چهره زشت جنگ در عفرین سوریه همچنان خودنمایی می كند

به گزارش ایرنا، مقامات دولت تركیه مدعی هستند كه این شهر بعد از رها شدن از دست عناصر یگان های مدافع خلق سوریه (ی.پ.گ) و نیروهای حزب كارگران كردستان تركیه(پ.ك.ك) به زندگی عادی برگشته و شور و شوق زندگی در این شهر چند قومیتی جریان دارد.
اما شواهد میدانی نشان می دهد كه به رغم این ادعاها، وضعیت توام جنگ و صلح، ادامه درگیری در مناطق اطراف و حضور پناهجویان در عفرین مشكلی نیست كه به این زودی ها حل شود و سایه شوم جنگ همچنان بر این شهر سایه افكنده است.
دولت تركیه با هدف نشان دادن بازگشت زندگی مردم عفرین به شرایط عادی پس از حضور نیروهای ارتش این كشور و تشكیل دولت محلی، یك تور خبری متشكل از نمایندگان رسانه های خارجی حاضر در تركیه را به شهر عفرین برگزار كرد و به همراه 35 نفر از خبرنگاران رسانه های خارجی از جمله نمایندگان خبرگزاری ریانووستی روسیه، فارین پالیسی، خبرگزاری فرانس پرس، رویترز، خبرگزاری آلمان، و چند شبكه تلویزیونی از جمله دویچه وله و تی.آر.تی به منطقه اعزام شدیم.
بازدید خبرنگاران خارجی توسط اداره كل مطبوعات و رسانه های خارجی نخست وزیری تركیه برنامه ریزی شد تا نمایندگان رسانه ها و خبرنگاران از نزدیك در جریان وقایع گذشته و وضعیت كنونی عفرین قرار گیرند.
خبرنگاران حاضر در این تور خبری به علت محدودیت های ایجاد شده با ملاحظات امنیتی، تنها از داخل اتوبوس نظاره گر محیط بودند و فقط چند ساعتی در داخل شهر عفرین و آن هم در شعاع 200 متری فرمانداری توانستند، به میان مردم رفته و واقعیت ها را از زبان آنها بشنوند ولی همین مقدار هم برای ترسیم و توصیف وضعیت كنونی عفرین غنیمت بود.
هر چه از شهر كیلیس تركیه به سمت مرز بروی، بوی جنگ بیشتر به مشام می رسد چرا كه اغلب تردد كنندگان در این مسیر كم 12 كیلومتری اتباع سوریه هستند كه برای تامین مایحتاج خود به تركیه می آیند.
مقایسه دو سوی مرز تركیه و سوریه گویای همه آن چیزی است كه در هفت سال گذشته بر مردم سوریه گذشته چرا كه هر چه به مرز تركیه نزدیك تر شویم، آثار مخرب جنگ كمتر قابل مشاهده است.

***مرز اونجوپینار تركیه ـ معبر السلامه سوریه
تردد در مرز اونجو پینار تركیه و معبر السلامه سوریه این روزها مختص رفت و آمد اتباع سوری است و به جز نظامیان كشور تركیه، هیچ تبعه ترك از این مرز تردد نمی كند.
به گفته یك راننده محلی، بعد از تصرف عفرین توسط ارتش تركیه و ایجاد ثبات و امنیت نسبی، تردد در این مرز به شدت كم شده است چرا كه مردم آن سوی مرز دیگر رغبت قبلی برای سفر به تركیه را ندارند و آنهایی كه از مرز می گذرند، اغلب برای خرید و فروش تردد می كنند.
مینی بوسی كه برای رسیدن به دروازه مرزی سوارش شدیم، مملو از جمعیت عرب زبان سوری بود كه در حال بازگشت به آن سوی مرز و شهر عفرین و اعزاز بودند و نیازی به پرسش هم در خصوص تابعیت آنها نبود چرا كه همه دشداشه (لباس بلند عربی) به تن داشته و عربی صحبت می كردند.
