پيمان «مشاركت ترانس پاسيفيك» اهرم اقتصادي آمريكا در جنگ قدرت با چين

به گزارش روز سه شنبه ايرنا، اين هفته نامه ژاپني در تحليل بزرگ ترين پيمان تجاري بين قاره اي جهان مي نويسد:
تمام پيمانهاي تجاري جهان داراي برندگان و بازندگاني است.
پيمان ' مشاركت دو سوي اقيانوس آرام ' Trans-Pacific Partnership با نام اختصاري (TPP) نيز از اين قاعده مستثني نيست و بعيد نيست كه به تائيد همه 12 كشور مشاركت كننده در اين پيمان نرسد .
ديپلمات سپس تحليل مي كند:
مشهود ترين اثر اين پيمان در صورت اجرايي شدن پي ريزي تداوم درگير بودن آمريكا در آسيا خواهد بود، قاره اي كه گرفتار ملي گرايي، مشاجرات ارضي و نظامي گري است.
هم اكنون كنگره آمريكا مشغول سنجش اين پيمان با بررسي تمام زوايا و ابعاد و جنبه هاي مثبت ومنفي آن است. امكان دارد كنگره اين توافقنامه تجاري را امضا نكند حتي با وجود آنكه سازمان توسعه تجارت هم در اين پيمان دخيل است.
يقينا اين پيمان، محور مباحث داغ قابل طرح در انتخابات رياست جمهوري آمريكا خواهد بود.
به رغم ديدگاههاي موافق و مخالف با اين پيمان، كاخ سفيد نظري مثبت به آن دارد و اعتقادش راجع به اثرات و پيامدهاي امنيتي اين پيمان استوار و قاطع خواهد ماند.
يكي از انگيزه هاي اصلي حمايت دولت اوباما از اين پيمان صرف نظر از مولفه هاي اقتصادي آن موازنه مجدد قدرت نفوذ آمريكا در آسياست . اوباما اين پيمان تجاري را كليد تضمين مناسبات استراتژيك آمريكا در آسيا مي شناسد . اين پيمان تعامل پايدار آمريكا را در پرجمعيت ترين و از حيث اقتصادي متزلزل ترين نقطه جهان تضمين خواهد كرد.
يكي ديگر از انگيزه هاي اصلي حمايت دولت اوباما از اين پيمان و تبليغ آن نزد مخالفان، نقش رهبري آمريكا در هدايت اين توافقنامه تجاري است، پيماني كه كشورهايي را شامل مي شود كه 40 درصد توليد ناخالص داخلي GDP جهان را در اختيار دارند. اين حقيقت كه چين اين نقش را ايفا نمي كند خود مزيت بزرگي براي كاخ سفيد محسوب مي شود .
اشتون كارتر وزير دفاع آمريكا در مورد اين توافقنامه گفته است: اهميت TPP براي من هم ارزش يك ناو ديگر هواپيمابر است.
تمام پيمانهاي تجاري متضمن منافع اقتصادي و امنيتي دولتهاي مشاركت كننده است و پيمان مشاركت ماوراء اقيانوس آرام هم از اين قاعده مستثني نيست.
يكي از علل تاكيد آمريكا بر مزيت زواياي امنيتي اين پيمان اين است كه چين از اعضاء بنيانگذار اين توافقنامه نيست .
آمريكا بر اين عقيده است كه واشنگتن با اين پيمان قوانين تجاري آينده را تنظيم مي كند قبل از آنكه چين مبادرت به آن كند .
دولت اوباما معتقد است كه TPP مناسبات استراتژيك آمريكا با متحدان كليدي آسيايي اش از نمونه ژاپن، استراليا ،زلاند نو و سنگاپور را مستحكم مي سازد و با ورود دو كشور ويتنام و مالزي به اين توافقنامه تجاري ؛ جلوي اعمال نفوذ رو به رشد چين در منطقه گرفته مي شود.
تصور غالب اين است كه با اين توافقنامه تجاري، مناسبات اقتصادي و به تبع آن امنيتي 12 كشور عضو تحكيم خواهد شد .
