به من چه

لكه های خون روی پا و بخشی از پیكر بانو كه بی جان به نظر می آید هویداست و چند عابر ایستاده اند تماشا می كنند؛ عده ای هم كه رد می شوند نیم نگاهی می اندازند و به راهشان ادامه می دهند؛ یك یا چندنفری هم دوربین گوشی را فعال كرده اند و فیلم می گیرند.
پلیس تهران بزرگ در پاسخ به خبرنگار ایرنا درباره هویت این فیلم كه این روزها در شبكه های اجتماعی دست به دست می چرخد می گوید: این رویداد در اسلامشهر در نزدیكی دادگاه خانواده این شهر رخ داده است.
زمان این رویداد در برخی رسانه ها 20 تیرماه جاری اعلام شده و خبرنگار ایرنا به دنبال بررسی این موضوع در سه بخش «تاثیرات نمایش و تكثیر این فیلم بین مردم»، « علل تشدید خشونت خانگی» و نیز پدیده مهم «بی تفاوتی اجتماعی» با تعدادی از جامعه شناسان گفت وگو كرده است.
برخی جامعه شناسانی كه با خبرنگار ایرنا مصاحبه كردند این فیلم را ندیده بودند اما پس از شنیدن شرح ماجرا گفتند این فیلم آنها را به یاد جنایت میدان كاج تهران می اندازد؛ حادثه ای كه فردی چاقو به دست قتل كرده بود، عربده می كشید و همه حتی پلیس نظاره می كردند؛ رویدادی كه پخش فیلم آن سال 1389 بازتاب های بسیاری پیدا كرد.

درحالی از بروز پدیده ای با عنوان بی تفاوتی اجتماعی در مواقع بروز قتل یا مشاهده فرد مصدوم در جاده صحبت می كنیم كه در همین جامعه وقتی برخی رویدادها مثل زلزله و دیگر حوادث رخ می دهد باید مانع حضور مردم و دخالتشان در امور به منظور جلوگیری از اختلال در كار متولیان و متخصصان سر صحنه حادثه شویم.
این تناقض از ابعاد مختلف جامعه شناختی دارای اهمیت و كندوكاو علمی است و باید دركنار چرایی علل تشدید خشونت ها، كاهش آستانه تحمل افراد و نیز رواج پدیده بی تفاوتی اجتماعی مورد بررسی كارشناسی قرار گیرد.
اما پیش از بررسی این مقوله ها ضرورت دارد به موضوع مهم تبعات تبلیغ چنین رفتارها و خشونت هایی ازطریق پخش فیلم هایی كه در گوشی های شهروندان دست به دست می چرخد پرداخت.

**تبعات پخش فیلم را ببینیم
در چنین مواقعی مانند این نوع جنایت ها به طور معمول اصل رویداد و جنایت بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و كمتر كسی به تبعات انتشار چنین فیلم هایی توجه می كند در صورتی كه لازم است آگاهی لازم داده شود كه انتشار این فیلم ها چقدر می تواند برای جامعه در ترویج خشونت برای كل جامعه و بویژه برای زنان و سرنوشت آن دسته از زنانی كه در معرض خشونت قرار دارند مخرب باشد.

«كامل دلپسند» جامعه شناس معتقد است: اثرات اجتماعی این نوع فیلم ها كه بین شهروندان پخش می شود بسیار مخرب تر از اصل رخداد است.
وی اضافه كرد: پخش این نوع فیلم ها رواج خشونت می كند و گسترش این نوع آسیب را به شكل اپیدمی گونه به همراه دارد.
دلپسند با بیان اینكه گسترش این نوع فیلم ها اعتماد اجتماعی را سلب و سبب بروز ترس در جامعه می شود، ادامه داد: زنانی بویژه آنان كه در معرض خشونت خانگی به هر شكل قرار دارند پس از مشاهده این فیلم ها ممكن است در تصورشان نسبت به مردان و مواجهه با این موضوعات تصمیم هایی مانند ترك خانه یا ... بگیرند.

