پای صحبت كارگردان موفق بین المللی كه در جشنواره‌های ملی جایی ندارد

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، او این روزها به واسطه درخشش اثر پویانمایی 'چشم‌انداز خالی' در سطح بین المللی خبرساز شده است.
زارع قنات نوی پیش از این توانسته بود با انیمیشن 'عروسك چینی بابا'، رنج‌های دختری را به تصویر بكشد كه پدرش زندانی است و این بار در 'چشم انداز خالی' از چشم‌به‌راهی مادری می‌گوید كه منتظر فرزند شهیدش است.
'چشم‌انداز خالی' كه 19مهرماه امسال در پردیس سینمایی گلستان شیراز رونمایی شد، با گذشت تنها سه ماه از پخش جهانی‌اش موفق شد جایزه بهترین انیمیشن جایزه بهترین انیمیشن جشنواره ماهانه فیلم انگلستان ( UK Monthly Film Festival)، جشنواره مستقل فیلم لس‌آنجلس (Los Angeles Film Awards) ، جشنواره فیلم های آسیایی آمریكا ( Asians on film ) ، جشنواره پویانمایی و كارتون یونان (Chania Cartoon & Animation ) و جشنواره فیلم آفتاب توكیو ( Sunfilm ) ژاپن را به دست آورد.
این فیلم همچنین به مرحله نهایی جشنواره سینمایی لس آنجلس آمریكا (Los Angeles Cinefest ) ، جشنواره فیلم انگلستان ( Feel The Reel ) و جشنواره فیلم های مستقل لس آنجلس آمریكا ( Los Angeles Independent Film Festival ) راه یافت.
موسیقی این اثر پویانمایی نیز كه ساخته محمدرضا علیقلی است در جشنواره فیلم های آسیایی آمریكا (Asians on film ) لوح تقدیر بهترین موسیقی متن را برای ایران به ارمغان آورد.
زارع‌ قنات‌نوی كه خود، نویسندگی فیلمنامه‌‌هایش را بر عهده دارد، درباره چرایی پرداختن به صلح و جنگ در آثارش می‌گوید: 'بهترین روزهای كودكی و نوجوانی‌ام را در محیط پرهراس جنگ گذراندم، در مدرسه منتظر آژیر خطر بودیم، تا چشم بر هم می‌گذاشتیم، باید به پناهگاه می‌رفتیم، می‌دیدم كه كودكستان را بمباران می‌كنند و بچه‌ها در مراسم تولدشان پرپر می‌شوند. بمباران‌های هوایی دهشت‌باری در شیراز اتفاق افتاد. وحشتناك است كه همیشه سایه هراس و ترس را بالای سرت حس كنی. ما این ترس و ناراحتی و درد را به یدك كشیدیم تا دوران بعد ازجنگ، با آن همه شهید و مجروح.'
این كارگردان، اثرش با عنوان 'چشم‌انداز خالی' را نماد چشم‌به‌راهی‌های مادربزرگش می‌داند كه هر روز منتظر رسیدن خبری از دو پسرش بوده كه در جبهه‌ها می‌جنگیدند، می‌گوید: دیدن رنج این انتظار به دغدغه بدل شد و سعی كردم این دغدغه را در فیلم بگویم. فیلم‌ها دغدغه‌های ذهنی من هستند.
