سال 98 سال فرصت ها، امكانات و گشایش های اقتصادی درمناطق آزاد و ویژه اقتصادی از طریق تبدیل پتانسیل های درونزای اقتصادی به ظرفیت سازی ها و اخذ نوآوری های فناورانه و تعامل با اقتصاد كشورهای پیرامونی است.
مبادله های تجاری و مشاركت از طریق تولید محصولات تحت لیسانس خارجی و جلب برندها و كمپین های خارجی برای تولید و سرمایه گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، با بازنگری در فعالیت های گذشته این مناطق مستلزم نگاهی نو در رونق تولید است.
از سوی دیگر، همانگونه كه رئیس جمهوری نیز در سخنان نوروزی خود بر متعادل كردن قیمت ارز به همراه مهار تورم و دوستی بیشتر با همه همسایگان تاكید كرد سیاست های انقباضی دولت برای كنترل افزایش بهای ارز در بازار امسال نیز ادامه خواهد داشت.
به نظر می رسد مناطق آزاد باید منابع جدید درآمدی خود را از طریق تعریف سازوكارهای جدید با كشورهای پیرامونی پیگیری كرده و تمهیدات لازم را برای گفت و گو با روسای مناطق آزاد كشورهای همجوار ایران حسب محدوده های مساحتی خود دنبال كنند.
ضمن آنكه با پایان دوره سه ماهه اجازه ورود 140 میلیون دلار برای واردات كالاهای مصرفی، سازمان های مناطق آزاد دیگر نباید بر درآمدهای سنتی عوارض حاصل از واردات كالاهای مسافری همانند گذشته حساب باز كنند، بلكه بهتر است منابع درآمدی جدیدی را در بیرون مرزها در كشورهای همسایه به منزله بازار هدف خود جست و جو كنند.
** پیشنهاد تشكیل كمیته فرامنطقه ای بهبود فضای كسب و كار
در این خصوص آنچه بیش از پیش قابل توجه است، استفاده از امكانات بالقوه برای هدایت فعالان اقتصادی كشورهای پیرامونی برای سرمایه گذاری مستقیم یا از طریق مشاركت با سرمایه گذاران داخلی در شرایط تحریم است. این همكاری می تواند حتی شامل تولید اقلام گروه چهاركالایی به مناطق آزاد هم باشد.
به عبارت دیگر، اگر قبل از این اتفاقات، مجوزهای واردات و اخذ عوارض كالا عاملی برای توسعه تجارت مناطق آزاد به شمار می رفت، اكنون واردات به مناطق آزاد به ضد خود تبدیل شده و تاكید بیش از اندازه بر آن از اعتبار مناطق آزاد خواهد كاست.
اكنون تولید كالای ساخته شده وارداتی برای مجتمع های تجاری ساخته شده در مناطق آزاد را باید از طریق مشاركت كشورهای سازنده با تولید درمناطق آزاد صورت گیرد. این از برنامه های كلیدی است كه درسال 89 باید در مناطق آزاد دنبال شود تا هم با رونق تولید كالای خارجی در مناطق آزاد، نیاز واحدهای تجاری مجتمع های تجاری و اداری كه گفته می شود بیش از 20 هزار واحد است، تامین شود و هم نیاز ملزومات صنعت گردشكری در مناطق آزاد برای جلب رضایت مسافران جبران شود؛ ضمن آنكه با رونق تولید، صادرات نیز به كشورهای همسایه گسترش پیدا می كند.
استفاده بهینه اقتصادی از فرصت رفع تحریم بندر چابهار، می تواند یكی از راهكارهای مقابله با نابكاری تحریم آمریكایی باشد. ظرفیت سازی برای جذب سرمایه خارجی به ویژه كشورهایی كه با حفظ روابط دوستانه در پیرامون ایران قرار دارند از آن جمله است. عملیاتی كردن این برنامه، البته نگاه ویژه دولت را می طلبد.
تدوین بسته های سیاستی و حمایتی در مناطق آزاد برای رونق بخشیدن به تولید، مستلزم كمك به كارآفرینی و بهبود فضای كسب و كار از الزامات نگاه نو در سال جدید به شمار می رود. در این خصوص، باید كمیته فرامنطقه ای بهبود فضای كسب و كار تشكیل شود.
** بسترسازی برای تولید برندهای ایرانی با استفاده از مزایای اقتصادی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
نكته حائز اهمیت دیگر، استفاده از شرایط اقتصادی كشورهای همسایه پیرامونی با هدف رونق تولید و افزایش صادرات است.
از جمله این موارد می توان به اهمیت ایجاد یك منطقه آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اشاره كرد كه لایحه موافقت نامه تشكیل منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا درمجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است و می تواند فقدان سرمایه گذاران اروپایی را در مناطق آزاد ایران را جبران كند.
در مجمع اقتصادی اوراسیا پنج كشور روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان عضویت دارند و مهم ترین هدف آنها آزادسازی و تسهیل تجارت كالا بین كشورهای عضو و حذف موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای است.
همكاری‌های مالی، اقتصادی، گردشگری، انرژی و آموزشی از فعالیت های غالب در مجمع اوراسیاست كه با سازوكارهای مناسب می تواند به اهداف توسعه فعالیت‌های اقتصادی و تجاری متقابل مناطق كمك شایانی كند.
.................................................................
* استاد دانشگاه و كارشناس مناطق آزاد
تهران- ایرنا- استفاده از امكانات بالقوه برای هدایت فعالان اقتصادی كشورهای پیرامونی به سوی سرمایه گذاری مستقیم یا از طریق مشاركت با سرمایه گذاران داخلی، یكی از راه های رونق تولید در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است.