**انواع خشونت خانگی
موضوع خشونت خانگی تنها به ایران محدود نیست بلكه در همه كشورها دغدغه متولیان محسوب می شود؛ حتی كشورهای توسعه یافته همچنان درگیر این موضوع هستند.
برخی كشورها با تدوین مقررات و قوانین سفت و سخت توانسته اند بخشی از خشونت ها علیه زنان را كاهش دهند و برای كمك به توانمندسازی بانوان قدم هایی بردارند، در برخی كشورها هم زور قوانین هم در مقابل روحیه مردسالارانه موجود جامعه تاب نیاورده است.

دلپسند پژوهشگر علوم اجتماعی با بیان اینكه خشونت خانگی انواع فیزیكی، كلامی، روانی و عاطفی، جنسی و اقتصادی دارد اظهارداشت: خشونت بویژه خشونت خانگی در همه كشورها و طبقات اجتماعی آنها مشاهده می شود.

** آمار خشونت های خانگی
براساس تعریف انواع خشونت های خانگی مشخص است كه بسیاری از مصداق های این تعریف، گزارش، ثبت یا رسانه ای نمی شود لذا در هیچ كجای دنیا نمی توان آمار دقیقی در این زمینه پیدا كرد.
اما برخی موارد مثل كتك كاری همسر، قتل یا آزارجنسی ممكن است ثبت شود كه آمار آن هم بسته به شرایط هر جامعه متفاوت خواهد بود.
به گفته دلپسند، براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی از هر دو زن كه به قتل می رسند، یكی توسط شوهر رخ داده است.
وی اظهارداشت: براساس آمارها خشونت علیه زنان بیش از نیمی از خشونت های خانگی را در جهان شامل می شود كه ریشه آن در جوامع مختلف متفاوت است.
گرچه آمار دقیقی نمی توان از تعداد خشونت های خانگی در كشور به دست آورد زیرا بسیاری از آنها ممكن است ثبت نشود اما نگاهی كلی به وضعیت زندگی شهروندان در جامعه نشان می دهد طی سال های گذشته خشونت ها بالا رفته و آستانه تحمل شهروندان پایین آمده است.

برپایه آمارها بعد از كودك آزاری، همسرآزاری در رتبه دوم خشونت خانگی در كشور قرار دارد و شماره تلفن 132 نیز برای اطلاع رسانی و كمك گرفتن در این زمینه تمهید شده است.
رئیس اورژانس اجتماعی كشور اردیبهشت امسال در گفت وگو با رسانه ها از رشد 20 درصدی خشونت های خانگی در سال 96 در كشور خبر و آمار داده بود كه در یك شش ماهه سال گذشته(نیمی از سال) بیش از 16هزار مورد كودك آزاری و در 9 ماهه همان سال حدود هزار و 750 مورد همسرآزاری به ثبت رسیده است.
همچنین آمارها حكایت از آن دارند كه بخش قابل توجهی از قتل ها ( حدود 30 درصد) مربوط به قتل های خانوادگی است.
به گفته مسئولان بهزیستی از هر سه زن در استان تهران یك نفر در معرض انواع خشونت قرار می گیرد.

**ریشه یابی علت خشونت
جامعه شناسان درباره علت های تشدید خشونت ها در جامعه تقریبا هم نظر هستند و مشكلات اقتصادی را عمدتا رتبه نخست، نبود ساختارهای حمایتی، ضعف آموزش و دیگر عوامل را ازجمله این موارد اعلام می كنند.
بیشتر كارشناسان نقش وضعیت معیشت، چشم و هم چشمی یا رواج فاصله طبقاتی و تبعیض ها را عامل مهمتر و كمك كننده می دانند.