قنات نوی ادامه می‌دهد: 'در نوشتن فیلمنامه 'چشم‌انداز خالی' به تراژدی دردناك انتظار مادرانی پرداختم كه فرزندانشان در جنگ بودند. مادر بزرگم از صبح تا شب چشمش به در بود كه پستچی نامه‌ای بیاورد. رادیو باتری‌دارش را با خودش به همه‌جا می‌برد و اخبار جنگ را گوش می‌داد. صدای زنگ تلفن در محله ما شبیه كابوس بود، با هر زنگی همه ساكن و ساكت می‌شدند، منتظر بودیم ببینیم خبر خوبی در راه است یا بد و این تجربه‌ها بسیار عجیب بود. '
زارع قنات‌نوی این دغدغه‌ها و تجربه‌ها را الهام‌بخش طرح‌ اولیه‌اش در نوشتن فیلمنامه‌هایی با موضوع جنگ و پیامدهایش می‌خواند و اظهار می كند: 'این دغدغه‌ها در ذهنم مانده بود تا آنكه به طرح‌های اولیه بدل‌ شد، یكی شد رنج از دست دادن پدر كه براساس داستانی از هوشنگ گلشیری شكل گرفت و دست‌مایه ساخت 'عروسك چینی بابا' شد و دیگری، كه چشم‌انتظاری را نشان می‌دهد و به ساخته‌شدن 'چشم‌انداز خالی' انجامید. در چشم‌انداز خالی، طرح اولیه در 6ماه بازنویسی شد؛ چون بر سر ساختار بصری‌اش بسیار گفت‌و‌گو می‌كردیم. وقتی طرح به نقطه خوبی رسید، نوشتن نسخه اولیه فیلمنامه كار سختی نبود و بازنویسی‌های بعدی سریع‌تر انجام شد تا آنكه هم نسخه فارسی اثر و هم نسخه انگلیسی بسیار مورد توجه قرار گرفت.'
این كارگردان كه چشم‌انداز خالی را تجربه‌ای نو در سینمای ایران می‌نامد، عنوان می‌كند: 'این اثر از لحاظ تكنیكی برای نخستین بار در ایران اجرا شده است و روش ساخت آن حتی در جهان نیز پرطرفدار نیست. این اثر حاصل تلفیق سه تكنیك انیمیشن سه‌بعدی، دو بعدی و رتوسكوپی است؛ به بیان دیگر ما سه بار یك انیمیشن را ساختیم. '
رتوسكوپی تكنیكی است كه سازندگان فیلم های پویانمایی در آن حركت فیلم زنده را فریم به فریم كپی می كنند. در واقع در این شیوه تصاویر فیلم زنده روی یك پرده مات بازتابیده شده و به وسیله انیماتورها دوباره ترسیم می شوند.
زارع قنات نوی انتخاب این روش تلفیقی را چالشی سخت برای پیشرفت و برداشتن گام‌هایی عنوان می‌كند تا آن را از اثر قبلی‌اش عروسك چینی بابا متمایز كند، انیمیشنی كه 2 بار در فهرست 90تایی اسكار جای گرفت و بیش از 30 جایزه بین‌المللی كسب كرده است، می‌گوید: 'عروسك چینی بابا تقریباً پنج سال پیش ساخته شد و در این پنج سال، امكانات جدیدی در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری انیمیشن فراهم شده است و كسب پنج جایزه بین‌المللی در طول سه ماه از پخش بین‌المللی چشم‌انداز خالی نشان می‌دهد زحمت‌ها و تلاش‌ها و صبوری‌های تیم سازنده، به بار نشسته است. '
** نتوانسته‌ایم در سینمای دفاع مقدس حق مطلب را ادا كنیم
علی زارع قنات‌نوی دغدغه‌هایش را متوجه همه گروه‌ها می‌داند و معتقد است: 'قرار نیست همه نسل‌ها، همه اتفاقات را تجربه كنند تا بتوانند آن را درك كنند.'
او درمان عدم ارتباط نسل‌ها را با هم، رسانه می‌داند و سینما را به‌مثابه یكی از همین رسانه‌ها معرفی می‌كند. زارع قنات‌نوی در این زمینه به تأثیر نامطلوب فیلم‌های آمریكایی برای قهرمان‌سازی اشاره می‌كند و بیان می‌دارد: 'فیلم‌های هالیوودی سرشار از دروغ‌هایی درباره روایت‌های جنگ است، برای مثال، آن‌ها كه به‌عنوان متجاوز به ژاپن حمله كرده‌اند، فیلمی می‌سازند كه از امریكایی‌های متجاوز به خاك ژاپن قهرمان‌هایی می‌سازد كه مردم هم با‌ آنها ارتباط برقرار می‌كنند؛ این در حالی است كه به ما، جنگی تحمیل شد و ما مظلوم آن جنگ بوده‌ایم؛ اما نتوانسته‌ایم در سینمای دفاع مقدس حق مطلب را ادا كنیم و فیلم‌های ژانر دفاع مقدس همه نگرش‌ها و دیدگاه‌ها را نشان نمی‌دهد؛ به‌همین دلیل هم، همه فیلم‌های جنگی ما شبیه فیلم‌های قبلی است.'