تردد اتباع سوری در مرز در گذشته تنها با گذرنامه سوریه ممكن است ولی این روزها با برگه عبور موقتی كه برای یك خانواده توسط شورای محلی و عوامل امنیتی تركیه در عفرین و مناطق حومه صادر می شود، اهالی به آن سوی مرز و داخل خاك سوریه می روند.
اعتبار این مجوزهای تردد موقت در نهایت دو روز و مسافت دور آن شهر غازی آنتپ تركیه در 70 كیلومتری مرز است.
در طول خط مرزی 910 كیلومتری بین تركیه و سوریه بیش از 570 كیلومتر دیوار مرزی بتنی به ارتفاع چهار متر احداث شده كه پس از دیوار بزرگ چین و دیوار حایل بین آمریكا و مكزیك، بزرگترین دیوار امنیتی و مرزی در جهان به شمار می رود و به علت وجود این دیوار، تردد در مناطق مرزی عفرین به جز از مناطق تعیین شده رسمی، میسر نیست.
تمام خدمات عبور از مرز معبر السلامه سوریه و اونجو پینار تركیه در شمال عفرین توسط تركیه انجام می شود و عملا طرف سوری در مرز حضور ندارد.

***كمپ های پناهجویان در داخل باغات زیتون
تركیه در سمت خاك خود در مرز اونجو پینار ـ معبر السلامه، یك كمپ آوارگان برای اسكان 15 هزار پناهجو ایجاد كرده و به صورت مدیریت شده اتباع سوریه را كه اغلب از مناطقی غیر از عفرین به منطقه پناه آورده اند، در این كمپ ها اسكان داده است.
علاوه بر این، در سمت خاك سوریه نیز در داخل باغات وسیع زیتون، تنها چیزی كه به چشم می خورد، چادرهای برپا شده توسط آوارگان جنگی و پناهجویانی است كه در آرزوی گذر از مرز و پناه بردن به شهرها و كشورهای ناشناسی هستند تا شاید از میدان جنگ و خون دور شوند و رنج غربت و در به دری و آوارگی و تحقیر را به جان بخرند تا جان خود را و تنها حیات خویش را حفظ كنند.
در آن سوی مرز و در داخل خاك سوریه، به علت امنیت بالای منطقه، كمپی غیررسمی در داخل باغات زیتون ایجاد شده كه بنا به گفته منابع محلی ترك، بیش از 20 هزار نفر در داخل چادرهای برپا شده در باغات زندگی می كنند و اغلب آنها هم اهالی شهرهای حلب، ادلب و دمشق بوده و منتظرند تا اجازه خروج آنها به سمت تركیه صادر شود.
این پناهجویان در چادر زندگی می كنند و شرایط سختی در زیر سرما و گرما و نیز در نبود آب و امكانات اولیه زندگی در كمپ آنها حاكم است و همه در بلاتكلیفی به سر می برند ولی دولت تركیه برای جلوگیری از حضور آنها در خاك خود، امكانات اولیه مثل آب و برق را تامین كرده و اجازه ورود به خاك خود را نمی دهد.
مشاهده كودكانی در دو سوی مرز تركیه و سوریه، حال نزار ملتی را روایت می كند كه در چنبره جنگی كه خود در آن نقشی نداشته اند، گرفتار آمده اند و آینده و سرنوشت مبهمی را انتظار می كشند.
این كودكان كه در همه نقاط مرز تا شهر عفرین، بیشتر از افراد بزرگسال به چشم می خورند، در وضعیتی به سر می برند كه انگار والدینی ندارند و دست خشن جنگ، خانواده، پدر و مادر را از آنها گرفته است.
چهره های آفتاب سوخته و تكیده و چشمام معصوم و خسته همه كودكان سوری حاضر در مرز سوریه و تركیه، درد و رنج یك ملت را كه سالهاست پنجه در پنجه جنگ انداخته و نمی تواند از این كابوس هفت ساله رهایی یابد، به خوبی روایت می كند.
