مواضع و آرای دونالد ترامپ درباره پیمان ها و سازمان های بین المللی در مقایسه با رهبران آمریكا كه از دیر باز با افتخار ، كشور خود را مبنا و شاخص پایه گذاری آن معرفی می كردند،تفاوت بنیادی دارد و در این سال ها لغو قراردادها و پیمان ها با نهادها و سازمان های بین المللی به یك امر عادی سیاست خارجی رییس كنونی كاخ سفید تبدیل شده است.
تصمیمات دونالد ترامپ از 20 ژانویه 2017 ( 1 بهمن 1395) با برگزاری مراسم تحلیف و نشستن بر مسند ریاست جمهوری تاكنون از وی تصویری در جهان به نمایش گذاشته كه می توان در یك جمله كوتاه آن را خلاصه كرد ' سوداگری كه می خواهد غیر عادی و شگفتی ساز باشد'.
وی در سال اول ریاست جمهوری اش از سوی تحلیلگران و دیپلمات های بین المللی بعنوان شخصیت غیر قابل پیش بینی معرفی می شد اما اكنون پس از 23 ماه از مراسم تحلیفش دیگر از او بعنوان شخصیت غیرقابل پیش بینی یاد نمی شود بلكه همگان او را فردی نا آشنا به سیاست و كشورداری می دانند.
ناآشنایی به سیاست و روابط بین الملل ، موجب شده تا او مدام دست به تغییرات در حوزه های مختلف بزند كه این تغیبرات را می توان در وزیران، مشاوران، اخراج و یا استعفای مدیران ( 50 تن از مدیران ) دید اما انچه بیش از هر چیز جهانیان را شگفت زده می كند، تصمیمات در حوزه سیاست خارجی و نگاه وی به معاهدات بین المللی است.
خروج از همكاری ترانس پاسفیك (تی پی پی) در 23 ژانویه 2017 (4 بهمن 1395) یكی از نخستین اقدامات ترامپ در جهت سیاست یكجانبه گرایی بود.
او پس از امضای خروج از این پیمان كه از وعده های انتخاباتی اش بود، اعلام كرد كه مالیات و هزینه‌های شركت‌های آمریكایی كاهش خواهند یافت و به جای عضویت در پیمان هایی چون ترانس پاسیفیك، بهتر است آمریكا وارد مناسبات دوجانبه با كشورهای عضو این پیمان شود و هدف از این كار، افزایش فرصت‌های شغلی در آمریكاست.
ترانس پاسیفیك توسط دولت باراك اوباما امضا شده و قرار بود در ماه ژانویه 2017 به تصویب سنای آمریكا برسد؛ پیمانی كه 12 كشور با جمعیتی بالغ بر 800 میلیون نفر، بیش از 7 سال بر سر آن مذاكره و گفت وگو كرده بودند و تلاش این كشورها برای جلوگیری از رشد چین در زمینه تجارت بوده است.
كشورهای عضو این پیمان شامل استرالیا، برونئی، كانادا، شیلی، ژاپن، مالزی، مكزیك، نیوزیلند، پرو، سنگاپور و ویتنام تصمیم گرفتند بدون حضور آمریكا این توافق را حفظ كنند كه به معنای عدم دسترسی آمریكا به آن بازارها است.
دونالد ترامپ 4 اگوست 2017 (13 مرداد96) خروج رسمی آمریكا از پیمان تغییرات آب و هوایی موسوم به « توافقنامه پاریس» را به سازمان ملل متحد اعلام كرد و مقامات كاخ سفید، این پیمان را خطری برای حق حاكمیت آمریكا و اقتصاد این كشور اعلام كردند.
طبق توافق پاریس، آمریكا متعهد شده بود تا سال 2025، انتشار گازهای گلخانه‌ای را 26 تا 28 درصد كاهش دهد و 3 میلیارد دلار هم به عنوان كمك به كشورهای ضعیف در مسیر مقابله با تغییرات آب و هوایی اختصاص دهد.
خروج از شورای حقوق بشر از دیگر تصمیمات دولت آمریكاست و نماینده ترامپ در سازمان ملل متحد اعلام كرد؛ كشورش به دلیل «جانبداری‌های نهادینه» شورای حقوق بشر علیه اسرائیل از این شورا خارج می شود و این شورا را سازمانی خواند كه شایستگی نامش را ندارد.
كنار گذاشتن قرارداد تجارت آزاد آمریكای شمالی (نفتا) با كانادا و مكزیك و اصرار برای بازنگری این قرارداد كه 22 سال پیش اجرایی شده بود، خروج از پیمان جهانی سازمان ملل متحد برای بهبود مدیریت بین المللی مهاجران و پناهندگان، اعمال تعرفه سنگین به واردات آلومینیوم و فولاد از اروپا كه از آن به جنگ تجاری واشنگتن با اروپا نام برده می شود، از دیگر تصمیمات یكجانبه گرایانه دولت ترامپ به شمار می آید.
در این میان، خروج یكجانبه از توافق بین المللی برجام بیش از دیگر تصمیمات دونالد ترامپ، پرحاشیه و جنجال برانگیز بوده است و جامعه جهانی را نسبت به آن به واكنش وا داشت.
دونالد ترامپ 18 اردیبهشت سال جاری به طور رسمی از برجام خارج شده و برخلاف تعهد دولت پیشین آمریكا كه این توافق را امضا كرده بود، تحریم های ضد ایرانی را كه لغو آن جزو تعهدات كاخ سفید بوده است، مجدداً اعمال كرد و اعلام داشت كه هر كه با ایران معامله كند با آمریكا نمی تواند معامله داشته باشد.
