دشت آزادگان به قطب كشاورزي تبديل مي شود

بزرگترين طرح كشاورزي كشور در خوزستان اكنون به نيمه راه رسيده است. اين طرح مي تواند كشاورزي خوزستان را متحول كند و در صورت تكميل حدود 10 ميليون تن به توليدات كشاورزي استان اضافه مي كند. آنطور كه بخشنده معاون وزير جهاد كشاورزي وعده كرده، تا پايان امسال بخش عمده اي از مرحله اول طرح، به پايان مي رسد.
طرح احياي 800 هزار هكتار از اراضي خوزستان و ايلام موسوم به طرح مقام معظم رهبري، سال 75 در سفر رهبري به خوزستان مصوب شد. اين طرح اما تا سال 87 به اجرا نرسيد. از سال 87 اين طرح به 550 هزار هكتار (500 هزار هكتار خوزستان و 50 هزار هكتار ايلام) كاهش يافت و نيز به دليل اختصاص نيافتن منابع اعتباري طرح با كندي زيادي همراه بود. طرح كشاورزي 550 هزار هكتاري در سال 92 و در پي سفر رياست جمهوري به خوزستان شتاب گرفت و 1.5 ميليارد دلار ازمحل صندوق توسعه ملي براي اجراي آن تصويب شد. اين طرح اكنون در 18 شهرستان در خوزستان و يك شهرستان در ايلام فعال است كه شامل 70 كارگاه اجرايي و 9 هزار و 200 نفر نيروي انساني است.
شهرستان دشت آزادگان يكي از قطب هاي اصلي طرح مقام معظم رهبري در خوزستان است. اين شهرستان با جمعيت بيش از يكصد هزار نفر، در جنوب غربي استان، در پايين دست حوضه كرخه قرار دارد. دشت آزادگان در گذشته رتبه اول يا دوم استان را در توليد گندم داشت اما در سال هاي اخير به دليل خشكسالي شديد رودخانه كرخه با مشكلات و خسارت هاي بسياري مواجه بوده است. شغل اكثر مردم اين شهرستان كشاورزي است و به گفته صالحي نصب نماينده دشت آزادگان در مجلس نرخ بيكاري در اين شهرستان 36.7 درصد است. سهم اين شهرستان در طرح 550 هزار هكتاري، 45 هزار هكتار عنوان شده است.
رئيس اداره جهاد كشاورزي دشت آزادگان هدف اين طرح را بهسازي اراضي كشاورزي عنوان مي كند و مي گويد: طرح 550 هزار هكتاري در قالب زهكشي، تسطيح و آبرساني به اراضي در حال اجراست و در مناطق قدس، ابوحميظه، جلاليه و حمودي و كوت عملياتي شده است.
عباس ساكي مي افزايد: اين طرح بهره وري آب را افزايش مي دهد و راندمان آبياري را تا 75 درصد بالا مي برد؛ علاوه بر اين توليد را 30 تا 50 درصد افزايش مي دهد و شوري خاك را كمتر مي كند.
وي اضافه مي كند: طرح مقام معظم رهبري در دشت آزادگان (اراضي بالادست شهرستان) از سال 91 آغاز شده كه بخش هايي از آن روبه اتمام است و بخش هايي نيز در سال آينده به اتمام مي رسد.
ساكي با بيان اينكه هيچكدام از اراضي تحت پوشش اين طرح به بهره برداران تحويل داده نشده است، مي گويد: اين طرح در 25 هزار هكتار از سهميه اين شهرستان با وجود داشتن مجوز آب و سال ها سابقه كشاورزي، هنوز اجرا نشده است همچنين 70 هزار هكتار از ارضي شهرستان به طور كلي زير پوشش طرح نيستند.

