بررسی راهكارهای خروج مطبوعات فارس از مشكلات اقتصادی فرارو دستور كار این میزگرد بود كه با حضور مدیران مسئول روزنامه های عصرمردم، طلوع و نیم نگاه و سردبیر روزنامه تماشا، صاحب نظر و پیشكسوت مطبوعات استان و مدیر امور رسانه اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس برگزار شد.
فعالان مطبوعاتی استان فارس معتقدند كاهش اشتراك نشریات از سوی اداره ها و دستگاه های دولتی و افزایش قیمت كالاهای اساسی مطبوعات همچون كاغذ و گسترش شبكه‌های اجتماعی به‌عنوان رقیب بی‌بدیل این رسانه‌ها، زنگ خطر را برای مطبوعات فارس به‌صدا در آورده و درصورت ادامه یافتن این وضعیت آنها گزینه ای جز تعطیلی فراروی خود نخواهند داشت.
در این میزگرد كه با حضور خبرنگاران برخی خبرگزاری ها و روزنامه های استان فارس برگزار شد، راهكارهایی برای برون رفت از مشكلات فراروی مطبوعات مطرح شد.
این میزگرد پس از آن برگزار شد كه مدیران هفت روزنامه چاپ شیراز با انتخاب تیترهای مشترك اعلام كردند كه درصورت بی توجهی به رفع مشكلات اقتصادی آنها، در خطر تعطیلی قرار دارند.
هم اینك در شیراز هشت روزنامه شامل خبرجنوب، عصرمردم، نیم نگاه، سبحان، افسانه، تماشا، طلوع و شیرازنوین منتشر می شوند.
** حمایت از فرهنگ به معنای واقعی نیست
مدیرمسئول و صاحب‌امتیاز روزنامه عصر مردم در این نشست با بیان اینكه مطبوعات با مشكلات اقتصادی و قانونی و شرایط خاص جامعه دست به گریبان هستند، عنوان كرد: شرایط امروز اقتصادی عادی نیست كه بتوانیم نیازمندی‌هایمان را ازطریق جذب آگهی رفع كنیم.
محمد عسلی عنوان كرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدا تا امروز در ارتباط با چگونگی حمایت از مطبوعات در وضعیت آزمون و خطا بوده است و طرح ثابت و جامعی برای نظارت، مدیریت و حمایت از نشریات به طور كلی نداشته است.
وی ادامه داد: از فرهنگ امروز تنها پوسته‌ای مانده و حمایت از آن به معنای واقعی نیست.
مدیرمسئول روزنامه عصرمردم با انتقاد از بودجه تعیین‌شده برای مطبوعات، گفت: بودجه‌ای كه مجلس طی چهار سال گذشته برای مطبوعات تصویب كرده بود، در یك آزمون و خطا حیف و میل شد و تمام آن مبلغ بابت هزینه اشتراك از بین رفت و اشتراك نیز جز ضرر و زیان چیزی برای مطبوعات دربر نداشت و درمقابل افرادی از این موضوع سود كردند كه با شركت توزیعی كه در تهران بود، مشاركت كردند و هماهنگ شدند.
عسلی افزود: سهم روزنامه عصر مردم از مبالغ دریافتی اشتراك‌ها از سهم توزیع‌كننده كمتر بوده است؛ درحالیكه هزینه‌های چاپ روزنامه چندین برابر آن است و امروز هزینه چاپ هر نسخه روزنامه معادل پنج هزار تومان است.
وی خاطرنشان كرد: مسئولان حوزه مطبوعات حتی در تقسیم بودجه نیز دچار افراط و تفریط است، برای نمونه زمانی روزنامه‌های دولتی 90درصد بودجه را به خود اختصاص می‌دادند، درصورتی كه آنها نباید از حمایتی ویژه برخوردار می شدند.