در ادامه تصمیمات خارج از عرف دیپلماتیك، دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریكا در اولین اقدام و تصمیم در سال نو میلادی خروج از سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ' یونسكو بود كه روز گذشته ( 11 دی ) قطعی و اجرایی كرده است.
اختلاف امریكا با یونسكو مسبوق به سابقه بوده است و جرقه های اختلافات در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ زده شد و حمایت این سازمان از ایجاد «نظم نوین اطلاعات در جهان» و گزارش مك براید مبنی بر دموكراتیك كردن رسانه ها و ایجاد فضای مناسب برای دسترسی آسان به اطلاعات بشدت مورد انتقاد واشنگتن قرار گرفت.
در سال ۱۹۸۴، ایالات متحده در اعتراض به روند موجود از یونسكو استعفا كرد و فعالیت‌هایش را به حالت تعلیق درآورد اما در سال ۲۰۰۳ با ایجاد برخی تغییرات و اصلاحات اساسی مجدداً به این سازمان ملحق شد.
یونسكو یكی از سازمان‌های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است كه در سال ۱۹۴۵ تشكیل شد،هدف این سازمان كمك به صلح و امنیت در جهان از راه همكاری بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی ،علمی ، فرهنگی و تربیتی به منظور افزایش احترام به عدالت و قانون‌مداری و حقوق بشر، بر پایه منشور سازمان ملل متحد اعلام شده است.
البته تصمیم ترامپ ، اكتبر 2017 (مهر 1396) گرفته شد و وزارت خارجه آمریكا با صدور بیانیه‌ای اعلام كرد كه تصمیم خروج از سازمان علمی و فرهنگی و تربیتی ملل متحد را به اطلاع این سازمان رسانده است. در آن زمان «ایرینا بوكووا» دبیركل وقت نیز بلافاصله بیانیه‌ای منتشر كرد و گفت؛ مأموریت جهانی یونسكو، تقویت صلح و امنیت بین‌المللی در برابر تنفر ،خشونت ، دفاع از حقوق بشر و كرامت انسان‌هاست.
امریكا نیز در واكنش به دبیركل وقت یونسكو ، اعلام كرد؛ این تصمیمی نبود كه براحتی گرفته شود و بیانگر نگرانی های آمریكا در ارتباط با بدهی‌های روزافزون یونسكو، نیاز این سازمان به اصلاحات بنیادین و تبعیض‌هایی است كه یونسكو علیه اسرائیل روا می‌دارد.
موضع یونسكو در مورد وضعیت فلسطینی‌های شرق اورشلیم، نام گذاری اماكن یهودی به عنوان میراث فرهنگی فلسطینی‌ها و همچنین دادن اجازه عضویت كامل به فلسطین در سال ۲۰۱۱ به عنوان كشوری مستقل خشم آمریكا و تل اویو را برانگیخت و ترامپ از یونسكو خواست كه اصلاحاتی بنیادین در این سازمان اعمال كند.
از سوی دیگر امریكا درباره وضعیت مالی و بودجه یونسكو نیز انتقاداتی داشته است و تلاش دارد این سازمان را از نظر مالی تحت فشار قرار دهد تا بتواند مواضع و دیدگاه های خود را تحمیل و اعمال كند.
آمریكا 22 درصد بودجه یونسكو را تامین می كرد و تصور می شد كه حذف آن این سازمان را در تامین بودجه و هزینه ها با مشكل مواجه كند.
اما برخلاف تصور آمریكا ، گزارش ها حاكی از آن است كه وضعیت مالی و بودجه یونسكو با خروج آمریكا و اسرائیل دچار تحول شدید نخواهد شد، بطوری كه اسوشیتدپرس اعلام كرد،هشت سال پیش و در ۲۰۱۱ پس از پیوستن فلسطین به عنوان كشوری مستقل به یونسكو،آمریكا و اسرائیل حمایت‌های مالی خود را از این نهاد بین‌المللی قطع كردند و از آن زمان ، مبلغ پرداخت نشده از سوی آمریكا ۶۰۰ میلیون دلار و مبلغ پرداخت نشده از سوی اسرائیل، ۱۰ میلیون دلار بوده است.
خروج از یونسكو اگرچه ممكن است آخرین تصمیم ترامپ در عضویت سازمان ها و نهادهای بین المللی نباشد، اما قطعا جایگاه دولت كنونی و كشور آمریكا را اذهان عمومی جهان را با پرسش های اساسی روبه رو خواهد كرد كه یكی از آن پرسش ها این است ' لغو پیمان ها و خروج از سازمان ها و نهادهای بین المللی تا كجا ادامه خواهد یافت؟ كه پاسخ آن در طنز ظریف دیده می شود ؛ ' شاید تا خروج از سیاره زمین ' كه آغازی بر پایان زمامداری خودمدار ترامپ است.
كارشناس امور بین الملل
تهران - ایرنا - خروج امریكا و اسراییل از سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد 'یونسكو ' واكنش جدی و در عین حال طعنه آمیزی را در محافل بین المللی به دنبال داشت و محمدجواد ظریف در توییتری نوشت ' ترامپ و رژیم دست نشانده‌اش شاید می‌خواهند از سیاره زمین هم خارج شوند.