آیت الله هاشمی رفسنجانی بزرگ ترین حامی فلسطین بود

پیاده سازی سیاست های انگلیسی مبنی بر كوچ یهودیان به خاورمیانه و سرزمین فلسطین، اشغال این كشور همواره با اعتراض های زیادی همراه بوده است. رهبران دینی و مذهبی كشور و بزرگان نظام همچون بنیانگذار انقلاب، مقام معظم رهبری و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام همیشه صریح ترین موضع گیری ها را در این باره داشته اند. آنان تا حد توان تلاش كرده اند تا اجماعی منطقه ای و حتی جهانی علیه رژیم غاصب صهیونیستی ایجاد كنند كه روز قدس نمونه ای از این اقدام های سازنده در نشان دادن مظلومیت مردم فلسطین است.

در این میان اما آیت الله هاشمی رفسنجانی نقش تاثیرگذاری در اعتراض به اشغال فلسطین داشت؛ اعتراض هایی كه از دوره پهلوی شروع شد و تا درگذشت وی ادامه یافت. او پیش از انقلاب در 1342 خورشیدی به ترجمه و انتشار كتاب عربی «القضیه الفلسطینیه» نوشته‌ «اكرم زعیتر» سفیر وقت اردن در ایران با عنوان «سرگذشت فلسطین» اقدام كرد؛ كتابی كه جزو پرفروش ترین ها بود و به سرعت چاپ اول آن تمام شد. وی از هر فرصتی برای اعلام برائت از اشغالگری رژیم اسراییل استفاده می كرد.

پس از پیروزی انقلاب و یكپارچگی نظام در حمایت از فلسطین، این موضوع با جدیت بیشتری پیگیری شد. تازه ترین موضع گیری های آیت الله هاشمی رفسنجانی در این پیوند به تیرماه امسال و برگزاری روز قدس بازمی گردد. وی در 9 تیر 1395 خورشیدی یعنی دو روز مانده به روز قدس در اهمیت حضور در مراسم راهپیمایی جمعه آخر ماه رمضان تاكید كرد. وی در سخنان خود كه در دیدار جمعی از اعضای تشكل‌های دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی از سراسر كشور و جمعی از فعالان كانون‌های فكری و هنری و همچنین كانون‌های نشریات دانشجویی صورت گرفت، گفت: «اگر مسلمانان به جای درگیری ‌های قومی و مذهبی و كشتار همدیگر، به حمایت از فلسطین می ‌پرداختند، شاهد زندگی سخت آوارگان و زندانی ‌های مبارزان و جنایات ضد بشری صهیونیست ‌ها در سرزمین‌های اشغالی‌، مخصوصا غزه نبودیم».

نقش غرب در كوچ یهودیان به سرزمین فلسطین و آتش افروزی در منطقه خاورمیانه هرگز از نظر مصلحت اندیش نظام دور نماند. آیت الله هاشمی رفسنجانی در 28 مهر 1394 خورشیدی در دیدار با «صلاح زواوی» سفیر فلسطین در جمهوری اسلامی ایران به این موضوع اشاره و اظهاركرد: «واقعا غربی‌ ها آتش وجود صهیونیست‌ ها را از سرزمین‌های خود دور كرده‌اند و به دامن كشورهای اسلامی انداخته‌اند و بعضی از حكومت‌های اسلامی نیز چنان مساله فلسطین را فراموش كرده‌اند كه انگار اسراییلی به عنوان پدیده خطرناك در منطقه نیست».

آیت الله هاشمی رفسنجانی همچنین در 28 مهرماه 1389 خورشیدی در دیدار با «صلاح زواوی» سفیر فلسطین در جمهوری اسلامی ایران با اعلام ایستادگی ملت و دولت ایران در كنار مردم فلسطین، مقاومت را به عنوان راه اساسی اعاده حق مردم مسلمان فلسطین و زندگی آنان در سرزمین مادری دانست و تاكید كرد كه هرگونه سازشی كه بازگشت كلیه آوارگان فلسطینی به كشور خود را به همراه نداشته باشد، محكوم به شكست است.

شاید همین پایداری و اصرار خستگی ناپذیر مصلحت اندیش نظام در راه برآورده شدن آرمان های مردم بیگناه فلسطین بود كه پس از درگذشت وی، نمایندگان این كشور به سرعت این رویداد اندوهبار را از طرف فلسطین تسلیت گفتند. «خالد قدومی» نماینده جنبش مقاومت اسلامی حماس در تهران از جمله این افراد بود كه در یادداشتی انتشاریافته در تارنمای اطلاع ‌رسانی فلسطین، نوشت: «به راستی جهان اسلام، ایران و فلسطین «اندیشمندی دینی»، «دولتمردی بزرگ» و «انسانی آزادی‌خواه» را از دست داد».

