لیبی جولانگاه پهپادهای خارجی

پس از سقوط معمر قذافی، رئیس جمهوری مخلوع لیبی یک نزاع دو طرفه بر سر قدرت در آن کشور در جریان است که یک طرف آن دولت وفاق ملی به رهبری فائز السراج است که در پایان ۲۰۱۵ براساس توافقی زیر نظر سازمان ملل تشکیل شده و طرف دیگر مقامات شرق لیبی مورد حمایت ارتش ملی به سرکردگی ژنرال خلیفه حفتر هستند.

حفتر که مورد حمایت برخی از کشورها از جمله امارات عربی متحده، مصر، عربستان سعودی و فرانسه قرار دارد، در تلاش است تا با ورود به طرابلس، دولت "فائز سراج" را که مورد حمایت سازمان ملل متحد است ، سرنگون کند.

در حالی که از آغاز جنگ داخلی در لیبی در سال ۲۰۱۱ بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل ، رساندن تسلیحات به طرف‌های درگیر در جنگ ممنوع است، ولی گفته می شود رژیم صهیونیستی، ترکیه و  جمهوری آذربایجان ، هر کدام از یک طرف دعوا در لیبی حمایت می کنند.

بنا بر اعلام سازمان ملل، از زمان آغاز حملات حفتر به طرابلس، بیش از ۲۵۰ نفر که اغلب آن‌ها غیرنظامی بوده‌اند، کشته شده‌اند. هزاران نفر هم مجبور به ترک محل زندگی خود شده‌اند. سازمان ملل از کشورهای حامی حفتر خواسته به نقض تحریم تسلیحاتی لیبی پایان داده و از ارسال سلاح به این کشور خودداری کنند.

در واقع اگرچه سازمان ملل متحد از دولت وفاق ملی به عنوان دولت رسمی مستقر در غرب لیبی حمایت می کند، برخی دولت های  منطقه ای و فرامنطقه ای از جمله آمریکا، عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و ایتالیا ،  در این لیبی  حضور دارند   و بعضا از مخالفان نظامی دولت رسمی در شرق این کشور حمایت می کنند.

این کشورهای بیگانه نه تنها از معارضان دولت لیبی بطور رسمی و غیر رسمی در مجامع بین المللی و رسانه های خود حمایت می کنند بلکه بطور مخفیانه با اعزام نیروهای امنیتی و اطلاعاتی به آن کشور، حتی پهپادهای جاسوسی و جنگی خود را نیز روانه آسمان لیبی کرده اند تا ژنرال حفتر بتواند از برتری بیشتری در برابر دولت وفاق ملی برخوردار باشد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس آمریکا روز گذشته در گزارشی اعلام کرد که ارتش لیبی به فرماندهی خلیفه حفتر در چند محور در جنوب و غرب طرابلس پایتخت لیبی پیشروی کرده است.

این گزارش به نقل از منابع وابسته به حفتر از به غنیمت گرفتن مقادیر زیادی سلاح و نفربر و ادوات زرهی و کشته شدن شمار زیادی از افراد وابسته به دولت غرب لیبی خبر داد و اعلام کرد که گردان طارق بن زیاد و گردان ۱۱۵ پیاده به سوی اردوگاه حمزه پیشروی کرده و یگان توپخانه ای در جنوب غرب طرابلس نیز موفق شد مواضع دولت وفاق ملی را هدف قرار دهد.

در حالی که یک جنگنده متعلق به شبه نظامیان وابسته به دولت وفاق در محور الیرموک هدف قرار گرفت، این دومین هواپیمای دولت وفاق ملی بود که ظرف ۴۸ ساعت گذشته پس از اینکه یک هواپیمای جاسوسی آن در اطراف شهر ترهونه هدف قرار گرفت، از بین رفت.

به اعتقاد تحلیلگران، نیروهای نظامی لیبی تنها در حالی می توانند در این نزاع داخلی دست برتر را در این کشور داشته باشند که از حمایت برخی از این کشورها به ویژه کشورهای عربی و غربی برخوردار باشند.

در واقع باید اذعان داشت که در حالی که نبردهای زمینی بر سر قدرت در بخش‌هایی از خاک لیبی ادامه دارد، جنگی دیگر از چند ماه قبل در آسمان این کشور آغاز شده است: امارات متحد عربی و ترکیه که تاکنون به شکل نیابتی با هم می‌جنگیدند، اینک پهپادهای خود را در لیبی وارد میدان کرده و عملاً به طور مستقیم با یکدیگر درگیر هستند.

