* آموزش مهارت‌های زندگی در کودکان شکل نگرفته است
یک کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در این نشست گفت: آموزش مهارت‌های زندگی از جمله کنترل خشم و احساسات در کودکان به درستی شکل نگرفته است.
فریده صادقی مقدم افزود: در بررسی پدیده همسرکشی متوجه می‌شویم که بیشتر آنها بین دخترانی که در سنین پایین ازدواج کرده‌اند شکل گرفته است و این افراد چون در سن کم ازدواج کرده و محدودیت‌هایی نسبت به همسالان خود داشته یا مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند، خشم زیاد در خود دارند.
وی اظهار داشت: بر اساس نظریه رشدی، نوجوان ۱۲ تا ۱۸ ساله هنوز مهارت‌های زندگی را کسب نکرده است تا بر اساس واقعیت‌ها توانایی استدلال داشته باشد و رفتار واقع بینانه از خود نشان دهد.
وی گفت: همچنین براساس نظریه اریکسون، هنوز هویت کودک شکل نگرفته است و ممکن است امروز دارای گرایشی باشد و با یک اختلاف ۱۸۰ درجه‌ای در چند سال بعد دارای گرایش دیگری شود. بر همین اساس نمی‌توان از یک نوجوان در این سن انتظار داشت که حتی از نظر اخلاقی و اجتماعی مصلحت خود و جامعه را تشخیص دهد.
صادقی مقدم افزود: بعد از ۱۸ سالگی نوجوان وارد مرحله جوانی شده و می‌تواند اصول اخلاقی خود را پیدا کند و علاوه بر همه آنها یک سری مهارت‌هایی را نیز از دوره نوجوانی به همراه خود دارد.
این روانشناس بالینی اظهار داشت: در خانواده‌ها یی که محیط مستعد برای فرزندان خود فراهم کنند و اجازه دهند که نوجوانانشان تحت حمایت خانواده بتوانند تجربه اندوزی کنند، فرد هویت کامل و استوارتری به دست می‌آورد.
وی گفت: به نظر نمی‌رسد بتوان گفت کودک ۱۲ ساله هویتش شکل گرفته است و بنابراین نمی‌تواند برای ازدواج پایدار مشارکت داشته باشد.
* تقابل بین قانون برگرفته از فقه و قوانین بین المللی
یک کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی نیز گفت: اصول قانون جمهوری اسلامی ایران از فقه گرفته شده است ولی با تعاریفی که از کودک در قوانین بین المللی وجود دارد همخوان نیست و به همین دلیل دچار اختلافات و تقابل‌هایی با هم می‌شود.
ساره خادمی افزود: در طول دوره تاریخی قانون گذاری، مسئله سن ازدواج همواره دچار تغییراتی بوده است به عنوان نمونه در قانون خانواده در سال ۱۳۵۳ ازدواج زن قبل از سن ۱۸ سالگی ممنوع بود ولی در قانون مدنی اصلاحی سال ۱۳۸۱ این سن به ۱۳ سال کاهش یافت.
وی اظهار داشت: قانون گذار باید یک سن حداقلی را در قانون بیاورد ولی اکنون با فرض قرار دادن مصلحت فرد توسط پدر یا جد پدری، دادگاه اجازه ازدواج را صادر می‌کند.
وی گفت: دولت می‌تواند نقش بسیار مهم در جلوگیری از ازدواج‌هایی که فرد به خاطر فقر یا مشکلات مالی به آن تن می‌دهد داشته باشد، همچنین در صورت ازدواج باید حمایت‌هایی را برای پسرانی که در این سنین ازدواج کرده‌اند در نظر بگیرد زیرا پسری که طبق قوانین اجازه کار ندارد و طبق قوانین کودک شمرده می‌شود اکنون وظیفه نان آوری و تأمین خرج زندگی را نیز بر عهده دارد.
خادمی افزود: اگر فعالان اجتماعی در حوزه کودک بتوانند بیشتر و گسترده‌تر در آموزش به مردم در زمینه معضلات ازدواج در سنین پایین فعالیت داشته باشند می‌توانند منشأ تغییرات در نگاه مردم به این مسئله باشند.
وی اظهار داشت: در قانون آئین دادرسی و کیفری تمهیداتی در این مورد اندیشیده شده است و در قوانین جدید چند سالی است که به برخی سازمان‌های مردم نهاد و فعالان اجتماعی اجازه داده شده در صورتی که متوجه آسیب دیدگی کودک یا کودک آزاری شوند به دادگاه‌ها گزارش و اعلام جرم کنند.
* تغییر عرف جامعه بین ۵ تا ۱۰ سال آینده
عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی دانشکده فردوسی مشهد نیز گفت: تا زمانی که جامعه کودک همسری را مذموم نداند نمی‌توان راهکار حقوقی برای آن در نظر گرفت بلکه باید رویکرد اجتماعی در جهت تصحیح این راه انتخاب شود زیرا عرف جامعه طی ۵ تا ۱۰ سال قابل تغییر است.