عسلی با بیان اینكه هم‌اكنون سقف حمایت از روزنامه‌ها براساس رتبه‌بندی‌ها 30 تا 150 میلیون تومان است، بیان داشت: با آنكه این مبلغ تعیین‌شده و مشخص است سهم برخی روزنامه‌ها از این مبلغ معادل دو تا 10 میلیون تومان بوده است؛ زیرا وزارتخانه برای اختصاص آن با كمبود مالی مواجه شد.
وی با اشاره به تغییر بسیار زیاد هزینه‌های چاپ و نشر روزنامه طی سالهای گذشته، گفت: اگر چهار سال قبل یك بند كاغذ 60 هزار تومان بود و در آن زمان برای یك سال 100 میلیون تومان یارانه به مطبوعات تعلق می‌گرفت، امروز هر بند كاغذ 130هزار تومان است و تنها 60 میلیون تومان به‌عنوان یارانه پرداخت می‌شود و این تناسب معكوس است؛ یعنی روزنامه‌ها باید مبلغی را نیز خودشان صرف كنند.
مدیر مسئول و صاحب‌امتیاز روزنامه عصر مردم افزود: با فرض ثابت ماندن قیمت ارز 4200 تومانی امیدی به كاهش قیمت كاغذ، زینك، مركب و سایر تجهیزات نیست.
وی بیان كرد: برخی روزنامه‌های بخش خصوصی مانند پیش از انقلاب، از ابزارهایی متناسب با ذائقه جوانان استفاده می‌كنند و برای فروش بیشتر به زردنویسی روی آورده‌اند؛ زیرا مطبوعات ناچارند با فضای مجازی در زمینه جذب مخاطب رقابت كنند، این در حالی است فضای مجازی با مطالب غیراخلاقی آلوده است؛ با این حساب چرا مطبوعات نباید حمایت شوند و چه كسی باید ما را حمایت كند؟
مدیر مسئول و صاحب امتیاز روزنامه عصر مردم بیان داشت: در زمینه رتبه‌بندی مطبوعات مشكلات و كمبودهایی وجود دارد؛ از جمله اینكه رتبه‌بندی مطبوعات با شاخص‌های كیفی صورت نمی‌گیرد، بلكه تنها سرمقاله در نظر گرفته می‌شود بدون آنكه دیگر ویژگی‌ها نیز در نظر گرفته شود.
این روزنامه‌نگار پیشكسوت با بیان اینكه تحریم‌ها به مطبوعات فشار بسیاری وارد كرده است، گفت: این بهای استقلال است و روزنامه‌ها تاكنون این بها را پرداخته‌اند و حال وقت آن رسیده كه به توانمندی‌های آنان نگاه شود و متناسب با توانمندی‌های مطبوعات و برای ادامه حیات آنها یارانه‌ای متناسب با افزایش قیمت‌ها و تورم اعطا شود.
** آن چه مطبوعات را زمین می زند اقتصاد نیست
سیروس رومی پیشكسوت و پژوهشگر تاریخ مطبوعات نیز در این نشست با بیان اینكه روزنامه نباید دست نیاز به سوی هر كسی دراز كند، گفت: روزنامه باید از زمان تأسیس، برای اقتصاد خود برنامه داشته باشد.
وی به مشكلات اقتصادی در بخش های مختلف كشور اشاره كرد و افزود: اینكه اقتصاد روزنامه امروز جوابگو نیست به شدت حس می شود اما باید برای مدیریت این موضوع از قبل برنامه ریزی می شد.
وی در ادامه به رسالت مطبوعات و دیگر رسانه ها در زمینه انتشار اخبار و اطلاعات اشاره كرد و با رد این پیشنهاد برخی مدیران رسانه ها كه انتشار اخبار و اطلاعات دستگاه ها در ازای دریافت هزینه آن صورت گیرد گفت: روزنامه و روزنامه نگار در انتشار اخبار وظیفه دارند كه باید وظیفه خود را نحو احسن انجام دهند.
رومی با یادآوری وضعیت مطبوعات به خصوص در حوزه تولید محتوا و جذب مخاطب در دوره قاجار بیان كرد: تولید محتوای بی كیفیت در مطبوعات به دلیل مسائل و مشكلات اقتصادی قابل قبول نیست و یك درد است.
