روزنامه اعتماد در گزیده ای از گفت‌وگو با حسین قریبی دستیار وزیرخارجه، آورده است: در حالی که تهدید تروریسم برخلاف تصور حامیان دولتی و غیردولتی آن هیچ‌گاه محصور در مکان نبوده و به عنوان مثال تروریست‌هایی که برخی بازیگران دولتی و غیردولتی در سوریه با هدف تضعیف دولت بشار اسد ساخته و پرداختند به عامل عملیات‌های تروریستی در پایتخت کشورهای اروپایی تبدیل شدند، اما همچنان اراده‌ای جهانی برای مقابله با این پدیده فارغ از مصلحت‌های سیاسی شکل نگرفته است.
تعاریف متفاوت از تروریست که عمدتا ریشه در بازی‌های سیاسی قدرت‌های بزرگ‌تر دارد، عملا رسیدن به فرمولی مشترک و اجماع ولو منطقه‌ای در مساله مبارزه با تروریست‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است. در این میان آمار قربانیان و دامنه فعالیت گروه‌های تروریستی منتظر دو دو تا چهارتای سیاسیون باقی نمی‌ماند به گونه‌ای که بر اساس آمار جهانی در سال ۲۰۱۸، قریب به ۱۶ هزار نفر در سطح بین‌المللی قربانی فعالیت‌های تروریستی شده‌اند. نام افغانستان و عراق به عنوان دو همسایه شرقی و غربی ایران در راس این لیست قرار دارد.
حسین قریبی، دستیار وزیر امور خارجه که سابقه سال‌ها کار در دفتر نمایندگی ایران در نیویورک و همچنین ایتالیا را در کارنامه کاری خود دارد و به شکل تخصصی جنبه‌های بین‌المللی مقابله با تروریسم را هم دنبال می‌کند در مصاحبه تفصیلی با «اعتماد» تاکید می‌کند که ایران در میان کشورهای منطقه یکی از بهترین کارنامه‌ها در زمینه مبارزه با تروریسم و همکاری در این حوزه با سازمان ملل را دارد.
با حسین قریبی همزمان با روز «مبارزه با خشونت و افراط‌گری» درباره کارنامه ایران در همکاری با سازمان ملل در این حوزه، دستاوردهای تهران در این زمینه، چرایی موفقیت‌آمیز نبودن نسبی دیپلماسی عمومی و تبلیغاتی کشور در بیان این دستاوردها و تاثیر بازی رسانه‌ای امریکا بر این عدم موفقیت به گفت‌وگو نشستیم.
به عنوان اولین سوال و قبل از اینکه وارد بحث‌هایی بشویم که ارتباط مستقیم‌تری با ایران دارند، به زبان ساده می‌توانید توضیح دهید از زاویه اسناد بین‌المللی و مشخصا سازمان ملل متحد، آیا تعریف مشخص و واحدی از تروریسم وجود دارد که برای همه دولت‌ها یک مبنای مشترک ایجاد کند؟
بله، چارچوب اصلی وجود دارد. ما در محافل آکادمیک تعریف واحدی برای تروریسم داریم: کنشگران غیردولتی که با هدف کسب امتیازهای عمدتا سیاسی از دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی اقدام به خشونت و ارعاب می‌کنند. خشونتی که هدفش ابعادی بزرگ‌تر از حادثه است و می‌خواهد طرف مقابل را مرعوب و وادار به انجام یا عدم انجام کاری کند. این تعریف، تروریسم را از جرایم دیگری مانند جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت و انواع دیگر جرایم مشابه جدا می‌کند. در سازمان ملل هم تقریبا خطوط اصلی همین است که در کنوانسیون‌هایی مثل بمب‌گذاری تروریستی سال ۱۹۹۷ و تامین مالی تروریسم سال ۱۹۹۹ به ابعاد آن پرداخته شده است. پیش‌نویس کنوانسیون جامع مقابله با تروریسم که بالای ۲۵ سال است در مجمع عمومی ملل متحد مورد بحث است هم در همین چارچوب قرار دارد. تنها محل اختلاف بین کشورهای اسلامی و برخی اعضای سازمان- عمدتا غربی‌ها- مساله حق ملل تحت اشغال برای توسل به زور برای پایان اشغال است.
