مدعياني كه دستاورد دولت يازدهم در شمال غرب كشور را كتمان مي كنند - عليرضا فولادي **

اين افزايش تراز با وجود كاهش بارندگي ها در حوضه آبريز درياچه اروميه طي سال هاي اخير به ثمر رسيده و ميزان بارندگي در سال آبي جاري/از اول مهر 95 تاكنون/ حدود 20 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته و 9 درصد نسبت به دراز مدت كاهش يافته است.
قبل از روي كار آمدن دولت روحاني اين درياچه هر ساله حدود 40 سانتيمتر در عين بي توجهي تندروها در دولت هاي نهم و دهم با كاهش سطح مواجه شده بود اما در سايه تلاش دولتمردان در شهريور 1395 شمسي به مرحله تثبيت آب رسيده است و امروزه ابر بارشي تدبير را مي توان بر فراز اين درياچه تشنه آب مشاهد كرد.
حجم آب درياچه اروميه بر اساس نقشه هاي هوايي و مشاهده ميداني در زمان حاضر پنج برابر شده و از 500 ميليون مترمعكب در دوران بحراني به حدود 2.5 ميليارد مترمكعب رسيده است؛ اگرچه براي لجبازي منتقدان و مدعيان پاياني نيست.
ستاد احياي درياچه اروميه پس از آغاز به كار در سال 1393 شمسي نه تنها بر اساس وعده انتخاباتي دكتر روحاني مبني بر احيا اين درياچه موفق عمل كرده، بلكه فعاليت هاي اين ستاد در كنار احياي زندگي در شمالغرب كشور، توسعه زيرساخت هاي بخش كشاورزي را در حوضه آبريز اين درياچه به دنبال داشته است.
ستاد احياي درياچه اروميه پس از انجام مطالعات و در سريع ترين زمان ممكن طرح هاي 44 گانه نهايي و زودبازده براي تثبيت آب درياچه اروميه را تدوين و كارهاي عملياتي خود را براي احياي بزرگترين پهنه آبي داخل كشور آغاز كرد.
اجراي طرح انتقال آب از سد كاني سيب، تهيه نقشه هاي كاداستر، احداث تصفيه خانه براي هدايت پساب ها، احداث كانال هاي بتني، اصلاح الگوي كشت، اجراي طرح تجميع قطره اي، انتقال آب از منبع تا مزرعه با لوله هاي پلي اتيلني و لايروبي رودخانه ها تنها بخشي از فعاليت هاي دولت يازدهم براي احيا درياچه اروميه است كه به صورت همزمان توسعه زيرساخت هاي كشاورزي را در اين حوضه به دنبال دارد.
طرح انتقال آب از سد كاني سيب به درياچه اروميه از طريق حفر 37 كيلومتر تونل با استفاده از 2 دستگاه مكانيزه / TBM / در سه شيفت كاري در حال اجراست و بر اساس برنامه ريزي ها در سال 1398 شمسي به اتمام مي رسد اما در زمان حاضر بيش از هفت كيلومتر از تونل اين طرح حفاري شده است.
نقشه كاداستر 120 هزار هكتار از زمين هاي كشاورزي در حوضه آبريز اين درياچه با 118 ميليارد ريال هزينه و با هدف تهيه بانك اطلاعاتي دقيق براي برنامه ريزي، سياست گذاري و ساماندهي منابع آب و خاك در اين مدت تهيه شده است تا تدبير بر اساس تحقيق، پيشنياز علمي براي احيا نگين آبي آذربايجان باشد.
تصفيه خانه گلمان كه عمليات اجرايي آن از سال 1393 شمسي آغاز شده نيز به عنوان يكي از طرح هاي ستاد احياي درياچه اروميه با 12.5 كيلومتر لوله گذاري تا زمان حاضر در مراحل پاياني عمليات اجرايي است تا ضمن كنترل پساب ها و جلوگيري از آلودگي هاي زيست محيطي، سالانه 2.5 ميليون مترمعكب آب به درياچه اروميه روانه شود.