آن چیزی كه در عفرین و مناطق جنگ زده سوریه می گذرد، مرارت های ملتی خسته از جنگ است كه نمی توان با نوشته، عكسی و فیلم به تصویر كشید چرا كه آنها با درگیری، بمب، گلوله و خون زندگی می كنند و روایت های تصویری و نوشتاری، توانی برای توصیف آن چیزی كه اتفاق می افتد، ندارند.

***شهر اعزاز؛ گذرگاه پناهجویی
در مسیری كه از مرز تا شهر عفرین در حركت بودیم، از شهر اعزاز و چندین روستای محصور در میان باغات زیتون گذر كردیم ولی در همه آنها انگار زندگی متوقف شده بود.
مرد و زنی دیده نمی شد و تنها چند كودك به چشم می خوردند كه آنها هم مشغول بازی كودكانه بودند.
پنجره های شكسته بدون شیشه و پرده های برزنتی كشیده شده بر آنها و آثار گلوله و درگیری، همه گویای وقایعی بود كه در چند سال اخیر در منطقه جریان داشته است و در صحبت های حضوری با مردم متوجه شدیم كه امروز دیگر این صحنه ها آنقدر عادی شده كه كسی حتی نای تعریف كردن آن را ندارد و صحنه های جنگ برای اهالی تبدیل به سرنوشت محتوم آنها شده و زندگی در جنگ را همه پذیرفته اند.
شهر كوچك اعزاز در مسیر مرز و عفرین قرار دارد و نزدیك ترین منطقه مسكونی به تل رفعت و شهر عفرین محسوب می شود كه از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه به تصرف نیروهای ی.پ.گ درآمد.
اعزاز سال گذشته در جریان عملیات سپر فرات ارتش تركیه از تصرف ی.پ.گ در آمد ولی در زمانی كه در تصرف آنها هم بود، پذیرای پناهجویان بیشمار سوری بود كه با اسكان موقت در این شهر، به تركیه رفتند.
پناهجویان اسكان یافته در اعزاز به علت دریافت كمك های انسان دوستانه خارجی از امنیت بیشتری برخوردار بودند و به علت همین امنیت، ساكنان عرب شهر عفرین كه با فشار نیروهای ی.پ.گ و پ.ك.ك از شهر خود آواره و خارج شده بودند، در اعزاز اسكان یافته بودند.
شهر اعزاز كه در مسیر عفرین واقع شده، بیشتر در تیررس بوده و با شهر تل رفعت كه هم اكنون در اختیار نیروهای ارتش سوریه قرار دارد، فاصله بسیاری كمی دارد و در خطوط تماس بین آنها درگیری جدی ای رخ نمی دهد و طرفین به یك آتش بس نانوشته تن داده اند.

***باغات عفرین
به رغم ویرانی قابل مشاهده در روستاها و خانه های شهری و روستایی، باغات عفرین همه آباد و سرحال است.
زندگی اغلب اهالی عفرین و اطراف از محل تولید زیتون و محصولات باغی تامین می شود و امروزه تولیدات آن به تركیه صادر می شود چرا كه مردم عفرین به بازار دیگری دسترسی ندارند.
انگار جنگ برای طبیعت معنا ندارد و اهالی تنها برای آبادكردن باغات آنجا حضور دارند.
زندگی مردم عفرین و روستاهای اطراف عموما بستگی تام و تمامی به باغداری و كشاورزی و كشت و تولید زیتون، گیلاس و گردو دارد ولی كمتر كسی را در داخل باغات می توان مشاهده كرد.
به گفته اهالی، در سال های پیش از جنگ و حتی در اوایل سالهای جنگ هفته ساله سوریه، محصول تولید شده عفرین به حلب و بازارهای داخلی و خارجی سوریه صادر می شد ولی آنها امروز، علاوه بر جنگ نگران فروش محصول باغی خود برای گذران زندگی هستند.

