امیدی ها از نگاه اصلاح‌طلبان:فشار سیاسی عامل تضعیف نمایندگان

فراكسیون امید به سال پایانی كار خود در مجلس دهم نزدیك می‌شود. تركیب جدید هیأت رئیسه هرچند تغییر كرده است، اما محمدرضا عارف منتخب اول مردم تهران همچنان ریاست این فراكسیون را بر عهده دارد. عملكرد این فراكسیون بیش از گذشته مورد انتقاد حامیان خود قرار گرفته است. علی صوفی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب به ایرناپلاس می‎گوید كه فراكسیون امید می‎بایست مردمی‎تر از فراكسیون‌های دیگر باشد؛ علاوه بر این، با وجود توقعاتی كه از آن‌ها وجود داشته كه به‌عنوان اصلاح‌طلب ظاهر شوند و اقداماتی را جهت حل مشكلات مردم انجام بدهند. برای این كار باید به هرحال با دولت تعامل معنادار و تأثیرگذاری را برقرار كنند، اما این كار صورت نگرفته است و فراكسیون امید درنتیجه در جریان رأی اعتماد به دولت دوازدهم، منفعلانه عمل كرد.

صوفی همچنین توضیح می‎دهد: انتقادات زیادی از سوی اصلاح‌طلبان به لیست معرفی شده آقای روحانی به مجلس وجود داشت و انتظار می‌رفت كه فراكسیون امید دست به كار شود و اشتباهات آقای روحانی را جبران كند، به‌ویژه آنكه گفته می‎شد آقای روحانی چون تحت فشار بوده است، آن لیست را ارائه داده، اما مجلس كه تحت فشار نبود! آقای روحانی یك نفر بود می‌توانست تحت فشار قرار بگیرد، اما فراكسیون امید كه یك نفر نیست و حول و حوش صد نفر هستند، اما با كمال تعجب دیدیم كه نتیجه دور از انتظار بود.

او همچنین با تأكید برعدم انسجام فراكسیون امید، می‌افزاید: وقتی یك نفر در بدنه حاكمیت قرار می‎گیرد، تحت فشار است تا با قدرت و باندهایی كه نقش‌آفرینی می‎كنند، وارد معامله شوند و به خواسته آن‌ها تن دهند.

بده بستان نمایندگان مجلس با عوامل قدرت

صوفی در ادامه تصریح می‎كند كه بسیاری از نمایندگان وارد این بازی شده‌اند. از همان اول هم مشخص بود این بازی باعث می‌شود كه از كارایی بیفتند. به این ترتیب، نمایندگان رویكرد مردمی را از دست می‎دهند.

او با اشاره به مواضع برخی از بهارستانی‎ها می‎گوید كه بعضی از نمایندگانی كه جنب و جوش دارند، مواضعی می‌گیرند كه دلچسب و مورد پسند مردم است. عموماً قید یك سری مسائل را زده‎اند و حتی عنوان می‌كنند نماینده یك دوره‎ای هستند و در دوره بعدی صلاحیتشان تأیید نمی‌شود، چراكه اجازه نخواهند داد وارد مجلس شوند. آن‌ها سعی می‌كنند از این یك دوره استفاده كنند، اما خیلی از نمایندگان به این شكل نیستند و تعداد نادری از نمایندگان هستند كه خودشان را یك دوره‌ای می‎دانند و وارد معامله نمی‌شوند.

صوفی همچنین با بیان اینكه «معامله نمایندگان با قدرت، باعث می‎شود كه اثر نمایندگی آن‌ها كم شود» اضافه می‎كند كه این نمایندگان به جای آنكه دنبال منافع ملی و مردم باشند، دنبال منافع خودشان می‌روند. این نوع از نمایندگان كم نیستند و همین موضوع هم باعث می‌شود كه مجلس سقوط كند و ما مسائل غیرمنتظره‌ای را شاهد شویم.

صوفی همچنین به عملكرد منفعلانه فراكسیون امید اشاره می‎كند و توضیح می‎دهد: وقتی كسی طعم قدرت را می‎چشد، باعث می‎شود كه محافظه‌كاری كند و پشت پرده رأی خود را بفروشند. رأی نجومی بهارستانی‌ها به كابینه آقای روحانی تعجب‌آور بود، چراكه وقتی وزیری كه تلاش می‌كرده تا نهایتاً 150 رأی بیاورد، ناگهان 250 رأی می‌آورد، نشان می‎دهد كه فراكسیون امید كاملاً پشت او هستند.

