آمار اشتغال فارغ التحصیلان علوم سیاسی وجود ندارد -2 (پایانی)

عبدالامیر نبوی می گوید: با توجه به تحریم های غیر قانونی كه بر كشور اعمال شده است اشتغال جوانان و مخصوصا فارغ التحصیلان دانشگاهی دچار مشكل شده است. در این زمینه وجود مشكلات دیگر علاوه بر وضعیت كلی كشور، اشتغال فارغ التحصیلان علوم سیاسی را در وضعیت سخت تری قرار داده است. با توجه به این مسئله به دنبال رایزنی با نهادهای مسئول برای بهبود این وضعیت هستیم.

انجمن های علمی در رشته های مختلف درصدد آن هستند كه با فراغت از نقش آموزشی و پذیرش دانشجو كه دانشگاه ها برعهده دارند بر مشكلات و مباحث پیرامون رشته تخصصی خود تمركز كرده تا بتوانند جایگاه آن را ارتقاء داده و مشكلات را در حد توان خود رفع كنند.

انجمن علوم سیاسی ایران هم یكی از این انجمن های فعال است كه برنامه های مختلفی از زمان شكل گیری خود برای بهبود وضعیت رشته علوم سیاسی كه در دوران مختلف با فراز و نشیب هایی همراه شده به عمل آورده است. این انجمن همانند انجمن های مشابه خود نهادی غیردولتی و غیرانتفاعی است كه در سال ۱۳۸۲ به منظور گسترش و پیشبرد و ارتقای علمی اعضای انجمن ، توسعه كیفی نیروهای متخصص و بهبود بخشی به امر پژوهش و آموزش در زمینه‌های علم سیاست و حوزه‌های مرتبط تأسیس شده است. بر اساس ارزشیابی های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ، انجمن علوم سیاسی یكی از فعال ترین انجمن های علمی كشور است.

در حال حاضر ریاست هیات مدیره این انجمن را عبدالامیر نبوی دانشیار گروه مطالعات تطبیقی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برعهده دارد. او دانش آموخته علوم سیاسی از دانشگاه تهران است كه مدتی هم در مركز مطالعات و تحقیقات استراتژیك به پژوهش و تالیف مشغول بوده است.

با نبوی پیرامون تاسیس، اهداف، فعالیت ها و برنامه های پیش روی انجمن و همچنین وضعیت رشته علوم سیاسی به گفت و گو نشسته ایم. در این قسمت بیشتر به وضعیت رشته علوم سیاسی و تلاش هایی كه انجمن برای ارتقاء جایگاه این رشته انجام داده پرداخته شده است.

قسمت دوم و پایانی مصاحبه خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا با نبوی به شرح زیر است:

**ایرنا: آقای دكتر خانواده علوم سیاسی دارای گرایشات فكری و سیاسی گوناگونی است با این گرایشات گوناگون در انجمن چگونه كنار آمدید؟

**نبوی: از روز اولی كه انجمن تاسیس شد قرار بر این بود كه نماینده این رشته با تمامی گرایش ها و مشرب هایی كه وجود دارد باشد و خوشبختانه اینگونه است. در تمام هیات مدیره ها و كمیته ها سعی شده از گرایش های مختلف به صورت متوزان استفاده شود. نمونه بارز این امر هم همایش سالانه انجمن است كه اگر اسامی سخنران ها را ببینید، مشاهده می كنید كه سعی شده از همه گرایش ها استفاده شود و مردم بتوانند از دیدگاهای مختلف آگاه شوند و به نظر می رسد مهم ترین رمز ماندگاری انجمن هم این امر بوده و خواهد بود و این رعایت توازن را در رویكرد فصلنامه انجمن هم می توانید ببینید.

