«حسن روحانی» رییس جمهوری در نشست خبری شانزدهم اسفندماه به پرسش های گوناگون خبرنگاران رسانه های داخلی و خارجی پاسخ داد. بهره گیری از سازوكارهای برجام (برنامه جامع اقدام مشترك) و الگوبرداری از آن در فرایندهای سیاست داخلی به منظور انسجام بیشتر در جامعه سیاسی در جهت دستیابی به اهداف و منافع كشور، از مهمترین توصیه های رییس جمهوری بود كه در قالب پاسخ های وی در این نشست خبری بیان شد.
با توجه به اهمیت این نشست و موضوع های مطرح شده در آن بیان 2 نكته بایسته به نظر می رسد:
1- برجام یك و 2 موضوع مهمی بود كه رییس جمهوری در این نشست به تفسیر و تبیین آن پرداخت. برجام یك بر پایه عقلانیت سیاسی، خردورزی در عرصه سیاست خارجی و مهارت نمایندگان دیپلماتیك ایران، دستاوردهای بزرگی همچون حفظ حقوق هسته ای و لغو تحریم های بین المللی را به همراه داشت. در همین پیوند، روحانی با اشاره به دستاوردهای برجام گفت: با تصویب نهایی برجام همه تحریم های اقتصادی، مالی و بانكی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، لغو شد. رییس جمهوری همچنین تصریح كرد: امروز فعالیت بانك های ایرانی با بانك های خارجی آغاز شده و مساله سوئیفت حل و بیمه تا اندازه زیادی اجرایی شده است. هزینه نقل و انتقال ارزی ما برای تولید و صادرات 10 درصد و در بخش حمل و نقل دریایی 25 درصد كاهش یافته، همچنین طی چند ماه گذشته 4.2 میلیارد دلار سرمایه گذاری به ثبت رسیده است.
با وجود این دستاوردها، این واقعیتی روشن است كه آشكارشدن همه پیامدهای برجام در كوتاه مدت امكان پذیر نیست و تحقق آنها به زمان نیاز دارد. برجام به دنبال یك روند پیچیده و فشرده دیپلماتیك به دست آمد. به همین شكل آثار واقعی آن نیز در میان مدت و بلندمدت قابل لمس و نمایان خواهد شد. بنابر سخنان روحانی، تفاهم با یك شركت یا كشور به معنای آن نیست كه در زمان كوتاهی خواسته ها و هدف ها، اجرایی و به نتیجه برسد. تبدیل تفاهم ها به قرارداد، امضای آنها، ورود سرمایه و شروع كار فرایندی بلندمدت است و تلاش ها بر این است كه از فرصت ها به بهترین شیوه استفاده شود.
افزون بر آنچه گفته شد، كاهش قیمت نفت یكی از چالش هایی است كه به رغم رفع بسیاری از تنگناهای تحریمی بر وضعیت اقتصادی كشور تاثیرگذار بوده و امكان ارزیابی واقع بینانه فضای پسابرجام را دشوار ساخته است. همین وضعیت دولت را در اجرای برنامه ها و سیاست هایش با دشواری هایی روبه رو می كند. در این زمینه رییس جمهوری یادآور شد كه قیمت درآمد نفتی كشور در سال1390، 120 میلیارد دلار بود كه در سال 1394 به حدود 20 میلیارد دلار یعنی به یك ششم درآمد پیشین كاهش یافته است.
2- برجام 2 بخش مهم دیگری از سخنان رییس جمهوری با خبرنگاران در این نشست بود. به گفته رییس جمهوری، برجام یك را كم و بیش به پایان رساندیم و اكنون زمان اجرای برنامه جامع اقدام مشترك ملی برای رونق اقتصادی، پیشرفت، افزایش قدرت ملی و ساختن ایران اسلامی در سایه وحدت، اتحاد و برادری است. با توجه به این سخنان می توان گفت، برخلاف برجام یك كه بازیگرانش قدرت های جهانی بودند، بازیگران برجام2 كنشگران سیاسی داخلی هستند. از این رو همانگونه كه برجام یك با نتیجه برد- برد به دست آمد، برجام 2 نیز می تواند چنین آورده ای را در عرصه داخلی تحقق بخشد. در واقع برجام 2 به نوعی بازتولید برجام یك است كه به عنوان ثمره مذاكره های سخت و پیچیده به دست آمد. با توجه به این امر، می توان برجام 2 را الگویی بر مبنای گفت و گو، رواداری و پذیرش نگرش های متفاوت سیاسی دانست.
روحانی در نشست دیروز گفت: مردم در انتخاب ریاست جمهوری یك دستورالعملی برای دولت تعیین كردند كه ما دعوا، قهر، نزاع و جنگ نمی خواهیم و از شما می خواهیم كه در تعامل با دنیا و به فكر زندگی مردم باشید. به نمایندگان مجلس نیز گفتند كه تعامل شما باید چگونه باشد. پیام‌های مردم مشابه بود و همان پیامی كه در 92 دادند، در 94 هم تكرار كردند.
با توجه به این سخنان روحانی، مشاركت گسترده مردم در انتخابات هفتم اسفند را می توان به عنوان معیاری برای سنجش دیدگاه آنان درباره دستاوردهای نظام به ویژه توافق هسته ای دانست؛ مشاركتی كه نتیجه آن نیز به نوعی بازتاب دهنده نگرش مردم نسبت به گفت وگوها و دستاوردهای برجام بود. این انتخابات همانند انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 نشان داد مردم خواهان فضای تعاملی و بدون چالش در كشور هستند.
با وجود این، بزرگترین چالش در اجرایی شدن برجام 2، معدود گروه ها و چهره هایی هستند كه خواهان گفت وگو نیستند و همچنان با نگاهی بدبینانه به برجام یك می نگرند؛ گروه هایی كه نتیجه نگرش خود را در انتخابات هفتم اسفندماه دیدند و امید می رود كه با این تجربه از دریچه ای نو به مساله تعامل در فضای سیاسی بنگرند.
فرجام سخن آن كه برجام 2 به معنای قرار دادن جامعه سیاسی كشور روی ریل آشتی و تفاهم ملی است؛ رخدادی كه برای رسیدن به توسعه ای پایدار و همه جانبه گریزی از آن نیست.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**458*3050**9283* *9279
تهران- ایرنا- رییس جمهوری در نشست خبری دیروز به تشریح دستاوردهای برجام پرداخت و در كنار آن برای چندمین بار چهره ها، گروه ها و نهادهای حاضر در جامعه سیاسی ایران را به تعامل، گفت وگو و حركت در مسیر پی افكندن «برجام داخلی» دعوت كرد.