«چهل منبران»؛ تمثیلی بر تعزیت حضرت زینب (س) از كربلا تا شام

به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، یكی از این آیین‌های جذاب و دیدنی آیین عزاداری «چهل منبران» است. در كنار اصفهان و لرستان به عنوان استان‌های فلات مركزی ایران، استان‌های گیلان و گلستان در شمال كشورمان نیز با شیوه‌هایی كاملا متفاوت، ارادت ایرانیان به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و واقعه كربلا به اجرا می‌گذارند.
آیین عزاداری «چهل منبران» یا «چهل منبر»از آن دست آیین‌ها، رفتارها و شیوه‌های عزادارای مذهبی است كه می‌توان گونه‌های مختلف آن را در نقاط گوناگون كشورمان به سادگی رصد كرد.
ذكر این نكته نیز ضروری است كه از میان عموم آیین‌های سوگ ایرانی، یكی از آیین‌های ثبت شده ملی در دسته آیین‌های عزاداری در دهه نخست ماه محرم، آیین «چهل منبران» است. در این آیین شاهد آن هستیم كه در كنار یا روبه‌روی خانه‌های شهرها و روستاهایی كه در آنها مجلس تعزیت و سوگواری حضرت امام حسین(ع) برگزار می‌شود، سكوها یا منبرهایی برای ادای نذر مردم جهت روشن كردن شمع تعبیه می‌شود. تعداد این سكوهای روشن كردن شمع حاجت (منبرها) در هر محله و منطقه باید به عدد 40 برسد. افراد هنگام ورود به آن خانه ها برای حضور در مراسم سوگواری و عزاداری حضرت امام حسین علیه السلام شمع حاجت خود را روشن می كنند و حاجات و خواسته‌های خود را با ارباب و سید و سالار شهیدان در میان می‌گذارند.
در گونه دیگر از اجرای این رسم كه ثبت ملی شده است و بیشتر در منطقه خرم آباد استان لرستان شاهد آن هستیم، اجرای آیین بیشتر توسط بانوان عزادار ایرانی صورت می گیرد. بانوان عزادار به یاد و پاسداشت مقام حضرت زینب سلام الله علیها به عنوان نخستین راوی حماسه تراژدی عاشورا كه همراه با اسیران باقیمانده از واقعه عاشورا از كربلا تا شام در چهل منزل این مسیر را طی كرده و در هر منزل به ذكر مصیبت و اتفاق رخ داده و جفای روی داده بر حضرت امام حسین علیه السلام سخنرانی و سوگواری می كند؛ بانوان عزادار در حقیقت چهل منبر را طی می ‌كنند و این رسم از امامزاده اصلی آن شهر و یا روستا آغاز می‌شود تا بعد از چهل منزل بار دیگر به همان امامزاده شهر یا روستا می رسد.
هر كدام از این منبرها در برابر خانه ها و تكایا قرار دارد و مردم عزادار آنجا می روند تا به تعزیت و سوگواری بپردازند و در نهایت شاهد آن هستیم كه در عصر تاسوعا عزاداران سعی می‌ كنند حداقل در چهل منزل و یا تكیه برای عزاداری و روشن كردن شمع حاجت خود شركت كنند تا تمثیلی باشد بر آن چهل منزلی كه حضرت زینب (س) از كربلا تا شام پشت سرگذاشت.
در نهایت از عصر تاسوعا تا شام عاشورا این افراد، اعم از زن و مرد، روزه سكوت می گیرند و در سكوت خود به تزكیه نفس و پرورش روح وفاداری به حضرت زینب (س)، حضرت فاطمه سلام الله علیها و امام حسین علیه السلام می پردازند.
فراهنگ** ا.خ**1055