به گزارش روز یكشنبه خبرنگار تئاتر ایرنا، درشرایط امروز كه مهمترین گفتمان جهانی درمیان مردم و دولتهای سراسر این كره خاكی «صلح» است، هنر تئاتر با توجه به جذابیت ها و فاكتورهایی كه برای مخاطبان خود پیدا كرده، می تواند معبری تأثیرگذار برای برون رفت از بحران ها و رسیدن به صلحی پایدار مورد توجه جدی قرار بگیرد.
** «تئاتر» زبان صلح است
«تئاتر» به نوعی تبدیل به زبان «صلح» شده و ابزاری قدرتمند برای توصیف این مفهوم است؛ به طوری كه روح و مضمون بسیاری از پیام های صادر شده به مناسبت روز جهانی تئاتر، درمدح صلح و ذم جنگ است.
«جسیكا كاوا» نویسنده پیام روزجهانی تئاتر درسال 2011 ازاین نمونه است كه دربخشی از پیام خود می گوید: «تاكنون تصور كرده‌اید كه تئاتر تا چه اندازه می‌تواند ابزاری قدرتمند برای صلح و آشتی باشد؟ درموقعیتی كه ملت‌های جهان مبالغ هنگفتی پول برای ماموریت‌های صلح طلبانه در سرزمین‌های درگیر چنگ صرف می‌كنند٬ به تئاتر به عنوان راه حلی دیگر و جایگزینی مناسب در راه حل و مدیریت مناقشات توجه چندانی نمی‌شود.»
كاوا دربخش دیگری ازاین پیام تئاتر را وسیله‌ای دانسته برای تبلیغ و پیشبرد ارزش‌های جمعی كه همه ما به آنها اعتقاد داریم و اگر روزی مورد تعرض واقع شود داوطلبانه به دفاع از آن برمی‌خیزیم.
نویسنده، كارگردان و بازیگر تئاتر اهل اوگاندا می افزاید: «در این زمان پر مخاطره برای صلح٬ برای اینكه به پیشواز آینده‌ای مملو از آشتی برویم باید مسیر را با ابزارهای صلح آمیزی آغاز كنیم كه در پی درك متقابل و احترام باشند و تلاش‌های تك تك افراد در این راه را ارج نهند و تئاتر همان زبان بین‌المللی است كه به وسیله آن می‌توانیم پیام صلح و آشتی را گسترش دهیم.»
وی در بخش هایی دیگر از پیام خود به مناسبت روز جهانی تئاتر در سال 2011 خاطرنشان می كند: بنابراین در شرایط كنونی به نظربی‌مورد است اگر كه با وجود آگاهی از توانایی تئاترساكت بمانیم و اجازه دهیم سلاح‌ها و بمب‌ها نقش صلح آفرینی در دنیای ما را ایفا كنند.
وی ادامه داد: درحالی كه سازمان ملل منابع مالی هنگفتی را برای ایجاد صلح بر كره زمین صرف می‌كند٬ تئاتر راه‌حلی بی‌واسطه٬ انسانی٬ كم هزینه و به مراتب تاثیرگذارتر ارائه می‌كند؛ شاید تئاتر تنها راه حل برای ایجاد صلح نباشد، اما بی‌شك باید به عنوان ابزاری موثر در برنامه‌های برقراری صلح به كار گرفته شود.»
اتفاقا شهرت «كاوا» درعرصه بین‌المللی نه به دلیل داشتن مدرك دكترا در رشته تئاتر و انجام پژوهش‌های بسیار دراین زمینه، بلكه به دلیل فعالیت‌های بشر دوستانه وی است.
** آنچه ما نیاز نداریم، تئاتر اجساد و خون است
«آیا ما به تئاتر نیاز داریم»، عنوان پیام روزجهانی تئاترامسال (2016) است كه توسط «آناتولی واسیلیو» كارگردان برجسته تئاتر روسیه و بنیانگذارمدرسه هنرهای دراماتیك مسكو نوشته شده است.
براساس اعتقاد واسیلیو، این سوالی است كه هزاران حرفه‌ای ناامید و میلیون‌ها مردم خسته از تئاتر از خود می‌پرسند. بدون تردید زبان واسیلیو نیز درپیامی كه صادر كرده است، در مدح صلح و ذم جنگ است.