حسین اکبری افزود: موضوع کودک همسری در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است و در حال تبدیل شدن به یک مسئله اجتماعی است و تا تغییر در رویکرد مردم نسبت به این موضوع وجود نداشته باشد شاهد کاهش آمار این پدیده نخواهیم بود.
وی اظهار داشت: نتیجه تحقیقات در حوزه پزشکی نشان دهنده این موضوع است که ازدواج در سنین پایین دارای انواع اختلال‌هایی از جمله مشکلات جسمی، عاطفی، اجتماعی و اقتصادی برای فرد است و مواردی از قبیل محرومیت از تحصیل، فقر، طلاق، قتل همسر و موارد مشابه را در پی داشته است.
وی گفت: استان خراسان رضوی بیشترین میزان کودک همسری را دارد و بر اساس سرشماری سال ۹۵ تعداد ۳۷۹۳ مرد بین ۱۰ تا ۱۴ سال و ۷۳۰۵ زن بین ۱۰ تا ۱۴ سال در این سال ازدواج کرده اند و همچنین میزان طلاق ثبت شده در سنین ۱۰ تا ۱۹ سال ۱۸۰۰ مورد بوده است.
اکبری افزود: کودک همسری به عنوان یک رسم اجتماعی در برخی خرده فرهنگ‌ها وجود دارد و به صورت یک رسم پسندیده در آن جوامع درآمده است و دختر از کودکی به نام پسری نامگذاری می‌شود. در این نقاط دختران کوچکی که برای دیگری نامگذاری شده اند با رنگ شدن موی سر قابل شناسایی هستند و به لحاظ اجتماعی در این مناطق دختران بالای ۱۵ سال که ازدواج نکرده باشند ترشیده محسوب می‌شوند.
وی اظهار داشت: در برخی خانواده‌ها نیز کودک به عنوان نتیجه یک معامله اقتصادی به ازدواج فرد دیگر در می‌آید که به دلیل ضعف اقتصادی آن خانواده است و خانواده دختر در قبال دریافت پول این ازدواج را انجام می‌دهد.
وی گفت: دیده شده که به خاطر اشتیاق دخترانه و ذهنیت فانتزی نسبت به لباس سفید عروس، برخی دختران که شرایط خانوادگی آنها فراهم بوده، به این ازدواج تمایل دارند که در خورده فرهنگ‌ها این اشتیاق فراوان‌تر است. حتی گاهی خانواده‌ای به عنوان تقلید از سن اندک والدین خود در زمان گذشته از آنها تبعیت کرده و آن را به عنوان یک هنجار اجتماعی قبول می‌کند.
* ازدواج جوان و نوجوان با کودک فرق دارد
عضو هیأت علمی گروه فقه و مبانی حقوق نیز گفت: در اسلام کودک همسری مذمت شده است ولی ازدواج جوان و نوجوان تحت حمایت خانواده سفارش شده است لذا باید بین ازدواج جوان و نوجوان با کودک فرق گذاشته شود.
علیرضا عابدی سرآسیاب افزود::دادگاه برای شناخت مصلحت کودک سعی در احراز بلوغ جسمی و فکری کودک دارد و همچنین رضایت و آگاهی کودک را نسبت به نکاح و ازدواج در نظر می‌گیرد. همچنین احراز صلاحیت طرفین به عنوان هم کفو نیز برای ازدواج باید در نظر گرفته شود و در انتها دلایل ارائه شده توسط ولی کودک نیز مورد سنجش قرار می‌گیرد.
وی اظهار داشت: از نگاه اسلام کودک همسری جایز است ولی با در نظر گرفتن شرایط خاص خودش این فرایند امکان پذیر است. نکته مهم این است که اسلام اینگونه ازدواج‌ها را تأیید نمی‌کند و حتی آن را مورد مذمت نیز قرار می‌دهد ولی با در نظر گرفتن شرایط خاص امکان آن را می‌پذیرد زیرا اعتقاد دارد که کودک در این حالت نمی‌تواند با مدارا و آرامش زندگی کرده و ازدواجش با امید به همزیستی مسالمت آمیز ادامه پیدا کند.
وی گفت: جوازی که اسلام مطرح کرده است مشروط است و با یک سری شرایط که در آن مصلحت کودک در نظر گرفته شده به ازدواج رأی می‌دهد نه به خاطر مصلحت والدین.
عابدی افزود: برای این ازدواج‌ها ضمانت اجرایی و حق فسخ و بطلان نیز در عقد در نظر گرفته شده است.
۲۰۳۰ / ۶۰۵۳
نظر شما