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت درگذشت «آیت الله هاشمی رفسنجانی»‌ رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام در راستای بررسی مواضع و تلاش های ایشان در حمایت از انتفاضه مردم فلسطین با «صباح زنگنه» كارشناس ارشد مسایل منطقه خاورمیانه و سفیر پیشین ایران در سازمان همكاری اسلامی به گفت وگو پرداخته است:

- در ادامه متن گفت وگو با ایرنا آمده است:
** ایرنا: پس از درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی، «ناصر ابو شریف» نماینده جنبش جهاد اسلامی فلسطین در تهران از جمله نخستین افرادی بود كه بیانیه ای در باره درگذشت رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام صادر كرد. حمایت ایشان از آرمان های فلسطین در سال های ریاست جمهوری به چه صورتی بود؟
*** صباح زنگنه: آیت الله هاشمی رفسنجانی پیش از ریاست جمهوری و حتی پیش از انقلاب اسلامی نسبت به موضوع فلسطین حساسیت ویژه ای داشت و همواره در فكر احیای حقوق این ملت بود. ایشان در زمان ریاست جمهوری نیز در هر فرصتی كه به دست می آمد با رهبران و مسوولان نهادهای گوناگون فلسطین در تماس بود و به عبارتی مقام های ملت فلسطین همیشه از مشورت و رهنمودهای آیت الله هاشمی رفسنجانی بهره می جستند. بنابراین می توان او را یكی از بزرگ ترین حامیان فلسطین برشمرد. در كابینه این سیاستمدار برجسته موضوع دفاع از حق ملت فلسطین و حمایت از آنان جزو اولویت های مهم سیاست خارجی به شمار می رفت. در دولت سازندگی سمینارها، كنفرانس و همایش های گوناگونی برای حمایت از فلسطین برگزار شد. از طرفی، مسوولان فلسطینی در این دوره همواره با ایران در ارتباط بودند و علاوه بر رفت و آمد به ایران و دیدار با اركان اصلی نظام، از مشورت های رییس فقید دولت سازندگی بهره می گرفتند.

** ایرنا: پس از ریاست جمهوری، وی در سمت های دیگری همچون ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست مجلس خبرگان و همچنین امام جمعه تهران چگونه از فلسطین حمایت می كرد؟
*** صباح زنگنه: در زمانی كه آیت الله هاشمی رفسنجانی ریاست مجلس شورای اسلامی یا خبرگان را بر عهده داشت، با مشورت و هم فكری هایی كه با امام داشتند، علاوه بر ارایه جزییات از وضعیت كنونی فلسطین، رهبر انقلاب را در اتخاذ تصمیم مناسب در قبال این سرزمین یاری می كرد. ایشان در زمان حضور در مجلس نیز از هیچ تلاشی برای كمك به قیام ملت فلسطین فروگذاری نكرد و نظر و دیدگاه مساعدی نسبت به تخصیص بودجه برای حمایت از فلسطینیان داشت.

از طرفی می توان گفت كه یكی از هدف های ایشان در حمایت از تشكیل دولت سوریه و حزب الله لبنان آزادسازی فلسطین به شمار می رفت چرا كه سوریه به عنوان كشوری مخالف و مقاوم در برابر رژیم صهیونیستی و حامی و پشتیبان صدها هزار پناهجوی فلسطینی و همچنین لبنان در جایگاه كشوری كه بارها در معرض تجاوز این رژیم قرار گرفته است، می توانستند از راه همكاری با ایران از ملت مظلوم فلسطین دفاع كنند و به عنوان مانعی در برابر زیاده خواهی های رژیم اسراییل قرار گیرند.

** ایرنا: از دیدگاه شما چرا آیت الله هاشمی رفسنجانی به ترجمه كتاب عربی «القضیه الفلسطینیه» با عنوان «سرگذشت فلسطین»استقبال كرد و نوع حمایت های ایشان را در سال های پیش از انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می كنید؟
*** صباح زنگنه: پیش از انقلاب، تالیف مستقیم كتاب درباره فلسطین با مانع تراشی های ساواك روبه رو می شد و در صورت انتشار كتاب، واكنش شدید رژیم پهلوی را در پی داشت، بنابراین بیشتر شخصیت های مبارز به ترجمه كتاب پناه می بردند زیرا ترجمه كتاب از نظر مسوولان سانسور سازمان اطلاعات و امنیت كشور(ساواك) با تالیف كتاب متفاوت بود. آیت الله هاشمی رفسنجانی نیز به فراخور زمان، با ترجمه این كتاب دیدگاه ها و نظرهای خود را درباره فلسطین به عرصه ظهور می رساند.

رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام با ترجمه این اثر كه یكی از شاهكارهای زندگی او به شمار می رود، مانع از فراموشی موضوع فلسطین شد و دوباره بر اهمیت مبارزه با اسراییل به عنوان رژیمی متجاوز تاكید كرد. نشر این كتاب در زمانی صورت گرفت كه رژیم پهلوی تلاش می كرد تا موضوع اسراییل و نفرت همگانی از آن به تدریج به فراموشی سپرده شود و ارتباط هایی دوستانه با اسراییل برقرار كند اما چاپ این كتاب كه در آن بیشتر اهمیت مبارزه با اسراییل برجسته شده بود، به بیداری مردم جامعه كمك بسیاری كرد، بنابراین می توان گفت كه این حركت وی یك اقدام مهم مبارزاتی محسوب می شود.

** ایرنا: این اثر و آثاری از این دست چه تاثیری بر انتفاضه مردم فلسطین، استعمارستیزی و مقابله با رژیم صهیونیستی داشت؟
*** صباح زنگنه: این كتاب با استقبال بخش بزرگی از جامعه متفكر، دانشجویان و طلبه های زمان قرار گرفت و زمینه ای برای برگزاری سمینارها، گردهمایی ها و سخنرانی هایی شد كه شعله حمایت از فلسطین را در كشور روشن نگاه داشت. به این ترتیب تلاش برای همكاری و حمایت از ملت مظلوم فلسطین افزایش یافت و بستر را برای گسترش فعالیت ها برای آزادسازی فلسطین فراهم كرد. تعدادی از مبارزان ایرانی و لبنانی پس از آن با مسوولان ملت فلسطین در تماس بودند و آنان را زیر چتر حمایتی مشورتی، مالی و آموزش نظامی خود قرار دادند.

** ایرنا: پس از پیروزی انقلاب اسلامی مناسبات كشورهای منطقه با ایران مناسب نبود زیرا آنان از احتمال صدور انقلاب به كشورشان و از هم پاشیده شدن نظام پادشاهی می ترسیدند، اما در دوره ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی روابط منطقه ای به تدریج بهبود یافت. روابط ایران و كشورهای عربی منطقه به ویژه فلسطین در زمان ریاست جمهوری ایشان را چگونه ارزیابی می كنید؟
*** صباح زنگنه: متاسفانه در آن زمان بسیاری از كشورهای عربی منطقه تلاش می كردند كه با ایجاد تفرقه میان مردم فلسطین همزمان با شعار حمایت از این ملت، با ایجاد بحران آنها را از دستیابی به اهداف مبارزاتی محروم كنند. بنابراین رژیم بعث عراق از طرف خود حزب مبارز فلسطینی ایجاد می كرد كه در ظاهر مدافع منافع فلسطینیان بودند اما در حقیقت در جریان مبارزه های فلسطینیان اختلال ایجاد می كردند. برخی از كشورهای دیگر همچون اردن، مصر یا كشورهای سوسیالیستی دیگر، گاه حزب های دیگری تشكیل می دادند كه چندان كارا نبود. مهم ترین اقدام آیت الله هاشمی رفسنجانی این بود كه گروه های گوناگون حامی فلسطین را به هم افزایی و همفكری برای برگزیدن هدفی واحد درباره فلسطین دعوت كرد تا این گروه ها همگام با مبارزان فلسطینی در برابر ظلم رژیم صهیونیستی ایستادگی و با حركت به طرف آزادسازی فلسطین، دیدگاه های باورها و ایده‌های(ایدئولوژیك) مردم را در كشورشان پیاده سازی كنند. ایشان در این زمینه با تلاش در راستای اتحاد حزب های حامی فلسطین فعالیت های بسیاری برای رفع اختلاف های آنان كرد به عبارت دیگر می توان گفت كه وی نقش موثری در شكل گیری حزب های منسجم اسلامی در كشورهای منطقه و حمایت از حقوق فلسطینیان داشت.

** ایرنا: از نظر شما شخص آیت الله هاشمی رفسنجانی چه تاثیری بر انگیزه فلسطینیان برای ادامه مقاومت داشت؟
*** صباح زنگنه: همان گونه كه آیت الله هاشمی رفسنجانی نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی داشت، در ایجاد انگیزه برای مقاومت فلسطینیان نیز نقش پررنگی ایفا كرد. پیروزی انقلاب اسلامی و بسته شدن سفارت اسراییل و تشكیل سفارت فلسطین به جای آن، روحیه مردم فلسطین را تقویت كرد و همچنین حضور مقتدرانه ایران به عنوان كشوری موفق در منطقه در كنار فلسطینیان، به آنان كمك كرد تا به بازسازی نیروها بپردازند و امیدشان را بازیابی كنند.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: سیده مریم سیدان** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9368**9131
*ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقاله های اندیشكده ها- پژوهشكده ها- دانشكده ها- مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران و جهان*
Irnaarticle@