این كارگردان معتقد است تنوع موضوعی در ژانر دفاع مقدس باعث می‌شود جوانان به‌جای نسخه‌های غربی و پر رنگ و لعاب امریكایی فیلم‌های جنگی، به سمت فیلم‌های ایرانی كشیده شوند.
زارع قنات‌نوی می‌افزاید: 'ایران بهترین قهرمان‌های دنیا را در هشت سال جنگ به خود دیده است و نوابغ بسیاری را از دست داده است كه داستان رشادت‌های آنان زیباست. آنها انسان‌هایی خاص بودند كه نیازی نیست از آنها قهرمان بسازیم؛ زیرا بخشی از آن قهرمان‌سازی كه باید در درام ایجاد شود، در شخصیت آنها وجود دارد و هنوز نتوانسته‌ایم این‌ها انتقال دهیم و تنها به برخی جنبه‌های خاص پرداخته‌ایم.'
این فیلمساز خود را هنرمندی مستقل معرفی می‌كند و می‌افزاید: 'كار من تجارت نیست، كار من احترام گذاشتن به نسلی است كه هشت سال در این مملكت زحمت كشید و بازمانده‌های آنان كه هنوز هم دارند سختی و ناراحتی آن سال‌ها را با خودشان می‌كشند؛ هرچند فیلم های من در جشنواره‌های جهانی بازخورد‌های خوبی داشته است، در جشنواره‌های ایرانی چندان مورد توجه قرار نگرفته و در بسیاری از آن‌ها كنار گذاشته شده است.'
او با انتقاد از اینكه آثارش را سیاه‌نمایی و فیلم جشنواره‌ای می‌خوانند، عنوان كرد: 'فیلم‌های من جشنواره‌ای نیست و حتی وقایع اجتماعی روز را نیز بازتعریف نمی‌كند، زمان و مكان ندارد و نشان‌دهنده جلوه‌های سیاه اجتماعی نیست. حذف هنرمندان از جشنواره‌های ملی به بهانه شركت در جشنواره‌های بین‌المللی اتفاق خوبی نیست. فیلمساز‌های توانمندی داریم كه پرچم ایران را در رویداد‌های بین‌المللی بلند كرده‌اند و با نسبت دادن نادرست اینكه فیلم جشنواره‌ای ساخته‌اند، در جشنواره‌های ملی جایی ندارند. '
** ساخت 2 مستند فرهنگی و اجتماعی درباره شیراز
علی زارع قنات نوی علاوه ‌بر حوزه پویانمایی در ساخت فیلم‌های مستند نیز دست دارد و هم‌اكنون مشغول ساخت 2 طرح بزرگ در معرفی جلوه‌های فرهنگی و اجتماعی شیراز است. او در این زمینه از مستندی با عنوان 'خیابان زند' شیراز یاد می‌كند و می‌گوید: 'خیابان زند در صد سال اخیر در خاورمیانه مشهور بوده است و وضعیتی منحصر به فرد دارد، هم از جنبه تاریخی و هم اقتصادی. تقریباً همه كسانی كه حتی برای یك بار به شیراز سفر كرده‌اند از این خیابان خاطره دارند. زندگی زیرپوستی و خاص مردم طبقه متوسط رو به پایین در این خیابان و فضای تجاری ویژه آن همیشه برایم جالب بوده است. مراحل فیلمبرداری و پژوهش این اثر دو سال به طول انجامید و هم‌اكنون به موسیقی و تدوین پیشرفته‌ نیاز دارد.'
این فیلمساز همچنین به مستند چهره‌نگار 'با باران ببار' كه درباره نویسنده شهیر شیرازی، امین فقیری است، اشاره می‌كند و می‌گوید:فیلمبرداری و تحقیق و پژوهش این اثر یك سال‌و‌نیم به طول انجامید.
