اين نشست سرآغازي براي دور جديد مذاكرات ميان دمشق و گروه هاي سياسي مخالف دولت شد كه از يك سال پيش مسكوت مانده بود.
آخرين دور مذاكرات سوري - سوري ماه فوريه گذشته در ژنو برگزار شد اما آن مذاكرات از نظر ساختاري با نشست مسكو تفاوت اساسي داشت زيرا طرف مقابل هيات دولت سوريه ، تشكلي موسوم به 'ائتلاف ملي مخالفان' بود.
اين تشكل ضدسوري كه اكثرا از مخالفان دولت سوريه مقيم خارج از اين كشور تشكيل شده، در واقع به دليل اقامت در كشورهاي ديگر ارتباط با ملت سوريه را قطع كرده و خواسته هايي را كه مطرح مي كند در واقع منعكس كننده منافع بيگانه است.
آمريكا، كشورهاي غربي، تركيه و كشورهاي عربي منطقه از تشكل 'ائتلاف ملي مخالفان' حمايت مي كنند و در سال هاي اخير خواسته هايي كه از طرف حاميان اين تشكل مطرح شده، مانع توافق با دولت سوريه و حل و فصل اختلافات از طريق مذاكرات شده است.
اين وضعيت در مذاكرات ماه فوريه ژنو نيز حاكم بود و تشكل ائتلاف ملي مخالفان در جريان مذاكرات بر خواسته هاي زياده طلبانه خود كه با واقعيت ها مطابقت نداشت اصرار كرده و مذاكرات را به شكست كشاند.
در مذاكرات چهار روزه اخير در مسكو وضعيت فرق مي كرد. در وهله اول گفتگوها بدون حضور رسانه ها و در شرايط آرام انجام گرفت و اين امر اجازه داد تا شركت كنندگان در مذاكرات با آسودگي خاطر و به دور از هياهوي تبليغاتي و تمايل براي كسب محبوبيت و گرفتن امتياز، به گفتگو در مورد مسايل مورد اختلاف بپردازند.
برنامه نشست مسكو به گونه اي تنظيم شده بود كه در دو روز نخست آن نمايندگان گروه هاي معارض سوري و سياستمداران مستقل مخالف دولت با مجموع تعداد 30 نفر با يكديگر به گفتگو و رايزني پرداختند.
در نتيجه رايزني هاي معارضان، آنها بسته خواسته هاي خود را تنظيم كردند.
به گفته 'مجد نيازي' سخنگوي تشكل مخالف دولت سوريه موسوم به 'حزب وطن' ،گروه هاي معارض سوري در ديدار روز چهارشنبه با هيات دولت سوريه در مذاكرات مسكو اين بسته را به طرف مقابل (بشار جعفري نماينده دائمي سوريه در سازمان ملل و سرپرست هيات دولت سوريه) تحويل دادند.
آزادي زندانيان سياسي در سوريه و تشكيل كميته حقوق بشر در اين كشور ازجمله محتويات بسته خواسته هاي معارضان بود كه به گفته 'مجد نيازي' از طرف هيات دولت سوريه براي بررسي فهرست معيني از زندانيان سياسي كه معارضان خواستار آزادي آنها از زندان بودند، اعلام آمادگي شد.
سخنگوي تشكل 'حزب وطن' همچنين گفت، هيات رسمي سوري با ايجاد كميته حقوق بشر در سوريه موافقت اما در همين حال خاطرنشان كرد اين خواسته همانند چند خواسته ديگر آنها بايد مورد مذاكره قرار گيرد.
در بخشي از اين ديدار سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه نيز شركت داشت و رسانه هاي خبري از ارايه بسته پيشنهادي روسيه به گروههاي معارض سوري خبر دادند.
در بسته پيشنهادي روسيه بر ضرورت حمايت از تماميت ارضي سوريه، مقابله با تروريسم، حل و فصل مسايل سوريه از راههاي سياسي و مطابق با توافقنامه ژنو، مخالفت با هر گونه مداخله خارجي و حمايت از ارتش سوريه به عنوان نماد وحدت ملي تاكيد شده است.