دلپسند پژوهشگر علوم اجتماعی در تشریح علت های ترویج خشونت در ایران معتقد است: در دوره ای قرار گرفته ایم كه بشدت با فشار ساختارهای اقتصادی و اجتماعی مواجهیم و بیكاری، گرانی و نبود نظام حمایت اجتماعی قوی زمینه ساز بروز انواع خشونت ها شده است.
وی در ادامه پایگاه اجتماعی و اقتصادی افراد را عامل دیگر تشدید خشونت ها معرفی و بیان كرد: بخش اعظم خشونت های خانگی به پایگاه اجتماعی و اقتصادی آن فرد بستگی دارد.
به گفته این جامعه شناس، در خانواده هایی كه پایگاه اقتصادی و اجتماعی پایین تری دارند، زنان آسیب پذیرتر هستند.

**چرا خشونت علیه زنان
«احمد بخارایی» مدیر گروه آسیب های اجتماعی انجمن جامعه شناسی ایران معتقد است: صرفنظر از زمینه های فرهنگی مردسالاری موجود در جامعه، ساختار حقوقی، قضایی و انتظامی نیز به گونه ای است كه مردان به خودشان اجازه می دهند با زور علیه زنان اقدام به خشونت كنند.
وی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا شرایط اقتصادی و فقر را عامل مهم زمینه ساز خشونت می داند و معتقد است: ریشه اصلی بسیاری از مشاجره های خانوادگی شرایط اقتصادی است.
بخارایی تشریح كرد: «فقر» یا «احساس فقیر بودن» انسان ها در مقابل افرادی كه در رفاه بیشتری هستند سبب شكل گیری خشونت می شود.
به گفته وی، این احساس فقیر بودن و مقایسه افراد جامعه از این منظر در جوامعی شكل می گیرد كه تبعیض وجود دارد و ملاك های ارتقا مبتنی بر «قدرت» و «تزویر» است.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور ادامه داد: در جوامع سرمایه داری زر و زور دو ملاك عمده برای ارتقا در بخش های مختلف زندگی بوده و در جامعه ما ملاك سوم (تزویر) هم شكل گرفته است و وقتی فردی خود را از ارتقا باز می بیند از درون، ناآرامی های او شروع می شود.
به گفته وی، این ناآرامی های شخصیتی در درون انسان ها در خانواده به شكلی بروز می كند و گاه به دعوا بین همسران و بروز خشونت نیز می انجامد.
وی خشونت در سطح خرد جامعه را نتیجه وجود خشونت در سطح كلان می داند و آمار می دهد: قتل های خانوادگی در چندسال اخیر در كشور سیر صعودی داشته است.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، سال 96 تنها 300 مورد گزارش رسانه ای درمورد قتل خانوادگی داشتیم؛ درحالی كه بسیاری از موارد ممكن است رسانه ای نشود.
بخارایی می گوید براساس آمارها بیش از 80 درصد مقتولان در قتل های خانوادگی را زنان تشكیل می دهند.

دلپسند دیگر پژوهشگر علوم اجتماعی نیز معتقد است كه براساس فرهنگ شفاهی در ایران، به نوعی مردان خشونت علیه زنان را حق خود می دانند زیرا زن را حق طبیعی خود تلقی می كنند؛ این مساله زمانی تشدید می شود كه وابستگی اقتصادی زنان به مردان نیز وجود داشته باشد.
این جامعه شناس ضعف آموزش و كم شدن توانمندی اجتماعی همسران در حل مسائل خانوادگی و زناشویی را از علت های دیگر شكل گیری خشونت های خانگی معرفی می كند.