وی ادامه داد: آن چیزی كه مطبوعات را زمین می زند اقتصاد نیست، مطبوعات نباید از وظیفه اصلی خود خارج شوند.
رومی ادامه داد: روزنامه نگاران باید شجاع باشند و حرف بزنند و از این خوشحال نباشند كه دهه ها فعالیت كنند و در این مدت تذكر قانونی به آنها داده نشده است.
روزنامه نگار پیشكسوت فارس در ادامه به مشكلات اقتصادی مطبوعات و ناامیدی آن ها از حل این مشكلات اشاره كرد و افزود: با توجه به اینكه روزنامه ها امید به وضع اقتصادی ندارند از روی ناچاری شاهد تعطیلی روزنامه ها خواهیم بود و هیچ فردی نیز برای این تعطیلی ها عزا نمی گیرد.
وی با انتقاد از بی برنامگی مطبوعات استان برای آینده خود به خصوص در زمینه شرایط اقتصادی گفت: این مساله باید مدنظر مدیران روزنامه ها باشد چرا كه باید در این حوزه با برنامه گام برداشت.
این پژوهشگر تاریخ مطبوعات گفت: روزنامه نگار باید با مخاطب صادق باشد، اگر با مخاطب صادق بودیم یك روزنامه نگار خوب خواهیم بود.
** خرید روزنامه هزینه اضافی نیست
قائم مقام صاحب امتیاز و سردبیر روزنامه تماشا نیز در این نشست به موضوع تك فروشی روزنامه در كشور اشاره كرد و گفت: منبع اصلی درآمد روزنامه ها در كشورهای توسعه یافته تك فروشی است و با وجود گسترش روز افزون شبكه های اجتماعی، روزنامه ها در بسیاری از این كشورها تیراژ قبلی خود را دارند.
مهدی آماده افزود: در حال حاضر در ایران، بحث تك فروشی برای هیچ روزنامه ای به لحاظ اقتصادی بصرفه نیست.
وی ادامه داد: كتاب و روزنامه در سبد خرید خانواده های ایرانی جایگاهی ندارند و به همین دلیل روزنامه ها ناچار هستند از حمایت دولت برخوردار باشند.
سردبیر روزنامه تماشا افزود: روزنامه های استان فارس به ارگان های دولتی سرویس می دهند اما آنان حاضر نیستند هزینه ای پرداخت كنند، ارگانی مثل تبلیغات اسلامی می گوید پول خرید یك نسخه روزنامه را ندارد، آیا این سازمان بودجه فرهنگی ندارد؟
وی ادامه داد: بنیه اقتصادی روزنامه‌های استان فارس ضعیف شده و به همین دلیل محتوای تولید شده آنان به لحاظ كیفی پایین آمده است.
سردبیر روزنامه تماشا گفت: وظیفه ارگان های دولتی حمایت از روزنامه های استان است، مدیران دستگاه های اجرایی باید متوجه شوند خرید روزنامه هزینه اضافی نیست.
آماده یادآور شد: زمانی كه شرایط اقتصادی خوب بود هزار و 500 تا دو هزار نسخه روزنامه به صورت رایگان توزیع می شد.
وی ادامه داد: ارگان ها و مدیرانی كه بخواهند خرید روزنامه را هزینه اضافی بدانند انتظار نداشته باشند روزنامه ها اقدامات آنان را پوشش رسانه ای دهند.
** در عصر جدید ارتباطات، در دوران گذشته تنفس می كنیم
مدیر مسئول و صاحب امتیاز روزنامه طلوع در ادامه این میزگرد اقتصاد رسانه را موضوعی بااهمیت دانست كه باید مورد توجه قرار گیرد و گفت: امروز مطبوعات استان فارس از همه جهت تحت فشار قرار دارند.