**ایرنا: در مورد رشته علوم سیاسی همیشه سوالی كه در بین مردم و برخی مسئولان وجود دارد این است كه اصولا این رشته چه گرهی از مشكلات كشور را قرار است باز كند؟ یا به عبارت دیگر ماهیت رشته علوم سیاسی چیست؛ اگر تاریخ است كه ما رشته تاریخ را دارم، اگر فلسفه است ما رشته فلسفه را داریم.
**نبوی: این همان سوال كلیدی یكی از درس ها رشته علوم سیاسی به نام مبانی سیاست است. سیاست در تعاریف مشهور اشرف رشته ها است و به نیازهای یك جامعه و كشور چه به لحاظ عینی و چه به لحاظ اندیشه ای پاسخ می هد.

به لحاظ اندیشه ای همه ما به سمت جامعه مطلوب گرایش داریم و علوم سیاسی در این زمینه با بهره گیری از ظرفیت سایر رشته ها به سوالات مهمی مانند حكومت مطلوب و كارآمد و در نهایت زندگی مطلوب برای مردم پاسخ دهد و نظریه پردازی كند و از آن مهم تر راه وصول به این مطلوب ها و گذشتن از موانع را باید نشان بدهد. خب رسیدن به این اهداف واقعا دشوار است و اندیشیدن در مورد این مسائل عمری به اندازه عمر اندیشه انسان دارد. علوم سیاسی می تواند به این سوالات پاسخ دهد. علوم سیاسی هم اهداف مطلوب یك جامعه را ترسیم و راه رسیدن به آن ها را مشخص می كند.

**ایرنا: شما به كاركردی كه می تواند علوم سیاسی در جامعه داشته باشد اشاره كردید. این كاركرد مستلزم به رسمیت شناختن رشته علوم سیاسی است. امری كه به نطر می رسید هنوز اتفاق نیفتاده است. برای اینكه رشته علوم سیاسی در جایگاهی كه شما فرمودید قرار بگیرد چه اقداماتی ضروری به نظر می رسد؟

**نبوی: بخشی از مسئله ای كه شما به آن اشاره می كنید به این نكته مرتبط است كه تقویت رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل عمر طولانی ندارد و عمر واقعی این رشته بعد از انقلاب شروع می شود. به لحاظ افزایش كمیت و كیفیت اگر با ابتدای انفلاب مقایسه كنیم متوجه می شویم كه چقدر تلاش شده است تا به این جایگاه فعلی این رشته برسد. رشته علوم سیاسی پنجاه سال زیر سایه رشته حقوق بود اما در حال حاضر هویت مستقل خود را پیدا كرده است. بنابراین نباید در تحلیل وضعیت فعلی رشته دچار شتاب زدگی بشویم و انتظار داشته باشیم این رشته در طی مدت كوتاه تمام نیاز های فكری و عینی را بر آورده كند.

پیشبرد این اهداف نیامند تقویت انجمن ها و نهادهای مستقل مدنی است. عمر این نهادها در حال حاضر خیلی طولانی نیست و قدیمی ترین این نهادها و انجمن ها، انجمن علوم سیاسی ایران است كه عمر 15 ساله دارد و افزایش كیفیت آن ها می تواند در ارتقاء جایگاه رشته علوم سیاسی اثر گذار باشد.

**ایرنا: آقای دكتر همانطور كه در جریان هستید وضعیت رشته علوم سیاسی در بازار كار وضعیت مناسبی نیست. به نظر شما چرا این اتفاق افتاده و چه راهكارهایی در این زمینه می توان اندیشید؟

**نبوی: ما انجمن علمی هسستیم نه انجمن صنفی اما با این حال بحث اشتغال را پیگیری كرده ایم.

فارغ التحصیلان علوم سیاسی و روابط بین الملل باید در نهادهایی چون وزارتخانه های خارجه، كشور، آموزش و پرورش و نهادهای فرهنگی و رسانه ای و... فعالیت كنند. اما یادمان باشد وزارت خارجه دانشكده دارد و سعی می كند نیازهای خود را از دانشكده خود تامین كند. در حال حاضر حدود 17 هزار نفر دانشجوی علوم سیاسی داریم. مگر این نهادها چقدر می توانند استخدام كنند.