**قوانین دربرابر مردقدرتی
«عزت الله سام آرام» كه به عنوان پدر مددكاری اجتماعی ایران نیز شناخته می شود در گفت وگو با خبرنگار ایرنا معتقد است: روحیه مردسالاری، مردمحوری و مردقدرتی در همه كشورها بویژه آمریكا نیز وجود دارد، البته در اروپای شمالی كمتر است و به واسطه تدوین قوانین، قدرتی به زنان برای استیفای حقوقشان داده اند كه بتوانند از خودشان دفاع كنند.
این جامعه شناس افزود: اما این قوانین و قدرت در جامعه ما وجود ندارد؛ بسیاری از قوانین، روش ها و رویه های برخی قضات در دادگاهها، بیشتر طرف مردان و به نفع آنان است، گویی انگار زنان حقوق كمتری دارند.
وی تاكید كرد: البته در اسلام حقوق زن خیلی بالاست و هیچ دینی به این حد مثل دین اسلام به حقوق زنان توجه نداشته اما در كشورمان بویژه در رویه هایی كه در پیش گرفته شده زن همیشه مورد ظلم قرار می گیرد، گویی انگار مرجعی نیست كه حق آنان را در ظلم خانگی از شوهر، فرزند و پدر رسیدگی و استیفا كند.
سام آرام ادامه داد: البته در كل سیستم قوه قضائیه همه اینطوری نیستند اما بعضی قضات برای دفاع از زنانی كه گاه مشاهده شده حتی در نتیجه خشونت فیزیكی دچار آسیب های آشكار در بدنشان شده اند، دستشان برای اقدام نمی رود و توصیه می كنند كه زن برود بسازد و زندگی اش را حفظ كند.

** رشد تعصب مردسالاری بین جوانان
پدر مددكاری اجتماعی ایران در ادامه به نكته مهم دیگری به نام روحیه مردسالاری و مردقدرتی اشاره می كند كه مورد تاكید همه جامعه شناسان است؛ نكته ای كه گرچه ریشه تاریخی دارد و به باور مرسوم، در گذشته قوی تر بوده اما این جامعه شناس معتقد است كه جوانان نسل كنونی ما بیشتر به این نوع نگاه گرایش پیدا كرده است.
وی تاكید دارد كه «عشق لاتی قدیمی» كه براساس آن تفكر، زن را می شود كتك زد و سرش را برید بین جوانان امروز زیاد شده است.
این جامعه شناس در مواجهه با پرسش خبرنگار ایرنا درباره علت این نوع نگاه و افزایش این تعصب بین نسل جوان معتقد است كه سریال های صداوسیما و نیز شبكه خانگی كه لات بازی های قدیمی را به تصویر می كشند در این زمینه نقش دارد و جوانان از آنها الگو می گیرند.

**ملاك ازدواج و رشدسواد بانوان
سام آرام در ادامه به مقوله مهم دیگری اشاره می كند و آن هم ملاك های ازدواج است. وی با طرح این مساله كه بیشتر جوانان ازدواج را همسرگزیدن نمی دانند بلكه آن را معادل نوعی برده داری و در اختیار گرفتن فردی دیگر تعبیر می كنند، گفت: همین نوع نگاه سبب بروز خشونت ها می شود.
این جامعه شناس افزود: چون در گذشته زنان چندان باسواد نبودند و حقوق خود را نمی شناختند، استیفای حقوق هم از طرف این قشر زیاد انجام نمی شد اما در این زمانه كه بانوان در نتیجه خواست خودشان، اكثر دانشگاهها را اشغال كرده اند به حقوقشان نیز آشنا شده اند و در پی استیفای آن برآمده اند.