محمد مهدی جعفری زاده در ادامه افزود: رسانه های مكتوب از طرفی از سوی مردم تحت فشار قرار می گیرند و مطبوعات را با فضای مجازی كه كاملاً آزادانه فعالیت می‌كنند و دروغ و راست را به هم می‌آمیزند مورد مقایسه قرار می دهند و مردم با این دید به مطبوعات نگاه می كنند كه تنها پنج درصد از آزادی های فضای مجازی را ندارند و علاوه بر آن معذورات قانونی، اعتقادی،سیاسی و عرفی نیز دارند.
وی بر اینكه مطبوعات نمی تواند جامعه را به سمت بی اخلاقی سوق دهد تأكید و اظهار كرد: جامعه معتقد است كه فضای مجازی در حال خارج كردن رسانه های مكتوب از صحنه است.
مدیر مسئول روزنامه طلوع با مطرح كردن این پرسش كه چرا مطبوعات نیمی از آزادی های فضای مجازی را ندارند، ادامه داد: این سؤال را باید امروز قانون‌گذاران كشور و مجلس شورای اسلامی جواب دهد و اینكه چرا تاكنون قوانین را تغییر نداده و به روز نكردند و همچنان در عصر جدید ارتباطات در دوران گذشته تنفس می كنیم.
وی با اشاره به اینكه مطبوعات ایران در برخی مقاطع تاریخی با آزادی عمل بیشتری كار می كردند اضافه كرد: لازم است با پیشرفتهای جدید عصر كنونی آزادی های عرصه رسانه و مطبوعات بیشتر باشد تا با جذابیت های بیشتری بتوانیم كار كنیم.
جعفری زاده در بخش دیگری از سخنان خود عنوان كرد: مردم بر اساس نیازهای خود و جذابیت‌ها رسانه و مطبوعات مورد نظرشان را انتخاب می كنند.
وی نكته دوم جذب مخاطب را جذابیت عنوان كرد و افزود: قسمتی از جذابیت باطل و قسمتی حق است كه مطبوعات كشور با قسمت باطل كاری ندارند؛ ولی قسمت حق آن نیازمند بازنگری در قوانین است و باید دست مطبوعات در این زمینه باز باشد تا بتواند مخاطب خود را در جامعه پیدا كند .
جعفری زاده با تأكید بر اینكه مطبوعات نباید به عنوان تشویش اذهان عمومی و... تحت فشار قرار گیرند، ادامه داد: اخبار تجمعات اخیر مردم كازرون در پنج روز ابتدایی ماجرا به گوش تمام جهان رسید و در حالی كه این اعتراضات كاملا مسالمت آمیز بود در انعكاس این رویدادها با مشكلاتی روبرو بودیم.
مدیر مسئول و صاحب امتیاز روزنامه طلوع مشكلات پشت پرده مطبوعات بسیار زیاد دانست و بیان كرد: در دوره ای كه دنیا اخبار را به صورت لحظه ای دریافت می كنند مطبوعات داخلی ما حق منعكس كردن آن را ندارند.
جعفری‌زاده با بیان اینكه اگر قرار است اقتصاد مطبوعات دولتی نباشد پس دخالت دولت و حكومت در این حوزه جایز نیست و باید اجازه دهند رسانه ها آزادانه مسائل را بررسی و تحلیل كنند، گفت: متأسفانه مطبوعات در حال حاضر دچار خود سانسوری شده اند كه این وضعیت نیز محدودیت ها را افزایش داده است.
جعفری زاده در بخش دیگری از سخنان خود، پیشنهاد طرح شده در این میزگرد در زمینه ادغام مطبوعات و كاهش كمیت آنها را راه حل مناسبی ندانست و عنوان كرد: متاسفانه افزایش قیمت كاغذ در سالهای اخیر در كشور با هیچ نوع برنامه ریزی و پیش بینی اقتصادی قابل توجیه نیست و با هیچ فرمول علمی نیزنمی توان آن را پیش بینی كرد.
** تعطیلی مطبوعات معادل گسترش نفوذ رسانه‌های دشمن است
مدیرمسئول روزنامه نیم‌نگاه نیز با بیان اینكه خبرگزاری ایرنا در استان فارس بسیار خوش درخشیده است و از مجموعه‌های رسانه‌ای فعال است، گفت: برگزاری این نشست می‌تواند باعث در دست گرفتن ابتكار عمل در رسیدگی به مشكلات مطبوعات باشد و در ادامه مفید فایده واقع شود.