اين يك قاعده است كه روابط اقتصادي كشورها ، به طور معمول منتهي به همكاري نظامي شده است . مصداق اين فرض، دو كشور ژاپن و استراليا هستند كه به دنبال امضاء توافقنامه تجارت آزاد متقابل در آوريل 2014 مناسبات همه جانبه دو كشور رو به ترقي رفت. از هنگام امضاء اين توافق، دو كشور پيوندهاي نظامي فيمابين را نيز بسط داده اند و اين مناسبات غني شده در نهايت امر منجر به گسترش روابط دو كشور با امريكا شد .
و اما ابعاد منفي اين پيمان تجاري هم قابل تأمل است.
بي شك اين توافقنامه مشاركت تجاري بر سطح تنشها در آسيا خواهد افزود؛ تنشي كه منحصرا ميان واشنگتن و پكن نيست . اين پيمان استراتژي آمريكا را در منطقه نه تنها غني تر نخواهد كرد بلكه آن را با دشواريهاي افزونتري درگير خواهد ساخت .
به عنوان نمونه، باور آمريكا اين است كه هر زمان اين پيمان تجاري به اجرا درآيد كره جنوبي يكي از اولين كشورهايي خواهد بود كه به آن ملحق خواهد شد. دو كشور آمريكا و كره جنوبي در مارس 2012 توافقنامه تجارت آزاد موسوم به «كوروس » با يكديگر امضا كردند. اما اين پيمان شامل حال بازار برنج كره كه اولويتي سياسي دارد، نمي شود .
بي ترديد ورود كره به اين بازار بزرگ اقتصادي متضمن مستثني اعلام شدن بازار برنج سئول است و اين موضوع كره را رو در روي ژاپن قرار خواهد داد كه عضو بنيادين پيمان مشاركت دو سوي اقيانوس آرام است.
مشكل ديگر موضوع تايوان است.
تايوان براي عضويت در اين پيمان به ظن قوي محتاج تائيد چين است.
چين، تايوان را جزيي از خاك خود مي شناسد.
عضويت در TPP متضمن مزيتهاي فراواني براي تايوان است. حضور در اين پيمان، عامل تقويت جايگاه تايوان در مقام يك صادر كننده جهاني خواهد بود. عضويت در اين توافقنامه مشوقي است براي ايجاد اصلاحات داخلي كه در راه قابل رقابت ماندن تايوان اصلي است حياتي.
تايوان در سال 2001 با تائيد چين به عضويت سازمان تجارت جهاني درآمد . تايپه اينك براي عضويت در پيمان مشاركت دو سوي اقيانوس آرام نيز احتمالا بايد منتظر مجوز پكن بماند.
ديپلمات در ادامه خاطر نشان مي سازد:
«پيمان مشاركت دوسوي اقيانوس آرام» تنها قرارداد تجاري چند جانبه قابل بحث در قاره آسيا نيست.
اگر هدف برقراري ثبات و يكپارچگي اقتصادي بيشتر در اين قاره است، چارچوبهاي ديگري در حال حاضر در اين قاره وجود دارد .
چارچوب اقتصادي كشورهاي آسياي جنوب شرقي « آسه آن» با نام « مشاركت جامع اقتصادي منطقه اي » هم اكنون فعال است و 10 عضو TPP به همراه چين، ژاپن، كره جنوبي، هند، استراليا و زلاندنو هم در آن حضور دارند.
و اما قضاوت كردن در مورد مزيت ها و اثرات جامع «پيمان مشاركت دوسوي اقيانوس آرام» هنوز زودهنگام است.
معلوم نيست آيا اين پيمان به تائيد همه 12 كشور عضو آن خواهد رسيد يانه .
تنها اصل روشن اين است كه ساير پيمانهاي اقتصادي موجود قاره آسيا فارغ از پيمان جديد كما في السابق به كار خود ادامه خواهند داد.
امكان دارد اين پيمان در بوته عمل حقانيت خود را ثابت كند و مشخص شود كه قراردادي بهتر است و مي توان به آن اعتماد كرد كه كشورهاي رقيب و خصم را در آسيا در يك صف كنار هم مي نشاند تا همه با مشاركت يكديگر بر روي دستوركار مشترك براي تداوم رشد اقتصادي منطقه حتي بدون آمريكا با يكديگر كار كنند.
نگارنده مطلب، «شيهوكو گوتو» عضو برجسته شمال شرق آسيا در «مركز بين المللي وودرو ويلسون» در واشنگتن است.
آساق**1591**1446