** بی تفاوتی اجتماعی و مقررات
صرفنظر از علل رواج خشونت و راههای كاهش آن كه خود چندین مقاله و كار علمی می طلبد، آنچه به بهانه انتشار كلیپ قتل زنی در اسلامشهر محور این گزارش شده، مقوله بی تفاوتی اجتماعی است كه شهروندان خیلی راحت از كنار جسد رد می شوند و هیچكس حتی قصد تماس با 110 یا 115 برای نجات احتمالی فرد مضروب هم نمی كند.
بخارایی جامعه شناس و استاد دانشگاه پیام نور در ادامه گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: بی تفاوتی اجتماعی موضوعی مهم و جدی در حوزه جامعه شناسی به شمار می رود.
وی مصداق های این پدیده اجتماعی را به طور مثال گذر افراد از كنار جسد خون آلود یك فرد یا در حال جان دادن در حوادث عمدی یا حتی سوانح جاده ای تعریف و تاكید می كند: شهروندان آنقدر درگیر مسائل خودشان شده اند كه این موضوع ها بویژه مسائل دیگران برایشان كم اهمیت جلوه می دهد.
بخارایی مقررات و قوانین موجود برای افرادی كه در چنین مواقعی اقدام به كمك رسانی می كنند را از دیگر عوامل می داند و می گوید: فرد در این مواقع می پندارد اگر كاری انجام دهد گیر می افتد، یعنی احساس امنیت نمی كند كه از حق فرد یا جان او دفاع كند.

به گزارش ایرنا عامل ضعف مقررات در صحبت تقریبا همه جامعه شناسان مطرح می شود زیرا آن را بسیار تعیین كننده می دانند و معتقدند سبب از بین رفتن حس همدردی و همنوعی شده است.
گرچه تدوین مقررات برای ضابطه مند كردن نحوه كمك رسانی در این مواقع و آموزش به منظور كمك رسانی صحیح به منظور حفظ جان شهروندان ضرورت دارد اما اینكه كاری كنیم مردم جرات مشاركت در كمك رسانی نداشته باشند هم قابل تامل است.
بخارایی، احساس بی تفاوتی، ترس و ناامنی ناشی از هراقدام، احساس همدلی نكردن و جزیره ای عمل كردن را از جمله دیگر علت های این بی تفاوتی اجتماعی معرفی می كند.
وی توضیح داد: در جامعه ای كه در سطح كلان مشكلات جدی و ساختاری وجود دارد در سطح خُرد هم آدم ها جزیره ای جزیره ای عمل می كنند و جامعه به شكل واقعی جامعه، معنای خود را از دست می دهد.
بخارایی با بیان اینكه جامعه تعریف دارد و عبارت از همبستگی اجتماعی است، اظهارداشت: ما اینك با جمعی آشفته و درهم مواجه ایم كه آدم ها به صورت جزیره ای هركس برای خودش و براساس منفعت خود كار می كند.
وی هشدار می دهد كه اگر در این زمینه به صورت دقیق و با نگاه كلان نگر علت یابی نكنیم وضعیت بدتر خواهد شد.
این جامعه شناس در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا كه ضعف مهارت های زندگی چقدر در ترویج این پدیده اجتماعی موثر است گفت: در قرن كنونی انسان ها بسیاری از مهارت هایشان را از رسانه ها و شبكه های اجتماعی می گیرند.
وی ادامه داد: انسان وقتی به دنیا می آید نسبت به محیطش رابطه محبت آمیز دارد و این جامعه است كه این رابطه و حس را می كشد و از بین می برد.
این جامعه شناس همچنین این پرسش را طرح كرد كه «مگر شیوه غذا خوردن آموختنی است».
بخارایی افزود: احساس همدردی به همنوع در ذات انسان وجود دارد اما این جامعه و شرایط آن است كه این حس را از بین می برد.
وی با تمركز بر موضوع این گزارش مبنی بر نظاره انسان ها در صحنه قتل معتقد است: انسان نظاره گر كه دارد صحنه قتل را می بیند اما رد می شود، انسان پویا و فعال جامعه نیست بلكه مرده متحرك است كه باید با نگاه كلان نگر مشكل را با زاویه دید جامعه شناختی دنبال كرد.