ابراهیم عباسی افزود: ما در جنگ نرم كه مهم‌ترین ابزار آن چه برای دفاع و چه برای حمله رسانه است، بد عمل كرده ایم.
وی عنوان كرد: امروز كه در سوگ مطبوعات صحبت می‌كنیم، تنها از مشكل جامعه مطبوعاتی سخن نمی‌گوییم بلكه درباره مشكل جمهوری اسلامی ایران حرف می‌زنیم كه تریبون‌های رسمی‌اش را از دست داده است.
عباسی افزود: صدا و سیما از سال 1372 قافیه را باخت و امروز حتی به‌عنوان رقیب شبكه‌های ماهواره‌ای نیز به‌شمار نمی‌رود، بنابراین وقتی صدا و سیما در این جنگ ضربه می‌خورد، مطبوعات محلی جای خود را دارند.
عباسی عنوان كرد: تعطیلی مطبوعات كه دشواری هایی زیادی را برای اخذ مجوز طی كرده اند به‌مثابه گسترش حوزه نفوذ رسانه های دشمن است.
** پیگیری ها برای حل مشكلات مطبوعات
رئیس گروه امور رسانه اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس نیز در این نشست با بیان اینكه دغدغه اصلی ما در جامعه فرهنگ است، گفت: باور و نگاه امروز به فرهنگ تغییر كرده است و جای فرهنگ و اقتصاد عوض شده؛ نه تنها مطبوعات در این زمینه مشكلاتی دارند، بلكه خبرگزاری‌ها نیز دچار مشكل شده‌اند.
مهرداد جمشیدنژاد خاطرنشان كرد: اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس از دیرباز متوجه زنگ خطر مطبوعات شد و طی جلسات متعدد با اعضای خانه مطبوعات و استاندار فارس قول مساعدت‌هایی در این زمینه داده شده است.
در بخش دوم میزگرد زنگ خطر برای مطبوعات فارس، صاحب‌نظران به ارائه پیشنهاد‌هایی در خصوص برون‌رفت از معضل مطبوعات پرداختند.
** یك پیشنهاد: روزنامه‌های شیراز ادغام شوند
رومی پیشكسوت رسانه و تاریخ نگار مطبوعات استان فارس دراین باره گفت: مطبوعات باید درست تولید محتوا كنند و از خود یك برند بسازند همچنین روزنامه نگاران باید در مرحله اول شجاع باشند و از چیزی كه می نویسند نترسند.
این پیشكسوت مطبوعات فارس به وجود هشت روزنامه در شیراز اشاره كرد و گفت: شیراز به هشت روزنامه نیاز ندارد، محتوای همه روزنامه های استان یكی شده و بی محتوایی مشكل روزنامه های استان است.
این پژوهشگر تاریخ مطبوعات افزود: باید روزنامه های استان با یكدیگر ادغام شوند و از این فاجعه عظیم خارج شویم، وجود دو یا سه روزنامه برای شیراز كافی است.
این پیشكسوت مطبوعات همچنین با انتقاد از فعالیت و عضویت همزمان فعالان رسانه‌ای در تشكل های مطبوعاتی مانند خانه مطبوعات و ... گفت: این عضویت همزمان موازی كاری است، باید بین دو تشكل یكی را برگزید و از طریق آن مطالبات رسانه ها را دنبال كرد.
** ادارات باید بهای درج خبر را بپردازند
همچنین مدیرمسئول روزنامه عصر مردم بیان داشت: پیشنهاد ما برای حل معضل اقتصادی مطبوعات این است كه قانونی وضع شود كه هر اداره برای درج خبر مربوط، مشترك روزنامه‌ها باشد در غیر این صورت روزنامه موظف به درج آن خبر نیست زیرا درحال حاضر بسیاری از ادارات پس از درج خبر خود در روزنامه بهایی برای خرید آن پرداخت نمی‌كنند و از نسخه اینترنتی استفاده می‌كنند.