ستاد احيا درياچه اروميه در اين مدت 412 كيلومتر كانال بتني بر روي نهرهاي اصلي و فرعي آذربايجان غربي احداث كرده است تا ضمن كاهش هدررفت، انتقال آب بر پيكره درياچه تسهيل شود.
كشت و ترويج گونه هاي گياهي مقاوم در برابر كم آبي و ارقام زودرسي چون كلزا با تاكيد بر تغيير الگوي كشت و جايگزيني محصولات با نياز آبي كمتر به جاي محصولات آب بَر نيز يكي از طرح هايي به شمار مي رود كه در اين مدت مورد توجه جدي قرار گرفته و نتيجه بخش بوده است.
اين ستاد تا زمان حاضر طرح تجميع قطره اي را در 6 هزار و 200 هكتار از اراضي آذربايجان غربي اجرا كرده و تداوم آن در 17 هزار هكتار از باغات حوضه آبريز درياچه اروميه طي 10 سال آينده را برنامه ريزي كرده است.
بر هيمن اساس آذربايجان غربي كه با 59 هزار حلقه چاه ركورددار چاه هاي غيرمجاز در بين استان هاي مختلف كشور است، شاهد مسدود شدن يكهزار و 200 حلقه از اين چاه ها طي سال هاي اخير بوده و آب مورد نياز كشاورزان اين مناطق از طريق يك چاه اصلي تامين شده است.
يكي ديگر از مهمترين مصوبه هاي اين ستاد كاهش 40 درصدي مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز اين درياچه به واسطه انتقال آب با لوله هاي پلي اتيلني از منبع تامين تا سر مزرعه است و در سال هاي 93 و 94 در مجموع 414 كيلومتر عمليات انتقال آب با لوله پلي اتيلن به اجرا درآمده و 12 هزار هكتار از زمين هاي كشاورزي اين استان در حوضه آبريز درياچه اروميه، تحت پوشش انتقال آب مدرن قرار گرفته است.
اين در حالي است كه در اجراي طرح انتقال آب با لوله پلي اتيلن به ازاي هر يكهزار كيلومتر خط انتقال، 30 هزار هكتار از زمين هاي كشاورزي واقع در حوضه آبريز تحت پوشش قرار مي گيرد و در سال گذشته نيز اجراي 700 كيلومتر خط انتقال آب با لوله مطالعه شده است.
ستاد احيا در مدتي كوتاه تمام رودخانه هاي اصلي حوضه از جمله رودخانه زاب، نازلو چاي، باراندوز چاي، گدار، سيمينه و زرينه را لايروبي كرده و سر دهنه هاي اصلي آنها را جهت جلوگيري از هدر رفت آب بسته است تا انتقال آب بر پيكره درياچه تسهيل شود اما در كنار آن لايروبي رودخانه هاي حوضه آبريز درياچه اروميه نقش اصلي در كاهش خسارت هاي سيل اخير در منطقه داشته است.
طرح تشكيل و تجهيز شبكه سنجش منابع آب سطحي و زيرزميني استان نيز در راستاي اجراي مصوبه هاي ستاد احياي درياچه اروميه در زمان حاضر 68 درصد پيشرفت فيزيكي دارد و اقدامي زيربنايي براي برنامه ريزي هاي بخش كشاورزي در منطقه است.
درياچه اروميه در قالب طرح هاي ستاد احياي درياچه اروميه قرار است تا ظرف مدت 10 سال به سطح تراز اكولوژيك خود يعني يكهزار و 274 متر از سطح آب هاي آزاد برسد اما تثبيت تراز آب درياچه در 2 سال نخست فعاليت اين ستاد را مي توان موفقيتي از جنس تدبير و اميد دانست كه نيازمند تداوم است.
تراز آب درياچه اروميه در زمان حاضر به يكهزار و 270 متر و 86 سانتيمتر رسيده است و با عبور از مرحله تثبيت آب اين درياچه و موفقيت دكتر روحاني در انتخابات پيش رو، روند احياي آن به زودي آغاز مي شود.
** رئيس مركز ايرنا در آذربايجان غربي
**انتشار دهنده: فاطمه نوري جهانگرد