از روز ۴ آوریل (١۵ فروردین) سال جاری که نیروهای ژنرال حفتر حملۀ خود را برای فتح طرابلس آغاز کردند، تا کنون، خطوط جبهه چندان تغییری نکرده است، اما راکد ماندن وضعیت، حریفان را به استفاده از سلاح‌های پیچیده‌تر واداشت.

بدین ترتیب از ماه ژوئن (خرداد) پهپادهای قدرتهای خارجی در این کشور وارد عمل شدند و در حالی که سازمان ملل متحد بارها هرگونه فروش سلاح به لیبی را منع کرده است، تعداد زیادی هواپیمای بدون‌سرنشین پیشرفته در این کشور به کار گرفته شده‌ است.

"آرنو دلالاند" کارشناس نظامی فرانسه چندی پیش به رادیو دولتی فرانسه گفته بود که از آغاز درگیری در لیبی هر دو طرف از هواپیماهای جنگی خود استفاده می‌کردند. اما این استفادۀ فشرده و بی‌وقفه باعث شد که اکثر هواپیماها نیازمند تعمیر و بازبینی جدی شدند و در نتیجه زمین‌گیر ماندند.

به گفته وی، از آنجایی که نه نیروهای ژنرال حفتر و نه نیروهای دولت وفاق ملی، هیچکدام نمی‌توانستند از قدرت هوایی صرف نظر کنند، به همین دلیل به ناچار به پهپاد روی آوردند.

از همان ابتدا ژنرال حفتر از دوست و پشتیبان خود، امارات متحد عربی، پهپادهای "وینگ لونگ - Wing Loong (ساخت چین)" گرفت و دولت وفاق ملی هم از حامی خود یعنی ترکیه، پهپادهای "بارکتار تا بیرق دار - Bayraktar (ساخت ترکیه) تحویل گرفت.

اکثر کارشناسان نظامی معتقدند که پهپادها در جنگ لیبی نقش بسیار مهمی به عهده گرفته‌اند چرا که "هدف اصلی، پیشرفت نیروهای زمینی است. اگر این نیروها نتوانند جلو بروند، جنگ در وضعیت رکود باقی می‌ماند".

البته  آرنو دلالاند حتی احتمال می‌دهد که در آینده نزدیک "شاهد ورود جنگنده‌های میراژ (ساخت فرانسه و متعلق به امارات) به میدان جنگ داخلی در لیبی باشیم.

شبکه تلویزیونی العالم نیز 27 مهر ماه به نقل از سرهنگ "محمد قنونو" سخنگوی رسمی نیروهای دولت وفاق ملی لیبی اعلام کرده بود که نیروهای آنها موفق شدند یک پهباد اماراتی نوع لینگ لانگ که در حمایت از نیروهای حفتر در حال بمباران شهر مصراته بود، را سرنگون کنند.

وی گفت این نوع پهباد به هشت موشک مجهز است و آن را سومین پهپاد اماراتی توصیف کرده که توسط نیروهاش سرنگون می شود.

به گفته این مقام لیبیایی، پیش از آن در سوم اوت یک پهپاد در نزدیکی ابوقرین و 18 اوت نیز یک پهپاد اماراتی دیگر در اطراف فرودگاه مصراته سرنگون شدند.

به همین دلیل بود که به نوشته وبگاه "عربی 21 "، دولت وفاق ملی لیبی در سپتامبر (مرداد) گذشته شکوائیه‌ای علیه امارات به شورای امنیت تحویل و این کشور را به "دشمنی و حمایت از کودتا علیه دولت مشروع" متهم کرد.

چون دولت وفاق ملی اواخر همان ماه اعلام کرده بود که پهپاد اماراتی اهداف غیرنظامی در شهر سرت واقع در ۴۵۰ کیلومتری شرق طرابلس را بمباران کرد.

پیشتر وزارت خارجه دولت وفاق ملی لیبی در بیانیه‌ای اعلام کرد که از چین درباره فروش پهپاد به امارات که در حمله به طرابلس مورد استفاده قرار می‌گیرد، سوال کرده است.

در این بیانیه آمده است که وزارت خارجه دولت لیبی نامه‌ای به کاردار سفارت چین ارائه و در آن درخواست کرده است که درباره فروش این پهپادها به امارات تحقیق کند.

در هر حال جنگ پهبادها در این کشور آفریقایی ادامه دارد و دیروز خبرگزاری الجزیره به نقل از برخی منابع نظامی نزدیک به خلیفه حفتر، از سرنگونی یک پهپاد ایتالیایی نیز در غرب این کشور خبر داد و نوشت که حفتر از دولت ایتالیا خواست که درباره ورود این پهپاد به حریم هوایی لیبی توضیح دهد.