وی بیان كرد: در شرایط فعلی فقط آگهی می‌تواند روزنامه‌ها را نجات دهد این در حالی است كه اداره دادگستری اعلام كرده است كه تا سه ماه آینده آگهی‌های خود را برای ثبت به روزنامه‌ها نخواهد داد و آنها در اختیار سایت‌ها قرار می‌دهد.
عسلی برای برون‌رفت از بحران اقتصادی روزنامه‌ها گفت: ادارات باید هزینه درج خبر خود را به روزنامه‌ها پرداخت كنند و اگر اداره‌ای از پرداخت هزینه سر باز زد اداره ارشاد باید هزینه درج خبر را پرداخت كند همچنین اگر كاغذ مورد نیاز را از بندرعباس وارد كنیم 25درصد ارزان تر خواهد بود افزون بر این روزنامه‌های فارس باید تنها یك چاپخانه را برای چاپ روزنامه‌شان درنظر بگیرند تا هزینه‌های چاپ و نشر نیز كاهش یابد.
** جلب توجه مردم راهكار برون‌رفت از مشكل است
همچنین مدیرمسئول روزنامه طلوع راهكار را در جلب توجه مردم عنوان كرد و گفت: اگر مطبوعات و رسانه ها نتوانند نیازهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... مردم را مطرح و تحلیل كنند و به نقد بكشند قطعا مردم نیازهای خود را در مطبوعات پیدا نخواهند كرد و رفته رفته با این رسانه های مكتوب فاصله خواهند گرفت.
جعفری زاده افزود: در این حوزه نیازمند فرهنگسازی هستیم، كاری كه باید از آموزش و پرورش آغاز شود و فرهنگ مطالعه روزنامه در دانش آموزان نهادینه شود.
** روزنامه‌ها به تحلیل روی آورند
مدیر مسئول روزنامه نیم‌نگاه نیز با تأكید بر ضرورت تغییر نگاه كلی و فرهنگی به روزنامه‌ها گفت: روزنامه خبرنامه نیست. زمانی رسانه‌ای در كار نبود و مطبوعات بی‌رقیب به فعالیت خود ادامه می‌دادند اما امروز این نگاه باید تغییر كند زیرا رسانه‌های ارتباط جمعی سكان اطلاع‌رسانی را در دست گرفته‌اند و روزنامه‌ها دیگر نباید به بیان خبر صرف بسنده كنند بلكه باید به تحلیل روی آورند.
عباسی ادامه داد: تغییر نگاه كلان باید در جامعه خبرنگاران نیز رخ دهد بدین‌معنا كه مفهوم آفیش خبری باید تغییر كند. آفیش خبری در معنای امروز چیزی جز نگارش صحبت‌های مدیران و انتشار بحث‌های آنان است.
** تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی فرهنگ نیست
رئیس گروه امور رسانه اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس نیز با بیان اینكه هم‌اكنون در جنگ نرم هستیم، بیان داشت: تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی فرهنگ نیست بلكه باید از مردم و مسئولان به‌خصوص در حوزه آموزش و پرورش كمك بخواهیم همچنین اینكه اداره‌ها مطالبات روزنامه‌ها را پرداخت نمی‌كنند، بسیار ناپسند است.
جمشید نژاد عنوان كرد: با تعطیلی روزنامه‌ها و كم شدن تعداد آنها، همه جامعه فرهنگی متأثر خواهند شد و در این زمینه باید به اصلاح زیرساخت‌ها بپردازیم تا جامعه دوباره برای خرید روزنامه تشویق شود و در این زمینه وزارت ارشاد و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی همسو با مطبوعات و برای آنان گام بر می دارد.
7375/ 9254/ 9873 / 2027
شیراز- ایرنا- میزگرد 'زنگ خطر برای مطبوعات' روز یكشنبه با حضور مدیران و فعالان رسانه استان فارس در دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) برگزار شد.
