«گوشه ی سخنرانان» هاید پارک لندن؛ از دیروز تا امروز

گوشه ی سخنرانان در محل میدان اعدامی به نام «تایبورن» شکل گرفته است که از ۱۱۹۶ تا ۱۷۸۳ میلادی محل به دار آویختن و اعدام مجرمان در ملأ عام بوده است.

گفته می شود سنت سخن گفتن آزادانه در این محل از آنجا آغاز شده است که به محکومین به اعدام اجازه داده می شد آخرین سخنان خود را آزادانه بیان کنند. با این حال حق آزادی بیان در این محل تا هشتاد سال پس از آخرین اجرای حکم در این محل قانونی نشد.

راهپیمایی ها و اعتراضات در لندن از قدیم یا در هاید پارک آغاز می شوند یا در آنجا به پایان می رسند. در واقع هاید پارک محل ملاقات یا میعادگاه معترضین است. حتی مراسم مذهبی مانند دسته های عزاداری و امثال از این محل آغاز شده یا در آن خاتمه می یابند.

ویژگی اعتراض در این پارک به آسانی بدست نیامده است. در سال ۱۸۶۶ دولت انگلیس گروهی از معترضان را در این محل سرکوب کرد و درگیری ها تا سه روز ادامه داشت. سال بعد ۱۵۰ هزار نفر در برابر مصوبه دیگری از دولت تظاهرات کردند. این بار پلیس دخالتی نکرد و وزیر کشور وقت «اسپنسر والپول» فردای آن روز استعفا کرد.

در سالهای ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۳ طرفداران حق رای زنان در هاید پارک گردهمایی های بزرگ و کوچک تشکیل می دادند. به عنوان مثال در ۲۱ ژوئن ۱۹۰۸، نزدیک ۲۵۰ هزار نفر زن به سمت هاید پارک راهپیمایی کردند تا در آنجا به سخنان بیست نفر از فعالین برجسته گوش فرا دهند. کار به جایی رسید که در سال ۱۹۱۳ پلیس گردهمایی اتحادیه های زنان در هاید پارک را ممنوع اعلام کرد. گرچه آنها در هر حال به کار خود ادامه دادند.

در زمان جنگ به خصوص جنگ جهانی اول و دوم، سخن گفت درباره سیاست بدون خطر دستگیری ممکن نبوده و دولت تحمل شنیدن اعتراضات ضد جنگ را نداشت.

این روزها، اگر هوا خوب باشد می توان گهگاه سخنرانان تک و توکی را دید که بیشتر حول مشاجرات دینی بین اسلام و مسیحیت و امثال آن حرف می زنند یا بحث می کنند. گهگاه چهره شناخته شده‌ای را هم می توان در بین آنها دید که برای یک فرصت تبلیغاتی سروکله اش پیدا شده است. از جمله «روری استوارت» نماینده محافظه کار پارلمان وقتی که می خواست در انتخابات داخل حزبی برای جانشینی «ترزا می» شرکت کند. او چند روزی است که از نمایندگی استعفا داده تا بتواند به عنوان نامزد مستقل در انتخابات شهرداری لندن شرکت کند.

گوشه ی سخنرانان هاید پارک این روزها دیگر آن حالت افسانه ای قدیم را ندارد. بیشتر به محلی برای بازید گردشگران اندکی که می توانند آن را روی نقشه پیدا کنند  تبدیل شده است. جز دو آلاچیق که یکی به کافه تبدیل شده و دیگری به آبریزگاه رهگذران مست، و یک سری سنگ نوشته که شاید گهگاه یک گردشگر چینی عکسی از آنها بیندازد، چیزی باقی نمانده است.

روشن است که با وجود رسانه های جدید و وسعت تاثیر آنها، بودن و نبودن گوشه سخنرانان هاید پارک تاثیر زیادی در ایجاد گفتگو در سطح جامعه ندارد. شاید بتوان گفت این فضا هنوز ارزش نمادین خود را حفظ کرده و به الگویی برای فضاهای مشابه در سایر کشورها تبدیل شده است.