سريال هاي ماهواره اي چه اهدافي را دنبال مي كنند؟- مينا افشاري*

در روزهاي نخست كه شبكه هاي فارسي زبان فعاليت خود را آغاز كردند و اقدام به پخش سريال هاي مختلف مي كردند، موضوعي كه مطرح و به عنوان هدف ازطرف برخي مردم و كارشناسان بيان شد اين بود كه اين برنامه هاي ماهواره اي تلاش مي كنند بنيان خانواده ايراني را متزلزل كنند.

هم اكنون سال ها از آن روزها مي گذرد و اندكي اختلال و توقف نيز در پخش اين سريال هاي بسيار طولاني و با موضوعات تكراري ايجاد نشده است بلكه توليد و پخش سريال ها و دوبله به زبان فارسي بيشتر هم شده است.

اين سريال ها در گام نخست با طرح موضوعات عام و فراگير در هر جامعه اي اقدام به جلب توجه تماشاگران شبكه هاي ماهواره اي مي كنند، اما به مرور كه تماشاگر ساعت برنامه هاي خود را با زمان پخش اين فيلم ها تنظيم كرد، اصل مطلب به صورت آرام و با ظرافت كاري هاي كلان به مخاطبان تحويل داده مي شود.

اختلاف ميان فرزندان و والدين، زوج ها، خيانت زوجين به يكديگر و ارتباطات خارج از عرف و نامشروع دختران و پسران اغلب موضوعاتي هستند كه به كرات در سريال هاي شبكه هاي فارسي زبان نمايش داده مي شود .

پرسش اين است آيا چنين مسائلي كه موضوعات مبتلا به اغلب جوامع هستند مي تواند براي جامعه اي همچون ايران و مردمي مانند ايرانيان خطرناك باشد؟

شايد از نظر توليد كنندگان اين برنامه ها، ايرانيان كه از دير باز به داشتن فرهنگي غني و ارزشمند در مسائل مختلف در سطح جهان شهره بوده و هستند، امروز ديگر نيازي به اين ارزش ها ندارند.

آنها خوب مي دانند كه ايرانيان فهم و دركي عميق دارند و به آساني فريب سخنان آشكار آنان را نمي خورند و ارزشهاي اصيل خود را به مفاهيم پوچ چنين برنامه هايي نمي فروشند از اين رو بايد تدبيري مي انديشيدند و اين ارزشهاي نهادينه شده در ذات هر ايراني را به مرور كم ارزش و گاه حتي بي ارزش كنند.

احترام به والدين، معلم و فرزندان يكي از همين ارزش هاست، موضوعي كه در ابتدا نيز مي توان در سريال هاي فارسي زبان ماهواره اي ديد و تماشا كرد، اما اصل ماجراي اين فيلم ها شكستن قبح موضوع و ترويج اهانت به پدر و مادر، فحاشي، ضرب و شتم معلمان است كه برنامه ريزان چنين شبكه هايي خوب مي دانند بايد مخاطب را تا رسيدن به چنين نقطه اي پاي تماشاي فيلم نگاه داشت.

نماياندن خانواده هايي كه هيچ اهميتي نسبت به رفتار و اقدامات فرزندان خود نمي دهند و به راحتي مي توانند روابط خارج از عرف و شرع آنان را تحمل كنند و يا براي سرپوش گذاشتن براي آن نيز دست به هر كار ديگري بزنند، فرزنداني كه به آساني اقدام به برخورد فيزيكي با پدر و مادر خود مي كنند، معلمان را آسان از مدارس اخراج مي كنند و كسي حق اعتراض نسبت به رفت و آمد آشكار يا پنهاني آنان با زنان و مردان متعدد را ندارد.

روند ازدواج در اين سريال ها بسيار غيرعادي و مغاير با فرهنگ ايران و جوامع اسلامي است به اين صورت كه مرد و زني علاقه مند به ازدواج در ابتدا با يكديگر به مدت طولاني رابطه دارند و پس از مدتي به اين فكر مي افتند كه مي توانند زوج خوبي براي هم باشند و در حالي كه زن از مردي كه هنوز همسرش نيست، باردار است به عقد وي و گاه حتي مرد ديگري در مي آيد!

اطلاق لفظ حرام زاده به كودكاني كه حاصل روابط نامشروع آنان است، زشت محسوب مي شود و شخصيت هاي ماهواره اي از چنان شخصيت والايي برخورد هستند كه حاضر هستند همسران خود را كه فرزندي از يك رابطه غير مشروع داشته بپذيرند و فرزند او را نيز تربيت و نگهداري كنند.

مدارس از هيچ قاعده و قانوني برخوردار نيست و دانش آموزان به آساني مي توانند كل اختيار يك مدرسه در دست بگيرند و دست به هر اقدام دلخواه هرچند غير قانوني بزنند.

همه اين مسائل و هزاران مساله ديگري كه بارها و بارها در اين سريال هاي تلويزيوني تكرار مي شوند، بر اساس يك برنامه ريزي بسيار پيچيده سياستگذاران اين شبكه به گونه اي طراحي و عرضه مي شوند كه مخاطب مي پذيرد كه انجام چنين كارها و اقدامات زشتي طبيعي است و نبايد با آن برخورد كرد.

امروز برنامه ريزان فرهنگي ايراني بايد به اين فكر باشند كه با چنين برنامه ريزي عميق و پيچيده اي كه دشمنان در دست اجرا دارند، چگونه مي توان از سويي مانع تاثيرگذاري چنين سريال هايي شد و از سوي ديگر فرهنگ صحيح استفاده از رسانه هاي عمومي و بين المللي همچون ماهواره را نهادينه كرد.

البته مردم نيز همچون مسوولان بخوبي مي دانند كه نمي توان براي هميشه مانع دسترسي مردم به شبكه هاي ماهواره اي شد و بايد براي مقابله با تهاجم فرهنگي به جاي جمع آوري ديش ها، راهكار مناسب و عملياتي تاثيرگذاري در پيش گرفت.

راه اندازي شبكه هاي ماهواره اي در صدا و سيماي جمهوري اسلامي نشان مي دهد كه انديشه استفاده مفيد از ماهواره مي تواند جنبه عملي هم داشته باشد.

* خبرنگار ايرنا در استان زنجان