واكاوي پروژه جداسازي عراق از ايران

اين پايگاه خبري در باره موضوع طرح كاهش روابط ايران و عراق و كاهش نفوذ ايران در منطقه با داود هرميداس باوند تحليلگر سياسي گفت وگو كرده است كه مشروح آن در ادامه مي آيد:
'يك نكته مهم را نبايد در اين موضوع فراموش كرد. آن هم اين است كه تعصبات عرب گرايانه عراقي ها بيش از تعصبات شيعه گرايانه آنهاست. از طرف ديگر هر كشوري به دنبال منافع خود است، اگر تشخيص دهد با آمريكا و عربستان از نظر اقتصادي و سياسي به نتايج مثبتي مي رسد خيلي آرام سعي مي كند اين خط مشي را در پيش گيرد. البته در ابتداي امر ايران را راضي نگه مي دارد اما در رويه مسلط به تدريج در راستاي عربستان و آمريكا حركت خواهد كرد.'
فرارو- ركس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده آمريكا در جريانت سفر به عربستان از ايران خواست تا نيروهاي نظامي خود را از عراق خارج كند.
به گزارش فرارو، تيلرسون كه شامگاه شنبه وارد رياض شد، روز يكشنبه و در جريان يك نشست خبري با همتاي سعودي خود، عادل جبير، سپاه پاسداران ايران را متهم كرد كه منطقه را به «نابودي» كشانده است. وي خواستار بازگشت نيروهاي بسيج مردمي عراق (حشد الشعبي) به خانه‌‌هايشان شد.

هدف از سفر تيلرسون به عربستان تلاش براي 'كاهش نفوذ ايران' در منطقه عنوان شده بود. وزير خارجه ايالات متحده، «يك عراق مستقل و قوي» را براي مقابله با «نفوذ مخرب ايران» در اين كشور، مفيد توصيف كرد.

عربستان سعودي هم در همين راستا عمل مي كند. اين كشور اخيرا تلاش مي كند كه وارد مناسبات اقتصادي گسترده تري با عراق شود. همچنين سعودي ها تلاش مي كنند كه به چهره هاي شاخص شيعيان نزديك شوند و ميانه آنها اختلاف ايجاد كنند. تحليلگران سفر چندي پيش مقتدي صدر به عربستان را درهمين راستا ارزيابي كردند.

سفر وزير خارجه آمريكا به عربستان سعودي با حضور حيدر عبادي، نخست وزير عراق در رياض همزمان شد. روابط عربستان و عراق از سال 1990 و در پي حمله صدام حسين به كويت قطع شد. با اين حال، اين دو كشور روز يكشنبه اعلام كردند يك شوراي هماهنگي مبارزه با تروريسم ايجاد مي‌كنند. در همين روز، خطوط هوايي سعودي اعلام كرد پرواز‌هاي خود را پس از 27 سال به عراق از سر خواهد گرفت.

حيدر عبادي نخست‌وزير عراق در رياض با ملك سلمان پادشاه عربستان ديدار كرد. او اين ديدار را گام بسيار مهمي در توسعه و تقويت روابط دو جانبه دانست و گفت: «منطقه تقسيم‌ها و تجزيه‌هاي بيشتر را برنمي‌تابد. ما برنامه‌اي براي آينده منطقه كليد زده‌ايم كه به جاي جنگ‌ها بر مبناي توسعه است. بايد تمامي درهايي كه اجازه بازگشت تروريسم به عراق را مي‌دهد، بسته شوند.»

ملك سلمان هم در بخش‌هايي از سخنان خود خطاب به العبادي گفت: «آنچه ما و عراق را به يكديگر مرتبط مي‌كند، تنها همجواري و منافع مشترك نيست بلكه ريشه‌هاي برادري، خون، تاريخ و سرنوشتي واحد است. امكانات زيادي كه به كشور ما داده شده، ما را در مقابل يك فرصت تاريخي قرار داده است»

او در اين ديدار در مورد خطر تروريسم، افراط‌گرايي و برخي تلاش‌ها براي بي‌ثبات كردن كشورهاي منطقه هشدار داد.