به گزارش این خبرگزاری، نیروهای تحت فرماندهی خلیفه حفتر هفته‌هاست که تلاش می‌کنند طرابلس، پایتخت را به کنترل خود درآوردند.شنبه شب بر فراز این شهر به جز فرودگاه "معیتیقه" "پرواز ممنوع" اعلام کردند و در نتیجه هیچ هواپیمایی اعم از هواپیماهای محلی، مسافربری خارجی و نظامی حق پرواز در این منطقه را ندارند.

اما خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز دیروز به نقل از فرماندهی مرکزی آمریکا در آفریقا (آفریکوم) گزارش داد که یک فروند پهپاد غیرمسلح ارتش این کشور در حریم هوایی طرابلس،‌ پایتخت لیبی مفقود شده است.

براساس گزارش ها، این پهپاد در حال پرواز در حریم هوایی لیبی بود چرا که آفریکوم با صدور بیانیه ای اعلام کرد که عملیات این پهپاد در لیبی با هدف ارزیابی وضعیت امنیتی و زیر نظر گرفتن فعالیت‌های افراط‌گرایانه خشونت‌آمیز در این کشور بود تا از طریق انجام عملیات بتواند با فعالیت تروریستی در لیبی مقابله کند.
خبرگزاری شینهوای چین نیز در 18 مرداد امسال از طرابلس گزارش داده بود که دو پهپاد رژیم صهیونیستی بدست نیروهای هم‌پیمان ژنرال خلیفه حفتر نظامی قدرتمند لیبایی و رهبر ارتش آزاد لیبی ساقط شده‌اند.

در واقع لاشه متلاشی شده یکی از این پهپادها در اواخر ژوئیه (اوایل مرداد) در اطراف شهرک العزیزیه در ۴۰ کیلومتری طرابلس دیده شد و دیگری در حوالی "السدره" بزرگ‌ترین انبار نفتی در این کشور جنگ‌زده متلاشی شده بود.

بعد از انتشار این خبر توسط رسانه های بین المللی، روزنامه "جروزالم پست" نوشت که دو پهپاد ساقط شده بخشی از سه محموله نظامی ساخت شرکت جنگ افزاری صهیونیستی "آئرونائوتیک" بودند که ترکیه به دولت وفاق ملی لیبی داده بود.

فردای آن روز روزنامه‌نگاران عرب که رخدادهای لیبی را دنبال می‌کنند اعلام کردند که تجهیزات پهپادی رژیم صهیونیستی اسرائیل از طریق ترکیه و جمهوری آذربایجان، بدست نیروهای درگیر در جنگ لیبی رسیده است.

اما "خالد المحجوب" مقام ارشد ارتش آزاد ملی به روزنامه الشرق‌الاوسط چاپ لندن گفت که حکومت ترکیه مشاوران نظامی خود را به لیبی اعزام کرده تا به نیروهای مخالف ژنرال حفتر کمک اطلاعاتی بدهند.

پایگاه خبری "نیوعرب" پیش‌تر اعلام کرده بود که ژنرال حفتر در اردن با مقامات امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی دیدار کرده و قول حمایت آنها را گرفته بود، بویژه آنکه این رژیم مایل به حفظ ثبات حکومت مصر و نیز تقویت همکاری‌ها علیه حماس در کشورهای شمال آفریقا است.

برخی از تحلیلگران معتقدند که رژیم صهیونیستی ژنرال حفتر را از نوع رهبرانی در منطقه تشخیص داده که تقویت قدرت او می‌تواند جای پای این رژیم را در خاورمیانه و شمال آفریقا محکم کند، بویژه آنکه مورد حمایت سران سنی کشورهایی هم قرار دارد که موجودیت این رژیم را پذیرفته‌اند؛ از مصر و اردن گرفته تا عربستان.

24 مرداد بود که الجزیره قطر گزارش داد "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا از طریق تماس تلفنی با ژنرال خلیفه حفتر ظاهرا چراغ سبز نشان داده که او را به رسمیت می‌شناسد.

در واقع ژنرال حفتر و نیروهای ارتش آزاد ملی از سوی عربستان، امارات و مصر حمایت می‌شوند در حالی که دولت وفاق ملی مورد پشتیبانی ترکیه، قطر و بخشی از جامعه جهانی است.

به همین دلیل خبرگزاری اسپوتنیک روسیه در 8 مهر گزارشی را به نقل از مرکز اطلاع رسانی اتاق عملیات وابسته به ارتش ملی لیبی منتشر کرده بود که این نیروها موفق شده بودند یک پهپاد ترکیه را بر فراز شهر "ترهونه" ساقط کنند.

بعد از این بود که "غسان سلامه" فرستاده سازمان ملل به لیبی از شدت گرفتن جنگ پهپادی در این کشور ابراز نگرانی کرد.