«چشمه مرتضی علی» طبس جاذبه ای طبیعی و بكر در قلب بیابان و كویر

وجود این چشمه جوشان با هر دو نوع آب سرد و گرم در دل كویر زیباییهای خلقت را برای انسان مجسم می كند.
این چشمه در مسیر گردشگری روستای « خرو » در فاصله 27 كیلومتری طبس واقع شده كه برای رسیدن به آن باید وارد دهانه دره ای شد و حدود پنج كیلومتر را به صورت پیاده كه عمدتا از داخل آب است طی كرد.
این چشمه مبدا آب اغلب مزارع و تامین آب باغهای طبس است كه از طریق نهر آبی به این شهر منتقل می شود.
در طول مسیر چشمه آب گرم مرتضی علی دیواره های بلند دره مانندی در دو طرف خودنمایی می كند و روی این دیواره ها حفره هایی است كه به نظر می رسد با نظم خاصی بنا شده اند.
پس از حدود 35 دقیقه پیاده روی به منطقه ای می رسیم كه چشمه های متعدد آب به ویژه چند چشمه آب گرم و سرد قرار دارد و بزرگترین آنها از درون حفره ای نشات می گیرد كه به « حمام مرتضی علی» معروف شده است.
چشمه آب گرم مرتضی علی طبس از مناطق طبیعی است كه با داشتن چشمه های آب درمانی به لحاظ توریست درمانی نیز مورد توجه ویژه است.
آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می كند كه گاهی به 10 درجه هم می رسد.
غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در كف رودخانه باعث می شود این آبها تا مسافت حدود 300 متری بستر رودخانه پیش روند در حالی كه بطور كامل با هم مخلوط نشده اند و در بستر رودخانه قابل تفكیك هستند.
به این ترتیب در یك طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد و می توان یك پا را در طرف گرم رودخانه فرو برد و پای دیگر را در طرف سرد رودخانه. پدیده نادری كه شاید در هیچ نقطه دیگر كشور فرصت تجربه آن را نداشته باشید.
در ادامه مسیر چشمه آبگرم و حمام مرتضی علی به طاق زیبای شاه عباسی برخورد می كنیم كه بیش از 700 سال قدمت دارد و میان دو كوه نزدیك به هم ساخته شده و بنایی آجری است كه در قسمت بالا و یا تاج آن سنگ بكار رفته است.
طاقبند در قسمت پایین شامل طاقی است آجری كه پاكار آن بر كوههای سنگی دو طرف رودخانه قرار دارد و بلندای طاق تا زیر تیزه آن 17 متر و بلندای آن 30 متر تخمین زده می شود. این طاق قدیمی ترین بخش بنا است كه دو قسمتی بودن بنا از نظر زمان ایجاد آن به خصوص از طرف پشت طاقبند به خوبی قابل مشاهده است.
نكته جالب در این طاق چگونگی قرار گرفتن آجرهای آن است كه به پهنای معینی محدود نشده، بلكه به صورت شعاعی تا بدنه كوه ادامه یافته و طاقی با مقاومت بسیار زیاد بوجود آورده و قسمت بالای بند هم كه با قلوه سنگ ساخته شده سومین مرحله مرمت یا ایجاد بند است.
در قسمت بالا، بند حالت قوسی به خود گرفته تا بتواند در پهنای بیشتر دهانه دره در برابر فشار آب مقاومت بیشتری كند. همین نكته یكی از راه حلهای قابل توجهی است كه معماران ایرانی با درك صحیح از مقاومت مصالح و مقاومت شكلی بناها آن را دریافته و بكار گرفته اند كه احتمالا بازسازیهای آخر به دستور شاه عباس انجام شده است.
قدمت این طاق را به دوره صفوی نسبت می دهند و معتقدند كه سنگ نگاره های بزكوهی كه بر آن حك شده اند نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. عده ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می دانند كه برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره های طاق دعا می كنند.
تاكنون 290 اثر تاریخی، طبیعی و فرهنگی در شهرستان طبس شناسایی شده كه از این تعداد 61 اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
طبس دارای 14 بافت تاریخی با ارزش است كه 2 اثر آن شامل نایبند و اصفهك در زمره فهرست آثار ملی قرار دارد.
بیش از 2 هزار اثر تاریخی در خراسان جنوبی وجود دارد كه تاكنون 780 اثر تاریخی، طبیعی و معنوی به ثبت آثار ملی رسیده است.
شهرستان طبس با 75 هزار نفر جمعیت، 57 هزار كیلومترمربع مساحت دارد و از آن با عنوان پهناورترین شهرستان استان و ایران از نظر مساحت یاد می شود.
شهر طبس در 270 كیلومتری غرب بیرجند مركز خراسان جنوبی قرار دارد.
6054* خبرنگار و انتشاردهنده - مریم پنجابی