در این صورت چرا این میزان در تعیین مصداق‌های تروریسم و گروه‌های تروریستی بین دولت‌ها اختلاف وجود دارد؟
اختلاف برداشت از تفسیر عناصر تعریف «تروریسم» است. هر دولتی تفسیر خودش از این تعریف را دارد. درباره نقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی هم، کشورهایی که با هم در جنگ و درگیری نظامی هستند هیچ کدام قبول ندارند که حقوق بشردوستانه را نقض می‌کنند و مسلما خود را برحق می‌پندارند. در دهه‌های اخیر دیوان بین‌المللی کیفری را داریم که یک مرجع بین‌المللی در خصوص حقوق بشردوستانه است. اما در بحث تروریسم، نهادی مشابه که اقدام به تحقیق و حقیقت‌یابی کند، نداریم و نمی‌توانیم هم داشته باشیم، چراکه هنوز دیدگاه‌های کشورها حداقل در یک مورد خیلی برجسته «تلاش ملل تحت اشغال برای رهایی» به هم نزدیک نشده و شکاف زیادی وجود دارد. به‌طور کلی هم تروریسم ابزار و برچسب خوبی برای برخی دولت‌هاست. آنها خیلی هم موافق شفاف‌سازی و از دست دادن این ابزار نیستند.
وضعیت همکاری یا عدم همکاری جمهوری اسلامی ایران با تکالیف بین‌المللی در زمینه مبارزه با تروریسم چگونه است؟
براساس تجربه کار در سازمان ملل متحد و تعامل با هیات‌های اعزامی این سازمان به ایران به شما می‌گویم که ایران از نظر فنی و کسب نتایج در میدان یکی از بهترین کارنامه‌های «مقابله با تروریسم» در منطقه را دارد. نتیجه این کارنامه هم این است که ایران با این وسعت جغرافیایی که ۱۵ همسایه زمینی و دریایی دارد و در حالی که در غرب ما، عراق و سوریه کانون فعالیت‌های تروریستی بوده‌اند و در شرق هم همین وضعیت بوده، بحمدالله امنیت ما در مقابل تهدید تروریسم بی‌نظیر و همین مورد توجه کارشناسان برجسته و مراکز مطالعاتی معتبر هم بوده است. ایران مانع بزرگ اتصال سرزمینی تکفیری‌های تروریست از غرب به شرق و بالعکس بوده است. در گزارش شاخص جهانی تروریسم که ماه پیش منتشر شد، اگرچه قدری نسبت به سال‌های قبل به خاطر برخی حوادث تلخ سال گذشته افت داشته‌ایم، ولی هنوز نسبت به بسیاری از کشورها از جمله توسعه یافته‌ها در وضعیت بسیار خوبی قرار داریم.
همواره در شاخص جهانی تروریسم عراق رتبه اول آسیب‌پذیری را داشته، اما از سال ۲۰۱۸ افغانستان این جایگاه را به خود اختصاص داد. پس هم رتبه اول سابق این فهرست و هم رتبه اول فعلی آن در دو سوی مرزهای ایران هستند و در چنین شرایطی امنیت ما فوق‌العاده بوده و حقیقتا باید از نیروهایی که برای مقابله با تروریسم و تامین امنیت کشور تلاش می‌کنند و متشکل از بخش‌های مختلف هستند، صمیمانه تشکر و قدردانی کنیم.
آیا ما قطعنامه‌های صادره از شورای امنیت در زمینه مقابله با گروه‌های تروریستی را اجرا کرده یا می‌کنیم؟
از زمانی که قطعنامه ۱۲۶۷ در سال ۱۹۹۹ و قطعنامه‌های مرتبط بعدی و پس از آن قطعنامه ۱۳۷۳ در سال ۲۰۰۱ صادر شدند، ما این قطعنامه‌ها را در چارچوب منشور ملل متحد مدنظر داشته‌ایم و اگر گزارشی درباره نحوه اجرای این قطعنامه‌ها تکلیف شده مطابق با رویه معمول و با هماهنگی همه نهادهایی که دست‌اندرکار مقابله با تروریسم بوده‌اند، تهیه و به دبیرخانه ارایه شده است. ما در این زمینه با سازمان ملل و همچنین معاون دبیرکل در امور مقابله با تروریسم که وظیفه عمدتا هماهنگی را عهده‌دار است، تعامل بسیار خوبی داشته و داریم. مطابق تصمیمات شورای امنیت، مجازات‌ها علیه گروه‌های تروریستی فهرست ملل متحد، شامل سه دسته اصلی منع تامین اسلحه، منع تردد و جابه‌جایی تروریست‌ها و منع تامین مالی هستند که در هر زمینه پیشرو بوده‌ایم و احراز آن برای ناظران ملل متحد مشکل نبوده است.
نظر شما