گام های موفق محققان رویان؛ ازشبیه سازی قوچ قمیشلو تا عرضه داروهای نوتركیب

پژوهشكده زیست فناوری رویان به همت زنده یاد دكتر سعید كاظمی آشتیانی و تلاش دكتر محمد حسین نصر اصفهانی در سال 1383 با عنوان 'پایگاه تحقیقات علوم سلولی' به طور رسمی شروع به فعالیت كرد. پیش از این به صورت موقت در مركز ناباروری اصفهان فعالیت هایی انجام می شد.
این پژوهشكده شامل گروه‌ های پژوهشی مهندسی ژنتیك، زیست شناسی سلول جنسی و گروه زیست فناوری است.درحال حاضر این پژوهشكده دارای 5 آزمایشگاه شامل جنین شناسی، پروتئین نوتركیب، ژنتیك ، سلول های بنیادی و آندرولوژی می باشد.
دكترحمید گورابی درگفت وگو با خبرنگارعلمی ایرنا با اشاره به موفقیت محققان پژوهشكده زیست فناوری افزود: درابتدای ورود پژوهشگاه به عرصه شبیه سازی، موفقیت در تولد یك حیوان سالم شبیه سازی كمتر از یك درصد بود، در حالیكه با تلاش محققان این مجموعه علاوه بر ساده سازی روش‌ها، توانسته ایم این در صد موفقیت را به بیش از 85 درصد برسانیم.
وی ادامه داد:اقدامات بسیار خوبی در این پژوهشكده در سال گذشته رخ داده است تا از آنچه كه در آزمایشگاه‌ها و تحقیقات بدست آمده عملا در جامعه مورد بهره برداری قرار داد و از این طریق علاوه بر حفظ ذخایر گونه‌های جانوری، سلامت جامعه را نیز ارتقا بخشید.

** تولد مارال، حاصل تلاش محققان پژوهشكده زیست فناوری
وی در مورد فعالیت های پژوهشكده زیست فناوری پژوهشگاه رویان در سال گذشته، افزود: اتفاق خوبی كه در تابستان سال 1394 در این پژوهشكده رخ داده، تولد نخستین حیوان با روش شبیه سازی بین گونه ای به نام مارال بود.
«مارال» نخستین و تنها قوچ قمیشلو شبیه سازی شده در خاورمیانه است ، این حیوان در راستای حفظ گونه های حیوانی در خطر انقراض، در پژوهشكده زیست فناوری در اصفهان متولد شده است.
مارال با بهره گیری از تخمك و رحم گوسفند معمولی شبیه سازی شده است و پس از تولد در مرداد سال گذشته در باغ وحش اصفهان نگهداری می‌شود.
وی اظهار كرد: پژوهشكده زیست فناوری رویان توانست در سال 94 با تولید نخستین موجود شبیه سازی شده بین ‌گونه ‌ای قدم بزرگی را برای حفظ حیات موجودات در خطر انقراض بردارد.
گورابی بیان كرد: یكی از فواید روش شبیه سازی این است كه حیوانات وحشی یا نیمه وحشی در معرض انقراض از این خطر در امان می مانند و به نوعی كمك می شود تا نسل آنها حفظ شود.
گورابی با اشاره به اینكه معمولا امكان شبیه سازی با تخمك های همان حیوان میسر نمی باشد و در مورد مارال نیز علاوه بر استفاده از تخمك گوسفند، جنین نیز در رحم یك گوسفند رشد و نهایتا متولد شد، بیان كرد: با بهره گیری از روش بین گونه ای، قوچ قومیشلو كه در عرصه های طبیعی اصفهان زندگی می‌كند و در معرض خطر انقراض است، متولد شد و پس از مدتی تحویل باغ وحش این شهر شد.
وی اظهاركرد: اكنون با در اختیار داشتن این فناوری می‌توان امید داشت در مورد سایر حیوانات در معرض خطر اقدامات مشابه ‌ای انجام گیرد. در مورد یوزپلنگ ایرانی و نظایر آن در قدم اول سلول‌ های این حیوانات را می‌توان فریز و ذخیره كرد تا در آینده امكان بازیافت نسل آنان میسر باشد.

** تكثیر بز سانن با شیرآوری بالا در پژوهشكده زیست فناوری
رییس پژوهشگاه رویان یكی دیگر از اقدامات مهم این پژوهشكده در سال گذشته را تكثیر بز سانن با شیرآوری بالا اعلام كرد وگفت: این اقدام با تلاش محققان و همكاری بخش خصوصی و تعدادی از دامداران به نتیجه رسیده است.
وی افزود: این پژوهشكده در سال 94 با كمك بخش خصوصی به تولید انبوه بز سانن كه از نظر شیر دهی فوق العاده است، پرداخته كه موفقیت ‌های خوبی را در پی داشته است.
رییس پژوهشگاه رویان، حفظ گونه اسب مینیاتوری خزر با انجماد اسپرم را از اقدامات مهم این پژوهشكده برشمرد و گفت: محققان این مجموعه در راستای حفظ گونه های در حال انقراض به روش انجماد اسپرم و ایجاد بانك اسپرم این طرح را اجرا كردند كه نتایج آن در مجله علمی Journal of Equine Veterinary Science منتشر شده است.
گورابی به اقدامات انجام شده در خصوص تولد یوز ایرانی اشاره كرد و گفت: جنین این حیوان در مرحله آزمایشگاهی می تواند با تخمك های گربه سانان دیگر انجام شود. منتهی باید رحم پذیرنده داشته باشیم تا این جنین در داخل رحم آن حیوان قرار گرفته و رشد كند.