بیان تراژیك واسیلیو نشان از دقت نظرش در مورد تمامی اتفاقات رخ داده در سال های اخیر است؛ كارگردان روس در پیام خود با تأكید براینكه «تئاترهمه چیز به ما می گوید»، ادامه می دهد: اینكه ... چگونه در جهان به انسان های خوب نیازی نیست و «فریب» فرمانروایی می كند، چگونه مردم در آپارتمان ها زندگی می كنند در حالی كه كودكان در اردوگاه های پناهندگان وادار می شوند به بیابان بازگردند و از عزیزان خود جدا شوند؛ تئاتر می تواند درباره تمامی این موارد سخن بگوید.
واسیلیو امروز به عنوان زبان تئاتر جهان، از هر گونه خونریزی بیزار است؛ وی تئاتر را معبری برای رسیدن به صلح جهانی معرفی می كند و می گوید: «از تئاتر غفلت نكنید و هیچ فرصتی را برای شركت در آن از دست ندهید؛ چرا كه شاید ارزشمندترین فرصتی كه در زندگی‌های بیهوده و شتاب‌زده‌مان در آن مشترك هستیم باشد.»
وی با بیان اینكه ما به همه گونه‌های تئاتر نیاز داریم، می افزاید: «تنها یك تئاتر است كه به یقین مورد نیاز هیچ‌كس نیست- تئاتر بازی‌های سیاسی، تئاتر سیاست‌زده، تئاتر سیاستمداران، تئاتر بیهوده سیاست. آنچه ما یقینا نیاز نداریم تئاتر وحشت روزمره است- چه فردی و چه جمعی، آنچه ما نیاز نداریم تئاتر اجساد و خون در خیابان‌ها و میدان‌ها، در پایتخت‌ها و شهرستان‌هاست، تئاتری ساختگی از درگیری خصمانه میان مذاهب و اقوام ...»
** تئاتر مشكلات مشترك جهانی را رفع می كند
روز جهانی تئاتر در میان هنرمندان داخلی و مسئولان و متولیان حوزه هنر ما نیز واكنش هایی در پی داشته است. علی مرادخانی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت این روز پیامی را منتشر كرده كه در بخشی از آن به نقش تئاتر در ایجاد صلح اشاره دارد: «هنر تئاتر، هنر زندگی است و جامعه جهانی امروز مشكلات مشتركی دارد كه این هنر می تواند در طرح و بیان راه برون رفت از آن به سهم خود موثر و نقش آفرین باشد.»
** همدلی و همبستگی هنرمندان در چهار گوشه جهان با تئاتر
هنگامه مفید، نویسنده، بازیگر و كارگردان تئاترهای عروسكی و تئاترهای كودك و نوجوان، در آستانه برپایی نخستین جشن روز جهانی تئاتر كودك و نوجوان پیامی را برای این روز و این جشن نوشته است؛ وی نیز بر قاعده صلح در مضمون هنر تئاتر صحه می گذارد كه: «تئاتر، این هنر برجسته انسانی بیش از نیم قرن است كه برای اتحاد و امید به پایداری صلح در جهان، از میان هنرهای دیگر برگزیده شد، تا پیام آور آشتی و همدلی و همبستگی هنرمندان در چهار گوشه جهان باشد. هنرمندان تئاتركودك و نوجوان ایران هم، با آرزوی صلح و امنیت جانی و امكانات رفاهی برای تمامی كودكان و نوجوانان جهان، این روز را صمیمانه تبریك می‌گوید.»
به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، می توان به این مسئله هم اشاره كرد كه جشنواره بین المللی تئاتر فجر نیز در واقع نمایشی از روح آزادیخواهی، جوهره انسانیت و جامعه عاری از خشونت بوده است؛ به عبارت دیگر، هنر و هنرمند ما علاوه بر پذیرش صلح جهانی، به ایجاد جامعه ای بدون رنج و شهروندانی قدرتمند فكر می كند.
با این اوصاف می توان پی برد كه «تئاتر» چگونه هنری است و چرا یك روز را در جهان به آن اختصاص داده اند؛ این هنر چه مكانیسم ها و پتانسیل هایی دارد؛ و چرا هنر تئاتر تا این اندازه در جهان جلوه نمایی می كند.
فراهنگ**9362**1724
تهران ـ ایرناـ هشتم فروردین 1394 مصادف با 27 مارس 2016 روز جهانی تئاترنامگذاری شده است. هنر تئاتر امروزه علاوه بر رسالت ذاتی تخصصی خود، یك رسالت عمومی را نیز یدك می كشد و آن ترویج و تكوین مقوله صلح در جهان است.