حيدر عبادي در رياض به سخنان ركس تيلرسون واكنشي نشان نداد او نشان داده است كه نه مايل است روابطش با ايران خدشه دار شود و نه مايل است در مقابل آمريكا و متحدانش قرار گيرد. او سعي مي كند بين روابط با ايران و امريكا و عربستان تفكيك قائل شود.

با اين حال امروز دفتر حيدر عبادي امروز اظهارات وزير خارجه آمريكا عليه حشد الشعبي را رد و اعلام كرد كه هيچكس حق ندارد در امور مربوط به نيروهاي داوطلب مردمي عراق دخالت كند و براي عراقي ها تصميم گيري كند.

با اين اوصاف سوال اصلي اين است كه نقشه آمريكا و عربستان براي كاهش نفوذ ايران در منطقه چيست؟ آيا در شرايط كنوني اين نقشه مي تواند به موفقيت نزديك شود؟

واكاوي پروژه جداسازي عراق از ايران
داود هرميداس باوند تحليلگر مسائل بين الملل و استاد دانشگاه در اين باره به فرارو گفت: «خط مشي جديد آمريكا درباره ايران همراه و همسو با كشورهاي عربي منطقه است، تا فعاليت هاي آمريكا عليه ايران اقدام يك جانبه يك قدرت فرامنطقه اي تلقي نشود و با همراهي كشورهاي منطقه باشد.»

اين كارشناس مسائل بين الملل افزود: «عراق اكنون نياز به بازسازي و كمك اقتصادي دارد. در همين راستا عربستان از دو جهت وارد شده است، اول اينكه وارد معادلات اقتصادي در عراق شود و در اين كشور سرمايه گذاري كند و ديگري اينكه در بازسازي عراق نقش داشته باشد.»

باوند با بيان اينكه شيعيان عراق كه بيشترين قدرت در اين كشور را دارند از اين موضوع استقبال مي كنند، اظهار كرد: «تمام هم و غم عربستان اين است كه نفوذ ايران در كشورهاي عربي را يا كاهش دهد و يا قطع كند. در مورد عراق چون آمريكايي ها هم همسو با عربستان هستند، بنابراين از دو جهت مي توانند دولت عراق را تحت فشار قرار دهد كه هم روابط نزديك اقتصادي با عربستان برقرار كند و هم به موازات ان تحولات سياسي تازه اي ايجاد كند.»

اين كارشناس مسائل بين المللي با اشاره به موضع منفي سني هاي عراق به دولت حاكم بر اين كشور، اظهار كرد: «عربستان سعي مي كند با نفوذي كه بر سني هاي عراق دارد آنها را قانع كند كه وضع موجود را با تعديلاتي پذيرا شوند. يعني يك موازنه منصفانه بين سني ها و شيعيان برقرار شود، حكومت اكثريت شيعه حفظ شود و در كنار آن مشاركت قابل توجهي هم براي سني ها ايجاد گردد. با اين سياست سني ها هم با نفوذ عربستان رويكرد معتدل تري را در پيش خواهند گرفت.»

او در ادامه تاكيد كرد 'يك نكته مهم را نبايد در اين موضوع فراموش كرد. آن هم اين است كه تعصبات عرب گرايانه عراقي ها بيش از تعصبات شيعه گرايانه آنهاست. از طرف ديگر هر كشوري به دنبال منافع خود است، اگر تشخيص دهد با آمريكا و عربستان از نظر اقتصادي و سياسي به نتايج مثبتي مي رسد خيلي آرام سعي مي كند اين خط مشي را در پيش گيرد. البته در ابتداي امر ايران را راضي نگه مي دارد اما در رويه مسلط به تدريج در راستاي عربستان و آمريكا حركت خواهد كرد.'