** تولید بیش از 10 مورد پروتئین نوتركیب
گورابی به تولید بیش از 10 مورد پروتئین نوتركیب در چند سال اخیر اشاره كرد و گفت: این پروتئین ‌های نوتركیب فاكتورهای رشد هستند كه در تولید سلول‌ های بنیادی و تمایز آنها نقش دارند و ‌باید برای خرید آنها از خارج كشور هزینه ‌های گزافی را متحمل می‌ شدیم.
وی ادامه داد: این اقدام به تاسیس یك شركت دانش بنیان منجر شده كه بتوانیم این پروتئین های نوتركیب و موارد مشابه دیگر را در اختیار تمام مراكز تحقیقاتی كشور كه در زمینه سلول های بنیادی فعال هستند، قرار دهیم.
رییس پژوهشگاه رویان ادامه داد: طرح ‌های تحقیقاتی برای تولید داروهای نوتركیب نیز در دست انجام است كه برخی در مرحله آزمایشگاهی و برخی هم در مرحله نیمه صنعتی قرار دارند.
وی، تخلیص موفقیت آمیز داروی TPA را یكی دیگر از موفقیت های پژوهشكده زیست فناوری اعلام كرد و گفت: با تلاش محققان توانستیم این طرح را به مرحله نیمه صنعتی برسانیم .
گورابی تاكید كرد كه در تلاش هستیم یكی از داروهای نوتركیب را در سال 95 با همكاری یكی از شركت های دارویی فعال در این زمینه به بازار عرضه كنیم .

** اعطای 'جایزه دكتر كاظمی' به پدر علم مهندسی بافت
وی با اشاره به اینكه بدون شك نام رویان با یاد دكتر سعید كاظمی آشتیانی همراه است، افزود: اهدای جایزه ویژه دكتر كاظمی به پروفسور لنگر، پدر علم مهندسی بافت در جهان، اتفاق ویژه‌ ای بود كه در سال 94 شاهد آن بودیم.
وی به تقویت همكاری موسسات و محققان با این اندیشمند خارجی اشاره كرد و گفت: همكاری با پرفسور لنگر تقویت شده كه امیدواریم در سال‌ های آتی از این رهگذر نتایج خوبی را شاهد باشیم.
به گفته گورابی در كنار دستاورد‌های فراوان پژوهشگاه رویان در زمینه های مختلف، این اقدامات نوید دهنده بهره گیری از علوم بین رشته‌ای در این موسسه معتبر است.
وی به راه اندازی مركز سلول درمانی شامل مركز پیوند مغز استخوان و سلول های خون بند ناف در ابتدای سال جاری اشاره كرد و گفت: این مركز با كمك خیرین و نیكوكاران در فضائی به مساحت هزار و 500 متر مربع در حال تكمیل است.
رییس پژوهشگاه رویان اظهار امیدواری كرد كه با راه اندازی این مركز بتوانیم كارآزمایی‌های بالینی بیشتری را انجام و در سال‌ های آتی از این طریق خدمات بشتری به مردم ارایه كنیم.
معاون پژوهشی پژوهشگاه رویان نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا به سوابق این پژوهشكده اشاره كرد و گفت: در هشتم مهرماه سال 1385 نخستین گوسفند به روش همانند سازی با نام 'رویانا' در این پژوهشكده متولد شد. این حیوان حدود 4 سال زنده ماند، اما تولد آن مبنایی برای انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه شد.
دكترعبدالحسین شاهوردی گفت كه در نتیجه تلاش محققان گوساله‌ های 'بنیانا' در بیستم تیر ماه سال 1388 و 'تامینا' سی ام مرداد ماه همان سال در پژوهشكده زیست فناوری اصفهان به دنیا آمدند.
شاهوردی گفت: در مرحله بعدی به دلیل اینكه تولید گاو هزینه ‌های زیادی را به مجموعه تحمیل می‌كرد، بز كه وضعیت شیردهی بهتری داشت، انتخاب شد و در نتیجه آن دو بزغاله با نام 'حنا' به ترتیب در 23 فروردین و 23 تیرماه سال 1388 در پژوهشگاه رویان اصفهان متولد شدند.
وی ادامه داد: بزغاله های شنگول، منگول در نوزدهم دی ماه سال 1388 و حبه انگور در سوم اردیبهشت ماه سال 1389 به روش ترنس ژن كه شامل شبیه سازی و دستكاری ژنتیكی توامان است، در تهران و اصفهان متولد شده اند.
علمی ** 1201 **1440