*كشاورزي در استخر
مهم ترين مشكل اجراي طرح رهبري در خوزستان 'آب' است. اگر چه تلاش هاي زيادي صورت گرفت كه اين طرح با وسعت 550 هزار هكتار به اجرا درآيد اما تا كنون تخصيص آب فقط براي 312 هزار هكتار مصوب شده و وزارت نيرو با صدور مجوز تخصيص آب مابقي طرح مخالفت كرده است. اين در حاليست كه اين اراضي از قديم زيركشت مي رفته و داراي مجوز بهره برداري هستند. كشاورزان اما مشكلات ديگري را نيز در اين طرح برمي شمرند.
رئيس نظام صنفي كشاورزي دشت آزادگان در همين رابطه مي گويد: تسطيح اراضي به درستي انجام نشده و كار اصولي نيست؛ همين مساله باعث شده كشاورزان در آبياري با مشكل مواجه شوند به طوري كه اكنون زمين ها مانند يك استخر، آب را در خود نگهداري مي كنند و آب آبياري خارج نمي شود كه نمونه آن روستاي 'حمودي' و روستاهاي بخش 'غوابش' است.
حسين مرمضي با بيان اينكه تخليه زهاب در اين اراضي نيز به درستي انجام نمي شود مي افزايد: كشاورزان به انجمن صنفي شكايت كرده و موضوع در دست پيگيري است.
وي اظهار مي كند: مساله ديگر اين است كه خاك هاي اضافه بعد از تسطيح اراضي به صورت تپه هاي هفت هشت متري در برخي زمين ها مانده است كه نمونه آن روستاي حمودي است و اين خاك ها بعد از گذشت چندين ماه هنوز برداشته نشده است.
مرمضي تاخير در تحويل اراضي را يكي ديگر از مشكلات اين طرح در دشت آزادگان مي داند و مي گويد: با كشاورزان قرارداد يك ساله منعقد كرده بودند و قرار بود در يك فصل زراعي كار تمام شود اما بعد از دو سه سال هنوز اراضي را تحويل نداده اند.
وي همچنين خواستار ارائه آموزش به كشاورزان مي شود و مي گويد: بعد از نوسازي زمين ها و تغيير روش آبياري سنتي، هيچ آموزشي به كشاورزان داده نشده است كه اين مساله باعث مي شود استفاده لازم از اين اقدامات در اراضي انجام نشود.
مرمضي با بيان اينكه مسئولان هميشه كمبود اعتبار طرح را بهانه مي كنند، مي افزايد: اراضي كه طرح در آنها به اتمام رسيده، بعد از دو سه سال به صورت رسمي به كشاورز تحويل نشده اند به همين دليل در پاسخ به هر اعتراض كشاورزان، بهانه مي آورند كه زمين ها را هنوز تحويل نداده ايم.
وي در ادامه با انتقاد از رعايت نشدن اولويت بندي در اجراي طرح اظهار مي كند: 'بستان' به دليل كمبود آب، بيش از همه مناطق شهرستان با مشكل مواجه بوده و نياز مبرم به اجراي اين طرح و تغيير شيوه آبياري داشت اما تا كنون حتي يك متر از اراضي بستان تحت پوشش طرح نرفته است.

*25 هزار هكتار در انتظار مجوز
جانشين مدير حوزه دشت آزادگان موسسه جهاد نصر نيز در اين باره مي گويد: 25 هزار هكتار از اراضي دشت آزادگان جزو مرحله دوم طرح 550 هزار هكتاري است كه در صورت موافقت وزارت نيرو با تخصيص منابع آب، اين اراضي تحت پوشش طرح قرار مي گيرند.
محمد بني تميم مهمترين مشكل اين طرح را در دشت آزادگان تخليه نشدن زهاب زمين هاي كشاورزي مي داند و مي افزايد: لايروبي نشدن زهكش هاي اصلي توسط وزارت نيرو باعث شده امكان تخليه زهاب وجود نداشته باشد كه به ناچار در فصل زراعي جاري با نصب ايستگاه هاي پمپاژ، زهاب برخي اراضي را تخليه كرديم.
به گفته وي، ساماندهي و علاج بخشي زهكش هاي اصلي يكي از ضروريات اين طرح است كه سازمان آب و برق قرار است آن را به انجام برساند.
وي همچنين تحويل نشدن زمين هاي تحت پوشش طرح به كشاورزان بعد از دو سه سال را رد مي كند و مي گويد: فقط يك فصل زراعي زمين را براي تسطيح در اختيار مي گيريم و بعد از آن، اگر چه زمين به صورت رسمي به جهاد كشاورزي تحويل داده نمي شود، اما به كشاورز تحويل مي شود كه كشت و كار خود را انجام دهد.
بني تميم اضافه مي كند: اراضي تحت پوشش طرح بعد از تكميل به صورت رسمي به جهاد كشاورزي تحويل داده مي شود.
به گفته وي، تپه هاي خاكي كه بعد از تسطيح اراضي در برخي زمين ها بوجود آمده، بعد از كشت زمين ها توسط كشاورزان از دسترس ما خارج مي شوند به همين دليل خاكبرداري را بعد از پايان فصل كشت انجام مي دهيم.
وي اظهار مي كند: بخشي از آموزش و ترويج بر عهده موسسه جهاد نصر (مجري طرح) و بخشي نيز بر عهده جهاد كشاورزي است كه اين موسسه بخشي را كه به عهده دارد آغاز كرده است و براي همكاري سازمان جهاد كشاورزي براي انجام آموزش ها لازم است.
بني تميم همچنين از همكاري نكردن برخي كشاورزان در اين طرح گلايه مي كند و مي گويد: برخي كشاورزان زمين هاي خود را به موقع تحويل نمي دهند كه اين مساله يكي از مشكلات طرح است.
7151/6064