هرميداس باوند درباره تلاش عربستان براي نفوذ در شيعيان عراق و ديدار چندي پيش مقتدي صدر از اين كشور گفت: «اين گريز ناپذير است، قدرت در عراق در دست اكثريت شيعيان اين كشور است بنابراين عربستان اين واقعيت را نمي تواند ناديده بگيرد. عربستان به دنبال موازنه بين شيعيان و سني هاست، چنانچه پيشتر هم در عراق اياد علاوي نخست وزير عراق بود و حزب و او تلاش مي كرد موازنه برقرار شود. عربستان هم به نظر مي رسد همان خط مشي را احيا كند، اما اين بار با دولت موجود اين استراتژي را در پيش گرفته است.»

اين تحليلگر مسائل بين‌الملل درباره احتمال ايجاد اختلاف در ميان شيعيان عربستان با سياست تازه عربستان گفت: «شرقي ها اصولا فرهنگي دارند كه بر مبناي آن هر زمان يك جريان مسلطي پديدار شود، سعي مي كنند خيلي سريع خود را با آن همسو كنند. به نظرم شيعيان عراق اگر به نتيجه برسند كه آمريكا مصمم است اين استراتژي را پيش ببرد و عربستان هم راه تعديل را در پيش گرفته است، آنها هم تلاش مي كنند از جريان دور نمانند.»

او افزود: «البته اين يك رويداد فوري و فوتي نيست، يك زمينه سازي است كه بتدريج عراق را از زير نفوذ ايران خارج كنند. الان ايران در عراق جايگاه مسلط را دارد اما اين در شرايطي بوده كه عراق دچار بحران داخلي بوده است. تا الان داعش حضور داشت، حالا مسئله داعش هم در حال حل شدن است. در مورد كردها هم دولت مركزي عراق دستاوردنسبي كسب كرده است. در اين شرايط دوري از ايران استراتژي تدريجي در عراق است نه استراتژي خلق الساعه اي.»

اين استاد دانشگاه همچنين معتقد است: «در جهان سوم معمولا هر وقت يك قدرت مسلط اثرگذار باشد، در آينده نزديك گروه هاي سياسي سعي مي كنند به نوعي تعديل شوند و گفت وگو سازنده را با آن قدرت مسلط در پيش گيرند.»

هرميداس باوند در پاسخ به اين سوال كه ايا ممكن است اوضاع كنوني عراق به وضعيت لبنان نزديك شود، اظهار كرد: احتمال اين وجود دارد، به هر حال اجراي اين استراتژي واكنش هايي در پي خواهد داشت، در عراق سني ها از وضع موجود راضي نيستند، بنابراين هر قدرتي كه بتواند تامين كننده خواسته هاي آنها شود، آنها نيز همراهي خواهند كرد.
بنابراين احتمال ايجاد نوعي بحران داخلي يا درگيري داخلي بعيد نيست. مگر اينكه طرفين ظرافت در عمل سياسي به خرج دهند و گام به گام و حركت تدريجي را در پيش گيرند. اما اگر بخواهد حالت تهاجمي را در پيش بگيرد امكان برخورد و درگيري وجود خواهد داشت. مضافا اينكه حالا كردها در پي ناملايمات حكومت مركزي پس از همه پرسي از دولت مستقر عراق ناراضي هستند و ممكن است در آينده نزديك به جريان جديد و استراتژي تازه آمريكا و عربستان ملحق شوند.»

او در ادامه از سياست ايران درباره همه پرسي كردها انتقاد كرد و گفت: «موضع ايران مي بايست مقداري نسبت به كردها با مواضع ديگر كشورها متفاوت باشد و باعث نشود كه كردها احساس غير دوستانه نسبت به ايران پيدا كنند. نبايد شرايط به گونه اي پيش رود كه نافرجامي كردها در همه پرسي به اسم ايران تمام شود.
تركيه در ابتدا شاخ و شانه كشيد ولي الان سياست صبر و انتظار در پيش گرفته است و از وضعيت موجود هم نهايت استفاده را مي كند. ايران نفوذ مسلط در عراق دارد ولي نبايد فراموش كند كه طرف هاي مقابل سعي مي كنند در زمينه هايي كه ايران نفوذ مسلط دارد رخنه كنند و شرايط را به نفع خودشان تغيير دهند.»
*منبع: پايگاه خبري فرارو/2 آبان 96
** اول ** 1337- انتشار دهنده: خداوردي اسدي