***حال و روز كنونی شهر چند قومیتی عفرین
شهر عفرین چندان بزرگ نیست و حدود 80 هزار نفر جمعیت دارد ولی اصناف می گویند كه بخش زیادی از جمعیت شهر از ترس جنگ، شهر را ترك كرده و آواره كشورهای مختلف شده اند و رقم دقیقی از تعداد كنونی اهالی در دست نیست.
عفرین شهری چند قومیتی است و بنا به گفته اهالی، عرب ها در اكثریت هستند و در كنار آنها كردهای كرمانجی و اقلیتی كم شمار تركمن نیز زندگی می كنند.
شهر عفرین كه نزدیك ترین منطقه شهری بعد از اعزاز در شمال سوریه به مرزهای تركیه به شمار می رود، از سه طرف محصور در خاك تركیه بوده و از منطقه جنوب به شهر حلب متصل می شود و حدود 40 كیلومتر با مرز تركیه فاصله دارد.
از سال های گذشته با ایجاد دروازه مرزی اونجو پینار در جنوب شهر كیلیس روابط تجاری خوبی بین دو سوی مرز برقرار بوده است و مردم عفرین اكنون در آرزوی آن رونق تجارت مرزی سال های نه چندان دور هستند.
اصناف عفرین در مصاحبه حضوری اعلام كردند كه حجم تجارت آنها در سال های بعد از جنگ و به خصوص در دوره ای كه شهر عفرین به مدت 6 سال به دست ی.پ.ك و پ.ك.ك افتاد، به شدت كاهش یافت و بسیاری از مردم به خاطر بی رونق شدن كسب و كار خود و نیز فشار مضاعف آنها شهر را ترك كرده و اغلب به تركیه پناه بردند و آنهایی كه توانایی مالی بیشتری داشتند، توسط قاچاقچیان به كشورهای اروپایی مهاجرت كردند.
با وجود همه تلاش های دولت تركیه و شورای محلی موسوم به 'مجلس محلی عفرین' برای بازگردان زندگی عادی به منطقه، چهره زشت جنگ همچنان در عفرین خودنمایی می كند و همه جا آثار جنگ، درگیری و پریشانی به چشم می خورد.
خیابان های عاری از آسفالت و پر چاله، زباله های انباشته شده در مركز شهر، آوار ریز و درشت در پیاده رو و در بخش هایی از خیابان و تردد پرشمار افراد مسلح در سطح شهر همه و همه نشان دهنده این است كه جنگ در این عفرین همچنان ادامه دارد و شاید تنها درگیری و تیراندازی رخ نمی دهد ولی سایه شوم جنگ و درگیری همه جا احساس می شود.
حضور زنان در همه شهرها و مراكز جمعیتی همواره شاخصی برای تداوم عادی زندگی بوده ولی در شهر عفرین انگار از زنان خبری نیست.
در هیچ جایی از شهر به جز چند زنی كه در كنار فرزند خود به دنبال مركز درمانی و یا دارو هستند، زنی در خیابان دیده نمی شود.
از ساخت و ساز و انجام عملیات ساختمانی در خیابان ها و كوچه های عفرین هم خبری نیست و گویا همه چیز در شهر عفرین متوقف شده تا ابتدا تكلیف جنگ مشخص شود و بعد مردم اقدام به فعالیت عمرانی و ساخت و ساز كنند.
در شهر عفرین تنها اغذیه فروشی ها و میوه فروشی ها رونق نسبی دارد ولی همه آنها، از حداقل استانداردهای بهداشتی هم برخوردار نیستند.
نان، آرد و مایحتاج عمومی مردم عفرین از تركیه تامین می شود و نوعی تجارت بدون قاعده در دو سوی مرز شكل گرفته است و بخشی از این كار با هدف و برنامه مشخص توسط دولت تركیه پشتیبانی و مدیریت می شود.