** به من چه
دلپسند پژوهشگر علوم اجتماعی نیز در این زمینه می گوید: پدیده هایی مثل بی تفاوتی اجتماعی بیانگر توسعه نیافتگی اجتماعی آن جامعه است.
به گفته این جامعه شناس، طبق تحقیقات انجام شده رابطه معنی داری بین بی تفاوتی اجتماعی و میزان اعتماد اجتماعی وجود دارد.
وی توضیح داد: درشرایطی كه مشاركت انسان ها در چنین رویدادهایی هزینه دارد زیرا فرد تصور می كند ممكن است چاقو بخورد، نظام قانونی حمایتی برای او وجود ندارد و این نظام حمایتی می پرسد چرا مشاركت كردی، لذا انسان ها نمی دانند باید چكار كنند و برخی كارشناسان از این وضعیت به عنوان بی هنجاری نیز یاد می كنند.
دلپسند توسعه نیافتگی فرهنگی را یكی از عوامل مهم در این زمینه می داند و اعتقاد دارد: عبارتی كه رایج شده مبنی بر اینكه افراد می گویند« به من چه» سبب مرگ اجتماع می شود.
این كارشناس علوم اجتماعی تاكید دارد كه این وضعیت ناشی از «عقلانیت كنشی» در جامعه است كه اثرات آن اسیب های اجتماعی را زیاد تر می كند.
وی توضیح می دهد: در مواجهه با چنین رویدادهایی كه جان یك انسان در خطر است همه سعی می كنند عقلانی و حسابگرانه برخورد كنند و رفتار براساس حس نوع دوستی و اصول زندگی جمعی از بین می رود.

**توانمندی زنان
دلپسند پیشگیری را در حوزه آسیب های اجتماعی همواره بهترین راهكار می داند و معتقد است: وقتی یك آسیب مثل خشونت و قتل با چاقو بروز می كند، این حادثه یك دفعه ای رخ نداده بلكه ماقبل آن بسیار مهم است.
وی تاكید كرد: باید زنان آسیب پذیر را شناسایی، نظام های اجتماعی ما كامل باشد، درمان را در اولویت قرار دهیم و زنان را به صورت حرفه ای در برابر ساختار نابرابر قدرت توانمند تر كنیم.
این پژوهشگر علوم اجتماعی نوع نگاه به توانمندی زنان را بسیار مهم دانست و افزود: به طور مثال قبلا در شهرداری تهران ستادی به همین منظور راه افتاد كه كارش فقط ارایه تسهیلات مالی بود درحالی كه افزایش آگاهی، مشاركت جویی و ... نیز بسیار اهمیت دارد و توانمندسازی تعریف می شود.
وی با بیان اینكه جامعه مدنی ما باید تقویت شود، گفت: صداوسیما كه آنقدر اعترافات تلویزیونی می گیرد سعی كند برنامه های آموزشی برای حل مشكلات زناشویی و ارایه آموزش ها نیز برنامه ریزی كند.
این جامعه شناس آموزش را شرط توسعه خواند و گفت: نظام رسانه ای ما موظف است آموزش را سرلوحه قرار دهد و كاهش خشونت مستلزم همكاری گسترده همه نهادهای دولتی و غیر دولتی در همه بخش هاست.

**تناقض بی تفاوتی و مزاحمت
سام آرام پدر مددكاری اجتماعی ایران نیز در این زمینه معتقد است: درحالی از بی تفاوتی اجتماعی در حوادثی مثل قتل همسر صحبت می كنیم كه زمان بروز بحران هایی مانند زلزله از حضور بیش از حد مردم و مزاحمت هایشان در كار متخصصان و متولیان مواجه هستیم..
وی افزود: وقتی تصادفی رخ می دهد خیلی ها توقف می كنند تا ببیند چه اتفاقی رخ داده اما وقتی یك فردی روی جاده افتاده است، رانندگان به علت قوانین خاص ما جرات نمی كنند افراد را به بیمارستان برسانند.
وی غیر از بحث قوانین، زندگی شهری و آسیب های آن را از دیگر مشكلات معرفی می كند و معتقد است: مردم ما بویژه در شهرهای بزرگ وقت ندارند و بدو بدو دنبال كارهایشان هستند كه خود در ترویج بی تفاوتی اجتماعی تاثیر دارد.