**ایرنا: در انجمن علوم سیاسی ایران رصدی نسبت به جذب فارغ التحصیلان علوم سیاسی و وضع اشتغال آن ها دارید؟

**نبوی: بله به صورت موردی بوده اما تلاش داریم كه به صورت منظم رصد داشته باشیم. برای همین امر همایش سال پیش با عنوان بررسی وضعیت علوم سیاسی در ایران برگزار شد كه مقالات قوی در این زمینه منتشر شده است.

متاسفانه آمار رسمی در مورد بیكاری فارغ التحصیلان دانشگاهی مخصوصا در رشته علوم سیاسی نداریم. اما به صورت تجربی تعداد بسیار اندكی را مشاهده می كنیم كه در حوزه مرتبط با خود مشغول به كار شده باشند.

**ایرنا: وضعیت آموزش و سطح رشته علوم سیاسی در ایران در مقایسه با كشورهای دیگر و مطرح در این حوزه چگونه است؟

**نبوی: گاهی برخی مقایسه ها بیش از آن كه مفید باشه ممكن است ما را دچار سرگشتگی و برداشت های شتاب زده بكند. رشته روابط بین الملل و علوم سیاسی مورد نیاز هر كشوری اس اما در هر كشور با مقتضیات و نیازهای ضروری آن كشور باید تعریف شود. طبیعی است برخی درس ها در دانشگاه برخی كشورها بنا به ضرورت و نیاز های آن كشورها تعیین شده است.

در كشور ما هم همین وضعیت باید حاكم باشد. در برخی جهات ما نسبت به كشورهای پیشرفته عقب هستیم. توانایی دانشجویان ما برای ارتباط گیری بین المللی كمتر از دانشجوان مشابه در خارج از كشور است اما این به این معنی نیست كه ما در همه زمینه ها عقب افتاده ایم اتفاقا در برخی نكات ما وضعیت مناسبی داریم ما بشدت در مورد ایران فرهنگی و كشورهای همسایه حساس هستیم لذا آگاهی از وضعیت آسیای مركزی وقفقاز و خاورمیانه برای دانشجویان ما ضرورت بیشتری دارد.

** ایرنا: آقای دكتر به نظر می رسد كه موسسات پزوهشی ما در حوزه علوم سیاسی هم وضعیت مناسبی ندارند و بیشتر نقش توجیه سیاست های مسئولان و كارگزاران را بر عهده دارند به جای اینكه پژوهش های واقعی انجام بدهند. شما این نظر را قبول دارید؟

**نبوی: بله برخی از این برداشت ها وجود دارد اما راه كاهش مشكلات افزایش ارتباط علمی با این موسسات است كه اتفاقا انجمن سعی كرده با موسسات پژوهشی خوشنام دادو ستد علمی داشت باشد. به نظر می رسد افزایش موسسات پژوهشی به كارآمدی رشته ما كمك می كند. موسسات یافته های علمی را در اختیار جامعه قرار می دهند و اهمیت این رشته را از این طریق غیرمستقیم گوشزد می كنند و افزایش این موسسات نقطه قوت است.

**ایرنا: صحبت از پیشرفت رشته علوم سیاسی بعد از انقلاب كردید. اما آن چیزی كه ما در نتیجه كار مشاهده می كنیم این است كه در پدیده های مختص به ایران مثل انقلاب اسلامی قوی ترین آثار علمی و پژوهشی متعلق خارجی ها است. این با حرف شما دچار تناقض نیست ؟

** نبوی: رشته علوم سیاسی تقویت شده است شما انجمن ها، فصلنامه و آثار تالیفی و ترجمه ای در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل در دهه پنجاه را با الان مقایسه كنید پیشرفت علوم سیاسی متناسب با پیچیده تر شدن جامعه ایرانی صورت گرفته است. در مورد تحلیل پدیده های فكری، فرهنگی و.. من تعدد آثار خارحی را قبول می كنم اما یاد آور می شوم كه در داخل هم آثار قدری تدوین شده است.

گفت وگو از : جعفر برزگر
**9487**1601**