تعدادی تعمیرگاه خودرو نیز در مركز شهر عفرین فعال است و كسب و كار صنوف دیگر عملا غیرفعال شده و نوعی بلاتكلیفی در میان كسبه هم به چشم می خورد و همه نگران سرنوشت جنگ در كل سوریه و چشم انتظار پایان درگیری ها هستند.
پول رایج در شهر عفرین همچنان لیر سوریه است ولی لیره تركیه نیز در معاملات پذیرفته می شود و به گفته اهالی اگر كسی دلار و یورو به همراه داشته باشد، بهتر است برای تامین امنیت جانی خود آن را به پول محلی تبدیل كرده و تنها از لیره تركیه و سوریه استفاده كند.

***امنیت در عفرین
ارتش تركیه با همراهی شورای محلی و نیروهای ارتش آزاد سوریه، تدابیر امنیتی مناسبی برای منطقه اندیشیده اند و به جز انفجاری كه چند روز پیش انجام و موجب كشته شدن تعدادی اندك شد، در سه ماه پس از تصرف عفرین، درگیری و انفجار جدی ای در عفرین رخ نداده است و ارتش تركیه با همراهی نیروهای محلی كنترل اوضاع را بر عهده دارند.
به گفته اهالی عفرین، در مدت 6 سال حضور عناصر گروه پ.ك.ك و ی.پ.گ وضعیتی سختی برای اهالی چند قومیتی عفرین ایجاد شده بود و مردم منطقه امنیت جانی و مالی نداشتند و اغلب بدون علت بازداشت می شدند.
شهر عفرین را می توان شهر مورتور سیكلت خواند چرا كه بیشتر از خودرو، موتور سیكلت در این شهر استفاده می شود و اهالی می گویند كه به خاطر سركشی به باغات و نوع مشاغل مردم، استفاده از موتور سیكلت هم در سرعت و هم در هزینه مقرون به صرفه تر است.
با این وجود، همین موتور سیكلت به دغدغه ای برای امنیت عفرین تبدیل شده و نیروهای امنیتی به طور مستمر در حال بازرسی موتور سیكلت ها برای جلوگیری از عملیات بمب گذاری هستند و همین بازرسی ها موجب ایجاد كندی تردد در جاده ها و خیابان های داخل و خارج از شهر می شود.
تمام مسیر عفرین به اعزاز و مرز در كنار جاده خاكریزهایی به ارتفاع سه متر احداث شده تا مسیر تردد از حملات احتمالی در امان باشد.
نیروهای تركیه تنها در ورودی شهر عفرین حضور دارند ولی در همه مقاطع مهم جاده ای و ورودی روستاها و تقاطع ها نیروهای بومی كه اغلب متشكل از عناصر ارتش آزاد سوریه هستند، حضور دارند.
آنها لباس متحدالشكلی ندارند و ظاهرا دسته ها و گروه های متعددی هستند و بنا به گفته مردم محلی، هر كدام فرمانده خود را دارند ولی در كل فرماندهی و مدیریت آنها بر عهده عوامل نظامی تركیه است.
در مسیر عفرین تا مرز تركیه، ایستگاه های بازرسی متعددی پیش بینی شده و بدون اجازه آنها تردد خودروها و موتورسیكلت های پرشمار میسر نیست.
با برقراری امنیت نسبی در عفرین، تعدادی از جمعیت این شهر كه به اعزاز و یا تركیه پناه برده بودند، به محل زندگی خود بازگشته اند و به گفته اهالی، روند بازگشت آوارگان این شهر كُند است و هر كدام همسایه ای دارند كه نمی دانند كه هم اكنون آواره كدام شهر و كشور است.

***شورا و مجلس محلی عفرین
حدود 20 روز پس از اشغال شهر عفرین سوریه و در اواخر فروردین ماه 1397، مجلس محلی موقت عفرین با حضور 20 نفر از نمایندگان كرد، عرب و تركمن این شهر طی جلسه ای در شهر غازی آنتپ تشكیل شد.