عارف چهره علمی

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین در پاسخ به اینكه برخی عملكرد فراكسیون امید را ناشی از ضعف مدیریتی عارف می‌دانند، می‎گوید كه آقای دكتر عارف وقتی وارد مجلس شد نماینده اول تهران بود. او رأی بالایی داشت و همچنین با سرمایه اجتماعی كه پس از انتخابات سال 92 به دست آورده بود، وارد مجلس شد. آقای دكتر عارف بیشتر یك چهره علمی است و در مرحله دوم وارد عرصه سیاسی شده است. ایشان با توجه به حضوری هم كه در حاكمیت داشته‌اند و الان هم به‌عنوان عضو تشخیص مصلحت نظام و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت دارند، شاید خیلی عملكردشان هم دور از انتظار نباشد.

جایگاه نمایندگی با بعضی سمت‎ها سازگار نیست

او همچنین می‌افزاید كه حضور دكتر عارف در هیأت حاكمه و اهمیت‌شان برای ادامه حضور، او را محتاط می‎كند. ایشان سمت‌های مختلفی دارند و نمی‌خواهند آن‌ها را از دست بدهند. جایگاه نمایندگی با این‎ها سازگار نیست. تمام قدرت یك نماینده در تریبونی است كه در اختیار دارد. یك نماینده باید نقد كند و با جسارت و بی‌محابا، چیزی را كه می‎فهمد مخفی نكند. نماینده باید اوضاع را به چالش بكشد. طبعاً اگر شرایط یك نفر این‌گونه نباشد و بخواهند با احتیاط عمل كند اثرش كم خواهد شد.

خروج فراكسیون امید، كار زشت و غیراخلاقی

مرتضی مبلغ، معاون سیاسی وزارت كشور در دولت اصلاحات نیز درباره عملكرد فراكسیون امید در مجلس می‎گوید كه این فراكسیون چند مرحله را طی كرده است. در مرحله اول، تعدادی از نمایندگانی كه در فهرست اصلاح‌طلبان بودند، برخلاف میثاقی كه امضا كردند كار غیراخلاقی و زشتی انجام دادند و خودشان را از فراكسیون امید خارج كردند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب اضافه می‎كند: یكی از فرازهای فراكسیون امید، خروج تعدادی نمایندگان از این فراكسیون بود و طول كشید تا این‎كه این فراكسیون امید، هویت و جایگاه خودش را با حدود صد عضو، پیدا كند. مرحله بعدی، تشكیلات این فراكسیون بود تا این نمایندگان با تشكیلاتی منسجم، كارآمد و پویا عمل كنند. البته همین موضوع هم مدتی زمان ‎برد، زیرا نمایندگان به خاطر نظارت استصوابی و عدم تأیید صلاحیت‎های گسترده كم بودند.

فراكسیون امید صدای افراطیون را به حاشیه راند

مبلغ در ادامه می‌افزاید: به هر حال، فراكسیون امید هم اقدامات مثبت و سازنده‌ای انجام داده و هم اشكالات و كمبود‌هایی داشته است. جنبه مثبت آن این است كه توانسته تشكیلات منسجمی ایجاد كند و صدای افراطیون را در مجلس به حاشیه براند. فراكسیون امید همچنین توانسته در نقاط عطف و كلیدی، تصمیم‌های منسجمی بگیرد. البته قابل توجه است كه اكثر اعضای فراكسیون امید جزو هیأت رئیسه كمیسیون‌های مختلف مجلس هستند.

امیدی‎ها حرف دل مردم را بزنند

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره نقاط ضعف فراكسیون امید می‎گوید: امیدی‎ها در بردن برخی از طرح‌ها و به تصویب رسیدن آن‌ها یك پارچه عمل نكردند. آن‌ها باید تعاملاتی بیشتری با فراكسیون‎های مختلف و جامعه داشته باشند. هم‎چنین از تعداد بیشتر نمایندگان فراكسیون امید مجلس انتظار می‎رود كه حرف دل مردم را بیان كنند، به‌جز تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها كه این‌گونه حرف مردم را می‎زنند و مردم از آن‌ها راضی هستند.

