خانيكي: دانشگاه اخلاقي بايد قدرت گفت وگو را افزايش دهد

به گزارش خبرنگار دانشگاه ايرنا، هادي خانيكي عصر امروز (سه شنبه) در «سومين همايش ملي جامعه و تعليم و تربيت» با سخنراني در پنل تخصصي «اخلاق دانشگاهي و اخلاق شهروندي» در تبيين نگاه انتقادي به وضعيت كنوني دانشگاه در ايران، اظهار داشت: برجسته ترين صورت اين نگاه انتقادي تبديل شدن دانشگاه به آموزشگاه و طرح اين پرسش است كه منظور كدام و چه نوع دانشگاهي است؟ اگر منظور، دانشگاهي پويا در ارتباط با جامعه باشد داراي يك گونه اخلاق است و اگر تنها معطوف بر آموزشگاه باشد، نوع ديگري از اخلاق را دارا است.
وي در اين همايش كه در دانشگاه خوارزمي برگزار شد، افزود: زماني كه از مسئوليت اخلاقي سخن مي گويم منظور مسئوليتي است كه به كنش يا رفتار اخلاقي منجر شود؛ در تعريف مسئوليت اخلاقي در ايران، دو واژه مسئوليت اخلاقي يا كنش اخلاقي را به كرات شنيده ايم اما اينكه اين مفهوم تا چه ميزان در پي كشف حقيقت يا كاهش رنج و مسائل مردم جامعه بوده اند، مورد نظر است.
استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه با تاكيد بر ضرورت خروج دانشگاه فروبستگي ساحت هاي دروني و ورود به حوزه عمومي گفت: ضرورت دارد به دانشگاه به مثابه حوزه عمومي نگاه كرد كه ويژگي مهم آن سامان دادن گفت وگو است. در اين شرايط دانشگاه به بيرون و جامعه بي تفاوت نيست و رابطه خود را با اخلاق شهروندي نيز برقرار مي سازد.
به گفته وي، زماني كه محيط دانشگاه به محيطي آزاد و در پيوند با مسائل بيروني تبديل شده و التزام اجتماعي را جزو مسائل خود به شمار آورد، موظف به اين مي شود كه فضاي خاص دانشگاهي را از نظر مسئوليت به بيرون شبيه سازد.
خانيكي معتقد است: اگر دانشگاه به عنوان مركز جست وجوي حقيقت ايفاي نقش كرده و از طرفي خود را در برابر مسائل اجتماعي مسئول بداند، به دوگانه مسئوليت اخلاقي و كنش اخلاقي دست يافته است. در چنين شرايطي است كه اخلاق آكادميك و اخلاق شهروندي هر دو در دانشگاه و حوزه عمومي شكل مي گيرند.
اين استاد ارتباطات با اشاره به برخي مبناي نظري موجود در اين زمينه، عنوان كرد: برخي مباحث نظري، دانشگاه را به سه دستگاه آموزشي، پرورشي و تحقيقاتي تجزيه مي كنند و اين تجزيه در دانشگاه هاي ما به مقدار زيادي رخ داده است. بايد عنوان كرد كه رابطه زنده اي ميان اين سه بخش نيست و كلِ زنده را كمتر مشاهده مي كنيم.

** ضرورت خروج دانشگاه از استقلال و ورود به حوزه عمومي
وي با بيان اينكه تاكيد بر استقلال دانشگاه ما را از توجه به مسائل اجتماعي دور سازد، تصريح كرد: اگر به دنبال بازگشت دانشگاه به مسئوليت اجتماعي خود هستيم بايد نقش ها و مناسبات دانشگاه را احيا و بازنگري كنيم.
خانيكي معتقد است: ايجاد اخلاق بدون ايجاد قدرت گزينش ممكن نيست. از اين رو مي توان نتيجه گرفت با عبور از ماموريت هاي كلاسيك دانشگاه، بايد به دانشگاهي انديشيد كه قادر به خروج از انزواي تاريخي خود بوده، با جامعه مدني پيوند برقرار ساخته و سازوكارها و امكان گفت وگو را در خود پيش ببرد.

** گفتمان و نهادسازي؛ راهي براي ايجاد اخلاق دانشگاهي
استاد برجسته علوم ارتباطات در ادامه به حاكميت نوعي شرايط متضاد بر دانشگاه ها اشاره و عنوان كرد: در شرايط كنوني شاهد نوعي وضع پارادوكسيكال بر دانشگاه هستيم؛ در بخشي از تصوير امروز دانشگاه ها نقض اخلاق علمي قرار گرفته و در طرف ديگر نيز با سيمايي از دانشگاه روبه رو هستيم كه اخلاق را رعايت مي كند.
«دانشگاه امروز داراي سيمايي دوگانه است كه در طرفي مي توان اميد، بذر اخلاق و علاقه را ديد و در مقابل به شكلي نااميدانه اكثريتي غيرعلاقه مند قرار دارند.»
خانيكي مي گويد: در جامعه نهاد يا سازماني براي اقليت دانشگاهي علاقه مند وجود ندارد و اين علاقه آن ها به طور معمول به علايق شخصي به تحصيل و علم آموزي تعبير مي شود.
وي معتقد است: نهادي براي سوق دادن اجتماع علمي يا دانشجويي به سوي اخلاق وجود ندارد چرا كه نهادها افراد را وادار به رعايت اخلاقيات مي كنند.
عضو هيات علمي نمونه كشوري در پايان بر ضرورت شكل گيري گفتمان انتقادي تاكيد كرد و گفت: گفتمان قابليت ساختن نهاد را داشته بنا براين بايد به گفتمان هاي انتقادي و گفت وگو انديشيد تا نهاد در دانشگاه ساخته شود.

**9283**1601**