بر اساس نسبت تركیب جمعیتی عفرین، 11 كرسی این مجلس به نمایندگان كُرد، 8 كرسی به نمایندگان عرب و یك كرسی به نماینده تركمن ها اختصاص یافت كه اعضای این مجلس هم اكنون اداره شهر عفرین را به دست گرفته اند.
فرماندار موقت از سوی تركیه تعیین شده كه تنها وظایف امنیتی و سیاسی دارد ولی اداره محلی شهر، به شهردار منتخب از جمعیت كرد عفرین سپرده شده است.
در تمام ادارات و نهادهای دولتی عفرین تابلو و پرچم دولت محلی و پرچم تركیه نصب شده كه در همه آنها، نام استانداری كیلیس تركیه به دو زبان تركی و عربی نوشته شده است.
پرچم نیروهای معارض و ارتش آزاد سوریه نصب شده در ادارات عفرین، هم در رنگ و شكل و هم در ستاره داخل آن متفاوت با پرچم رسمی كشور سوریه بوده و در جای جای شهر در كنار پرچم تركیه نصب شده است.

***عملیات عفرین یا عملیات شاخه زیتون
ارتش تركیه از روز 20 ژانویه(30 دی ماه 1396) با تجاوز آشكار به خاك سوریه و با همراهی نیروهای موسوم به ارتش آزاد سوریه، عملیاتی را به نام شاخه زیتون در منطقه عفرین در شمال سوریه آغاز كرد.
عملیات ارتش تركیه در عفرین كه با هدف بیرون راندن نیروهای جنگجوی كُرد از جمله یگان ها مدافع خلق سوریه(ی.پ.گ) و حزب كارگران كردستان تركیه(پ.ك.ك) آغاز شد، پس از 58 روز به تصرف شهر عفرین انجامید.
عملیاتی كه نام آن 'شاخه زیتون' به عنوان نماد صلح انتخاب شد، دردی دیگر به آلام هفت ساله جنگ در سوریه اضافه كرد و صلحی موقت را رقم زد كه چشم اندازی جدا از سرنوشت كل كشور سوریه ندارد.
براساس اعلام رسانه های تركیه، در جریان عملیات شاخه زیتون بیش از 6 هزار نیروی نظامی این كشور مشاركت كردند ولی اكنون از آن 6 هزار نفر خبری نیست و تنها در چند ایستگاه محلی و مقرهای فرماندهی و در خطوط تماس در جنوب منطقه تصرف شده به سمت حلب و تل رفعت، نیروهای ارتش تركیه حضور دارند.
دولت سوریه نیز با اشغالگری خواندن اقدام دولت تركیه در انجام عملیات نظامی در منطقه عفرین و سایر مناطق شمال سوریه، خواستار خروج نیروهای ارتش این كشور از خاك خود شده است.
نقض حاكمیت ملی سوریه و نیز حضور نظامی در خاك سوریه بارها توسط مجامع جهانی و دولت های بی طرف محكوم شد و حتی مخالفت هایی را در داخل تركیه به دنبال داشته به طوری كه بیش از یكهزار نفر از مخالفان این عملیات توسط دولت تركیه بازداشت شدند.

***آن چه می گویند و آنچه دیدیم
شهر عفرین این روزها بر خلاف آن چیزی كه در رسانه های تركیه گفته می شود، از وضعیت خوبی برخوردار نیست و سرنوشتی جدا از كل كشور سوریه ندارد و همه مردم نگران، مضطرب و خسته از جنگ هستند.
مردم عفرین امنیت و ثبات نسبی ایجاد شده در سه ماه اخیر را نیز كتمان نمی كنند و اغلب با اعلام رضایت از آرامش كنون در آروزی پایان جنگ داخلی در سوریه و بازگشت ثبات و آرامش كامل به شهرشان هستند.
گزارش از: حسن فاخری
خاورم/1905**1144