تعامل فراكسیون امید با دولت

مبلغ با بیان اینكه «امیدی‎ها در تعامل با دولت می‌توانستند مؤثرتر برخورد كنند»، بیان می‎كند: نمایندگان فراكسیون امید مجلس باید تعامل بیشتری با دولت داشته باشند تا مناسبات و روابط آن‌ها به این شكل پیش نرود. نقاط ضعف دولت هم باعث نشود كه فراكسیون امید، نارضایتی‌هایش از دولت بیشتر شود.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به اینكه «فراكسیون امید از ابتدا می‎توانست قوی‎تر ظاهر شود» می‌افزاید: بین مناسبات دولت و فراكسیون امید شكافی به‌وجود آمد. عمده آن هم به دلیل كم‌توجهی دولت و مشكلاتی بود كه در دولت وجود داشته، خصوصاً در بخش تعاملات و ارتباطات و البته مشكل دولت است كه باید بتواند با مجلس و سایر اقشار رابطه سازنده‌ای برقرار كند. اما فراكسیون امید هم می‌توانست قوی‌تر ظاهر شود و اجازه ندهد كه دولت نقطه‌ضعف خود را تشكیك كند. اما بالاخره این مسائل محل گله‌گذاری شد و از فراكسیون امید هم انتظار داشتند كه با دولت و مدیران دولتی مؤثرتر ارتباط برقرار كند.

او همچنین دراین باره كه برخی می‎گویند ضعف عملكرد فراكسیون امید به ضعف مدیریتی عارف برمی‎گردد، تصریح می‎كند: به عقیده من، این نوع تحلیل درواقع تقلیل دادن مسئله است كه یكی از اشكالات راهبردی تحلیلگران جریان‌های ما است، آن هم این‎كه می‌خواهند مشكلات را به یك فرد خاص تقلیل بدهند.

مبلغ در ادامه می‌افزاید: عوامل مختلفی در نقاط ضعف و قوت یك جریان مؤثر هستند و به نظر من این خطاست كه همه اشكالات به یك نفر برگردد و قطعاً آقای عارف هم نكات ضعف و قوتی داشته‌اند، اما اینكه بخواهیم نقاط ضعف ایشان را تعمیم دهیم و بگوییم كه همه مشكلات فراكسیون امید به مدیریت ایشان برمی‎گردد تحلیل واقع بینانه‌ای نیست.

فضای امنیتی و سیاسی عامل ضعف نمایندگان اصلاح‌طلب

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره ضعف عملكرد نمایندگان مجلس، توضیح می‎دهد: مدیریت آقای عارف را به‌عنوان یكی از عوامل تأثیرگذار در ضعف عملكرد فراكسیون امید می‎توانیم بشناسیم، اما سایر اعضای هیأت رئیسه هم هستند. به نظرم عامل مهم‎تر آن به فضای سیاسی ما برمی‌گردد.

مبلغ در ادامه تأكید می‎كند: فضای كشور امنیتی است و باعث ایجاد مسائل جدی در سامان سیاسی ما می‌شود. عامل مهم‌تر دیگر هم رد صلاحیت‌های گسترده و عجیبی است كه تحت عنوان نظارت استصوابی انجام می‎شود و اجازه نمی‎دهد كه نیروهای شجاع و توانمند به حیطه‌های مدیریتی كشور وارد شوند و اجازه فعالیت داشته باشند. كسانی هم كه وارد می‌شوند به خاطر فشارهای مختلف سیاسی و امنیتی نمی‌توانند آن‌طور كه باید و شاید كار كنند. چراكه این فشارهای امنیتی شجاعت را می‌گیرد و محافظه‌كاری را تحمیل می‌كند. اگر این‌طور نبود یك نفر نمی‌توانست عامل تعیین كننده‌ای در جنبه‌های مثبت و همچنین در جنبه‌های منفی باشد. اینكه یك نفر بتواند آن‌قدر اقتدار در جنبه‌های مثبت و منفی داشته باشد نگاه ساده‌لوحانه‌ای است.

گزارش از فرحناز غالبی