آسیب‌های جدی‌تر از کرونا را فراموش‌نکنیم

ویروس کرونا امروز چهره‌ای متفاوت از جهان به تصویر کشیده است؛ تصویری بدیع و غریب که طبیعتا پس‌آمدهای نوظهور و پردامنه‌ای را هم به دنبال خواهد داشت. برکنار از ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... شیوع این ویروس در سطح ملی و بین‌المللی، کرونا مسائل مرتبط با امنیت روانی افراد جامعه را هم تحت تاثیر قرار داده است.

بسیاری از شهروندان، نگران از احتمال ابتلای خود و اعضای خانواده‌شان به بیماری کووید۱۹ ، حفاظت از ابعاد پنهان‌تر امنیت جان و روان خود و عزیزانشان را مورد غفلت و کم‌توجهی قرار می‌دهند؛ مسائلی که اگر اهمیت و تبعاتش بیشتر از کرونا نباشد، کمتر از آن نخواهد بود.  «حمیلا بخشی» روانشناس بالینی در این خصوص یادداشتی را در اختیار ایرنا قرار داد که در ادامه آمده است:

این روزها  که کشور ما مانند بسیاری دیگر از کشورهای جهان با  ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، بسیاری از اقشار آسیب‌پذیر جامعه از جمله کودکان، در معرض خطر بیشتری قرار گرفته‌اند. نگهداری از کودکان امروز به دغدغه‌ای جدی برای بسیاری از والدین تبدیل شده است. برخی از والدین که با مشغله‌های بسیاری مواجه هستند، به خاطر ضرورت‌ قرنطینه بودن کودکان در خانه و بسته بودن مراکز مجاز نگهداری از آنان چون مهدکودک‌ها، از این جامعه نه چندان کم جمعیت و پر پتانسیل غافل شده‌اند.

مساله این است که اگر به نکات و شرایط ایمن نگهداری از کودک توجه نداشته باشیم، آسیبی جدی تر از کرونا در انتظار آنان خواهد بود. در دوره بحران کنونی، برخی از والدین به ناچار کودکان خود را به منزل اقوام برده یا در خوشبینانه‌ترین حالت آنان را به همراه خود به محل کار می‌برند. حتی برخی از پدر و مادرها کودکان خود را در منزل تنها می گذارند. در هر سه صورت، باید در خصوص نگهداری از کودکان دقت نظری جدی‌تری داشته باشیم، تا هم خودمان دچار مشکل نشویم و هم فرزندانمان با آسیب‌هایی با تبعات جبران‌ناپذیر مواجه نشوند.

ما به عنوان والدین، باید بدانیم فرزند خود را برای نگهداری به کجا و به چه کسی می سپاریم. همان طور که همیشه آمار نشان داده است، اغلب موارد سوء استفاده‌ از کودکان، از ناحیه نزدیک ترین فرد به کودک صورت گرفته است. باید پیش از سپردن کودکان حتی به نزدیکانمان، شرایط ایمن و بی‌خطر نگهداری از کودک را مورد توجه قرار دهیم.

افزون بر این، توهین و شکستن عزت نفس کودک نیز پیامدهای سنگینی به دنبال خواهد داشت. نگهداری از کودک شامل تمامیتی از جمله حفاظت از جسم و روان او می شود که هر دو به یک اندازه اهمیت دارند. کودکی که تا دیروز در جمع همسالان و مربیانش تایید و تمجید شده است، در محیط کار نگاه های سنگین کارمندان و رئیسان را به خوبی درک خواهد کرد. این مساله در منش و نگرش او تاثیر منفی خواهد داشت. کودک در محیط کار بزرگسالان، به جای کسب عزت نفس، دچار فروپاشی می شود. تنها ماندن در خانه هم علاوه بر مخاطرات جسمی، تبعات سوء عاطفی به همراه خواهد داشت.

مساله کودکان، تنها یکی از ابعاد گسترده مقوله سلامت روانی جامعه در روزهای کرونایی است. واقعیت این است که کرونا یا هر بیماری دیگری نیازمند آموزش مراقبت و پیشگیری ازآسیب هم در ابعاد جسمانی و هم در ابعاد روانی است. از این رو باید کمی واقع گرا باشیم و آسیب های در کمین را تجزیه و تحلیل کنیم. در شرایط کنونی، جامعه ما به مطالعات و اقدامات کارشناسی شده در حوزه بهداشت روان به ویژه در مورد گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه نیاز دارد. در دوره  پساکرونا ما با جامعه‌ای متفاوت و پرچالش به ویژه از نظر اقتصادی روبرو خواهیم بود. این شرایط متفاوت، تبعات عینی و ذهنی متفاوتی هم به دنبال خواهد داشت.

در این شرایط که حاکمیت‌ در ابعاد گسترده‌ای به مدیریت بحران کرونا مشغول است و در مساله کنترل بیماری، از ظرفیت و همکاری خود جامعه بهره می‌برد، مردم باید بستری فراهم کنند که از نظر اخلاقی و بهداشت روانی هم آسیب پذیر نشوند. تبعات سوء این ویروس ذره‌ای، موجب می‌شود بعد از بحران، شاهد افزایش شمار کسانی باشیم که از افسردگی و وسواس شدید رنج می‌برند. ما باید با بهره‌گیری از رویکرد واقع گرایانه به خود کمک کنیم تا دچار معضل بیماری اعصاب و روان نشده و اضطراب را با خود برای همیشه حمل نکنیم.

 پیشنهاد این است که در شرایط کنونی که با فشارهای بیشتری مواجه هستیم، بیشتر از پیش از مشاورین و روانشناسان کمک بگیریم. صبر نکنیم تا مشکلات شدید و بحرانی شوند. تا مشکلات جدی در خود حس نکرده‌ایم به فکر بهداشت روانی خود و خانواده باشیم. پیشگیری همیشه بهتر، راحت‌تر و موثرتر از درمان است.