عرفه قول شرکت در نماز عید قربان را از والدین
خود می گیرند.
پس از بازگشت مردان از مراسم نماز به خانه و صرف صبحانه، اولین وظیفه
اعضای هر خانواده ای حضور بر سر قبر درگذشتگان خود و سپس آغاز برنامه های
دید و بازدید است.
آنانی که قربانی ذبح خواهند کرد، مشغول کار شده و بقیه به دیدار
بزرگان می شتابند.
رسم بر این است که گوشت قربانی به سه قسمت تقسیم شود: یک بخش در بین
تنگدستان، بخش دیگر در بین صمیمی ترین نزدیکان و همسایگان توزیع می شود و
بقیه در تهیه غذا برای پذیرایی از میهمانان عید مورد استفاده قرار
می گیرد.
در دید و بازدیدها نیز علاوه بر صرف قهوه ترک، با شیرینیهای خانگی،
میوه و نیز غذاهای تهیه شده از گوشت قربانی از میهمانان پذیرایی می شود.
روحیه تعاون در ایام عید قربان در جامعه ترکیه به اوج می رسد. کودکان
و نوجوانان عیدی می گیرند. کمکهای مالی به تنگدستان افزایش می یابد و به
جرات می توان گفت آنانی که بضاعت مالی برای خرید گوشت ندارند، حداقل نیاز
دو ماه گوشت خود را در این ایام از طریق احسان مردم تامین می کنند. بطوری
که کار قصابی ها و غذاخوری ها معمولا تا دو ماه پس از عید قربان کم رونق
می شود و بیشتر آنها به حالت نیمه تعطیل در آمده، یا با حداقل ظرفیت کار
می کنند.
پوست صدها هزار گوسفند و گوساله قربانی در ایام عید قربان یکی از
منابع تامین پوست صنایع چرمسازی ترکیه است.
از چهار سال پیش به موازات هماهنگیهای ترکیه با اتحادیه اروپا، کار
نظارت بر قربانی کردن نیز تشدید شده و علاوه بر شهرداریها، سازمان امور
دیانت ترکیه همه ساله با انتشار بخشنامه ای لزوم رعایت موازین ابلاغی این
سازمان در چگونگی ذبح قربانی در آیین های عید قربان را مورد تاکید قرار
می دهد.
در سالهای اخیر ذبح قربانی در خیابانها، اماکن عمومی، پارکها و میادین
ممنوع اعلام شده و متخلفین از این امر تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند.
در چهار روز تعطیل عید قربان در وهله اول کوچکترها به دیدار بزرگترها
و سپس بزرگترها به منازل کوچکترها می روند.
در این ایام کوچه و خیابانها مملو از افرادی است که به صورت خانوادگی
و با لباسهای نو به دیدار یکدیگر می روند.
طبق عرف مرسوم دیدار از خانواده هایی که یکی از نزدیکان آنان در فاصله
عید فطر و عید قربان فوت کرده است، در اولویت برنامه دیدارها قرار دارد و
آشنایان، رعایت این اصل را وظیفه الزامی تلقی می کنند.
دیدار خویشاوندان دور و افرادی که شاید در طول یک سال تنها در روزهای
عید قربان و عید فطر صورت می گیرد، یکی از پلهای ارتباطی نسل جوان با
نسلهای قبل از خود است.
به باور مردم ترکیه دیدار و بازدیدهای عید قربان علاوه بر اجر آخروی،
موجب یکدلی، همبستگی و تحکیم روابط خانوادگی و انسانی می شود و کینه و
عداوتهای گذشته را از میان بر می دارد.
این آیین ها در عین حال نمادی از وجود اعتقادات عمیق مذهبی در میان
مردم ترکیه است که بیش از 98 درصدشان مسلمان هستند.
به موازات تغییرات فرهنگی و اجتماعی و رشد اقتصادی ترکیه، تعداد
اشخاصی که ترجیح می دهند در ایام عید قربان از تعطیلات عید استفاده کرده و
به شهرهای دیگر و خارج از کشور مسافرت کنند، افزایش یافته است.
در ده سال گذشته این روند، صعودی بوده و شرکتهای گردشگری، این ایام را
به عنوان فرصتی برای جذب بیشتر مشتری در نقاط توریستی داخل و خارج ترکیه
ارزیابی کرده و از هفته ها قبل برنامه هایی در این زمینه ها تهیه و تنظیم
می کنند.
به موازات شادی عمومی، شهرداریهای شهرهای مختلف ترکیه نیز در ایام عید
قربان با چراغانی خیابانها و نیز امکان استفاده رایگان از اتوبوسهای داخل
شهری، سعی در زنده نگاه داشتن عادات مرسوم این عید در صله رحم دارند.
در ایام عید قربان رادیو تلویزیونهای دولتی و خصوصی نیز برنامه های
ویژه ای تهیه و پخش می کنند و در این برنامه ها علاوه بر تشریح فلسفه عید
قربان، در مورد بخشیدن پوست قربانیها به سازمان هوانوردی کشوری تبلیغ می
- کنند.
خاورم/2012/230