**غریبه دشمن است
این جامعه شناس تاكید كرد: كمك نكردن به همنوع و نظاره گر بودن درحوادث در جامعه ای كه در طول تاریخ فرهنگ همنوع دوستی اش زبانزد بوده، جای تامل دارد.
وی افزود: البته فرهنگ كمك رسانی به همنوع در طول تاریخ زمان هایی بزرگ یا زمان هایی كوچك شده كه اینك كوچك است و در این شرایط كمك رسانی افراد به جمع اعضای خانواده شان محدود می شود و غریبه را دشمن می پندارند.
این جامعه شناس در ادامه به نكته قابل تاملی اشاره می كند و می گوید: در تعریف باورهای نسل جدید، كسی كه در محدوده خانواده شما نباشد، دشمن است.

** تاثیر بازار و پول پرستی
وی درباره علت های ترویج این روحیه و محدود شدن دایره كمك رسانی به خبرنگار ایرنا پاسخ می دهد: این مشكل را بازار به وجود آورده است، مثلا شما موضوع ارز و سكه را این روزها و تلاش و حرص زدن برای بیشتر پول درآوردن را ببینید كه فرد در این مسیر به هیچ چیزی توجه نمی كند جز كسب سود بیشتر.
سام آرام اضافه كرد: در این شرایط همه دشمن همدیگر می شوند درحالی كه قبلا اینطور نبوده است.
به گفته وی، چنگ زدن به همدیگر، مسابقه در پولدار شدن و حق دیگران را راحت خوردن در جامعه درحال افزایش است پس در این شرایط كمك رسانی به دایره اعضای خانواده محدود می شود.
وی به موضوع دیگری درباره مدرنیته و ارتباط آن با این نوع آسیب های اجتماعی اشاره می كند و معتقد است كه اگر نحوه استفاده از ابزارهای مدرنیته را فرهنگ سازی نكنیم چنین تبعاتی شكل می گیرد.
این جامعه شناس افزود: ما مدرن شده ایم اما نحوه استفاده از آخرین ابزارهای مدرنیته را نیاموخته ایم كه سبب بروز ناهنجاری های فرهنگی مختلفی در جامعه می شود.
وی همچنین معتقد است: مردمی كه در طول تاریخ كتابخوان بوده اند دیگر كتاب نمی خوانند، حتی دانشجویان ما هم دیگر كتاب نمی خوانند و در این شرایط توقع چه نتایجی باید داشته باشیم.
سام آرام گفت: بعد از جنگ (هشت سال دفاع مقدس) یك سرمایه اجتماعی داشتیم كه همه به هم كمك می كردند كه پس از آن این فرهنگ از بین رفت.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینكه دانشگاهیان و مسئولان باید كارهای علمی عمیق برای علت یابی و درمان انجام دهند اظهارداشت: صداوسیما خیلی ضربه فرهنگی به جامعه زده، كارهای این نهاد سطحی شده و عمیق نیست؛ سایر رسانه ها هم باید برای ایفای كاركرد آموزش وارد عمل شوند.
به گزارش ایرنا باتوجه به وضع موجود آنچه اهمیت دارد اینكه راههای جلوگیری از كاهش آستانه تحمل، آموزش مهارت های زندگی به شهروندان از دوران كودكی بویژه راههای حل مساله و مدیریت هیجان ها، كمك به ازدواج مطمئن و این دست فعالیت های اجتماعی برای پیشگیری از چنین آسیب های اجتماعی ضروری به نظر می رسد كه باید دركنار بهبود وضعیت اقتصادی جامعه به انجام برسد.
گزارشگر: داود میاندهی
1008