وزير امور خارجه روسيه در آن ديدار با غيرقابل قبول خواندن مداخله خارجي در سوريه، بر حل مسايل اين كشور بدون چنين مداخله اي تاكيد كرد و در واقع طرف هاي سوري را از متوسل شدن به حمايت خارجي براي حل مسايل خود يا پيشبرد اهداف سياسي برحذر داشت.
لاوروف اعمال تحريم هاي يكجانبه و مداخله خارجي در سوريه را غيرسازنده و مغاير با توافقنامه سي ام ژوئن سال 2012 ژنو خواند.
وي همچنين به موضع روسيه اشاره كرد كه بر حل مسايل اين كشور توسط سوري ها و مطابق با توافقنامه ژنو استوار شده است.
بشار جعفري نماينده دائم سوريه در سازمان ملل هم در كنفرانس مطبوعاتي در حاشيه نشست مسكو برخي كشورهاي غربي و عربي منطقه را به حمايت از گروه هاي تروريستي در سوريه متهم كرد و گفت: مداخله خارجي منجر به انتشار تروريسم و افراط گرايي در سوريه شد.
جعفري همچنين به عزم دولت سوريه براي انجام اصلاحات سياسي و اجتماعي اشاره كرد و اظهار داشت: در سال هاي اخير در سوريه قوانين مهمي در عرصه اصلاحات سياسي تصويب شده است. اما نيروهاي خارجي به اين اصلاحات توجه نداشته زيرا اول به آن نيازي نداشتند.
از مشخصه بارز مذاكرات سوري - سوري در مسكو، برگزاري بدون حضور مقامهاي خارجي بود و ديدار وزير خارجه روسيه مورد استثنايي تلقي شد تا مسكو موضع خود را به اطلاع دو طرف به ويژه گروه هاي معارض سوري برساند.
حتي استفان دوميسترا نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل متحد در امور سوريه كه رسانه هاي خبري روسي قبلا از امكان شركت وي در مذاكرات مسكو خبر داده بودند در اين نشست شركت نكرد.
در نشست مسكو از طرف روسيه شماري از كارشناسان اين كشور به سرپرستي ويتالي نائومكين رييس انستيتو شرق شناسي به عنوان هدايت كننده گفت وگوها حضور داشتند.
نائومكين كه از كارشناسان برجسته امور خاورميانه روسيه محسوب مي شود در پايان نشست مسكو در كنفرانس مطبوعاتي اعلام كرد: مساله سوريه بايد بدون مداخله خارجي و درجريان گفتگوي بدون پيش شرط طرف هاي سوري حل و فصل شود و اين موضوع در طرح 10 ماده اي موسوم به 'اصول مسكو' تاكيد شده است.
وي افزود: معارضان سوري كه در مذاكرات سوري-سوري در مسكو شركت داشتند درمورد سند 'اصول مسكو' توافق كردند كه در آن با مداخله نظامي خارجي در سوريه مخالفت شده است.
هماهنگ كننده نشست مسكو از برنامه برگزاري مذاكرات ميان طرف هاي سوري در هفته آينده خبر داد و احتمال شركت تشكل موسوم به 'ائتلاف ملي مخالفان' تشكل تحريم كننده نشست مسكو، را در اين مذاكرات بعيد ندانست.
نائومكين با بيان اين كه نبايد حضور در نشست مسكو فراگير شود و در آن طرف هاي غير سوري شركت كنند، اظهار داشت: زيرا در اين صورت مذاكرات سوري به سرنوشت كنفرانس ژنو دچار خواهد شد و شكست مي خورد.
برخي از بازيگران مهم در مساله سوريه ازجمله جمهوري اسلامي ايران، مصر و آمريكا هر چند در آن شركت نداشتند اما حمايت خود را از نشست مسكو و مذاكرات سوري اعلام كردند.
حسين اميرعبداللهيان معاون عربي آفريقايي وزير امور خارجه كشورمان همزمان با برگزاري اين نشست با ميخاييل بوگدانف معاون وزير امور خارجه و نماينده رييس جمهوري روسيه در امور خاورميانه تماس تلفني گرفت و دو طرف درباره تحولات سوريه و روند مذاكرات سوري در مسكو رايزني كردند.
طرفين در اين گفت و گوي تلفني بر حل و فصل سياسي مساله سوريه و اهميت مذاكرات و آشتي ملي تأكيد كردند.