به گفته زارع قنات‌نوی هم‌اكنون 70درصد این دو پروژه انجام شده است و اتمام و تكمیل آن‌ها ازلحاظ مالی نیازمند حامیانی همچون شهرداری، شورای شهر یا متولیان فرهنگی دیگر است.
** مدرسه كارگاهی سینما موزه مردم‌شناسی بود
علی زارع قنات‌نوی در سال 1382 مدرسه كارگاهی سینما را در شیراز راه‌اندازی كرد كه پس از دوازده سال ناچار به تعطیلی آن شد، او از تأسیس مدرسه كارگاهی سینما با‌عنوان نقطه عطف زندگی‌اش یاد می‌كند و آن را بخشی از تاریخ هنری و سینمایی شیراز می داند.
این هنرمند درباره تعطیلی این مدرسه می گوید: مدرسه كارگاهی سینما پایگاهی بود برای ارائه و آموزش و ساخت آثار سینمایی كه تولیدات مهم و خوبی را در طول یك دهه فعالیت ارائه داد؛ اما با افول شرایط اقتصادی مردم و عدم حمایت، تعطیل شد.
او مدرسه كارگاهی سینما را موزه‌ای مردم‌شناسی می‌داند كه در طول یك دهه پذیرای هزاران هنرمند و جوان مستعد بوده است كه بیشترین كارگاه سینمایی را در كشور برگزار كرده و بزرگ‌ترین چهره‌های سینمایی در آن گرد هم جمع آمدند و به تدریس پرداخته‌اند. این كارگردان ادامه می‌دهد: با بسته‌شدن این مدرسه، بسیاری از هنرمندان پایگاه خوبی را از دست دادند و حتی برخی از آن‌ها از وادی هنر كنار كشیدند و امیدوارم روزی دوباره امكان بهره‌مندی و ساخت این‌گونه فضاها فراهم شود.
** شهرستان‌ها در عرصه سینما در فقر مطلق هستند
این فیلمساز، سینمای ایران را سینمایی دولتی معرفی می‌كند كه برای پیشرفت به حمایت دولت در همه شئون نیازمند است و معتقد است امكانات و شرایط باید برای همه به‌صورت یكسان فراهم باشد و بیان می‌كند: در شهرستان‌ها هیچ گونه برنامه‌ریزی و تشكیلاتی در نظر گرفته نشده است؛ در واقع شهرستان‌ها در عرصه سینما در فقر مطلق هستند و همه‌چیز در تهران تجمیع شده و من فیلمساز ناچارم برای ساخت هر فیلم، چند ماه از زندگی‌ام را در تهران بگذرانم بنابراین، باید فكری اساسی برای این معضل كرد.
او هنرمندان را فاقد پشتوانه اجتماعی و مالی می‌داند و عنوان می‌كند: مشكلات جامعه هنرمندان، همچون بیمه آن‌ها، تنها با وعده حل نمی‌شود و نیازمند سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری در حوزه فرهنگ و هنر راه مبارزه با تهاجم فرهنگی است و از آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی و روحی‌روانی جلوگیری می‌كند.
انیمیشن ایرانی 'چشم‌انداز خالی' محصول سال 2017 میلادی در شیراز ساخته شده است. این اثر پویانمایی به نویسندگی و كارگردانی علی زارع قنات‌نوی و با سرپرستی علی زهتاب‌زاده تولید شده، دیگر هنرمندان این مجموعه عبارت‌اند از: بهاره پیش‌آهنگ، محسن جعفری، محمدهادی سبحانیان، محمدرضا علیقلی،آرش قاسمی، علی امامزاده ،بهروز بصیری‌فرد،معصومه باغبانی، متین ترابی،محمد قاسمی، وحید مباشری،محمد حسن پور، محمد جواد زارع قنات نوی،لیلا محمدی، سمانه زارع،مینا جواهربین، نگین فلاحی،علی لاوری منفرد ، هایده پرویز، سجاد زارع،محمد هادی زاهدی و حامد زهتاب‌زاده.
7375/ 2027
مصاحبه: سیده سمیرا متین نژاد ** انتشاردهنده: سیداحمد نجفی