معاونان وزيران امور خارجه جمهوري اسلامي ايران و روسيه يادآور شدند: روسيه و ايران براي تحقق مبارزه با تروريسم، آشتي ملي و راهكار سياسي با تمركز بر استقلال، حق حاكميت و وحدت ملي سوريه گامهاي مشتركي برمي دارند.
از مهم ترين نتايج نشست مسكو، توافق طرف هاي شركت كننده در آن براي ادامه مذاكرات بود هر چند كه تاريخ مشخصي براي مذاكرات سوري اعلام نشده است.
از اظهارات طرف هاي شركت كننده در مذاكرات سوري در مسكو مي توان چنين نتيجه گيري كرد كه مذاكرات اصلي ممكن است يك ماه ديگر در دمشق برگزار شود و در اين مدت جلسه يا جلساتي هم براي فراهم آوردن مقدمات ديدار در پايتخت هاي روسيه يا سوريه برگزار خواهد شد.
'قدري جميل' از رهبران معارضان سوري كه رهبري تشكلي به نام 'حزب اراده مردمي' را برعهده دارد با قدرداني از روسيه براي برگزاري نشست مسكو اعلام كرد: نشست مسكو فرصت تاريخي براي ازسرگيري مذاكرات سوري-سوري به وجود آورد. براي نخستين بار پس از آغاز مناقشه سال 2011 چنين نشستي با شركت نمايندگان طيف وسيعي از گروه هاي مخالف دولت برگزار شده است.
وي گفت: وزارت امور خارجه روسيه و انستيتو شرق شناسي اين كشور به عنوان هماهنگ كننده مذاكرات مسكو مي توانند مقدمات نشست دوم سوري را فراهم كنند. اميدواريم اين نشست پس از يك ماه برگزار و دستور كار آن در اين مدت تنظيم شود.
به گفته اين رهبر معارضان، شركت كنندگان در نشست مسكو از جامعه جهاني خواستند كمك هاي انساني به تمام مناطق سوريه ارسال كنند، تحريم ها عليه سوريه را لغو ، تجاوزات رژيم صهيونيستي به سوريه و لبنان را محكوم و قطعنامه هاي سوري شوراي امنيت براي محكوم كردن تروريسم در سوريه را اجرا كنند.
به عقيده تحليلگران سياسي ، نشست مسكو فرصت مهمي براي تلاش در جهت حل مسايل سوريه و ديدار طرف هاي داخلي اين مساله فراهم آورد.
وياچسلاو ماتوزوف رييس انجمن دوستي روسيه و كشورهاي عربي در اين باره اعلام كرد: مذاكرات مسكو تلاش صادقانه اي براي حل مسايل سوريه بدون مداخله خارجي بود.
وي ابراز اميدواري كرد اين تلاش پيگير باشد و طرف هاي سوري بتوانند در آينده نزديك روابط برقرار شده را با مذاكرات سياسي حفظ كنند و بازيگران خارجي فقط بايد آنها را به ادامه گفتگو تشويق كنند.
از نتايج مهم ديگر به دست آمده در نشست مسكو برائت نمايندگان گروه هاي معارض شركت كننده در حمايت از فعاليت هاي تروريست ها در سوريه بود كه با كمك برخي كشورهاي غربي و عربي منطقه موجب از دست رفتن جان دهها هزار نفر از مردم اين كشور شده اند.
در نهايت مي توان گفت مذاكرات مسكو فرصت مهمي بود تا طرف هاي سوري نفرت و بيزاري خود را از حمايت رژيم صهيونيستي و برخي كشورهاي غربي از تروريست ها در سوريه اعلام و بر حل مسايل سياسي كشور خود با ادامه مبارزه با تروريسم تاكيد كنند. مذاكرات آتي سوري همين خط مشي را به عنوان مسير راهبردي خود دنبال خواهد كرد.
اروپام*2*391 **1561** 1337
مسكو- ايرنا- نشست مسكو هفته گذشته با شركت هيات دولت سوريه، نمايندگان گروه هاي معارض سوري و با وساطت روسيه برگزار شد و چهار روز مذاكره گام جديدي در راستاي حل سياسي مسايل سوريه بود كه تحركي تازه به روند مذاكرات براي آشتي ملي در اين كشور بخشيد.