پيشرفت ها و تحولات قرن بيستم و بيست و يكم در زمينه ارتباطات و استفاده گسترده از اين امكانات با تكيه بر توان رسانه اي برتر، طي دهه هاي اخير به حملات عليه اسلام شكل و رنگ ديگري بخشيد و نتيجه آن نشان دادن چهره اي منفي از مسلمانان نزد افكار عمومي بخصوص در كشورهاي غربي بوده است.
دستگاه قدرتمند رسانه اي غرب طي دهه هاي مختلف تلاش كرده است كه چهره اي مشوه از اسلام و مسلمانان ارائه دهد و با بهره گيري از ترفند هاي رسانه اي و تبليغاتي ، خشونت و افراطي گري را موازي اسلام و مسلمانان را شيفته اعمال و رفتارهاي خشونت بار معرفي كند.
رسانه هاي صوتي ، تصويري و نوشتاري غرب با تكيه بردانش حرفه اي و برنامه ريزي منظم و زنجيره اي به گونه اي به اطلاع رساني وارونه دست زده اند كه حتي دستگاههاي رسانه اي كشورهاي اسلامي نيز در بسياري موارد به دام آنان افتاده و با بازنشر مستقيم و بي هدف اطلاعات تحريف شده رسانه هاي غربي عليه اسلام و مسلمانان ، به آتش افروخته شده توسط آنان به جان اسلام دامن زده اند.
به موازات تلاش براي مخدوش كردن چهره مسلمانان نزد افكار عمومي كشورهاي غربي و ساير كشورهاي جهان ، ماموريت ديگر رسانه هاي غربي دامن زدن به اختلاف ها و افروختن آتش جنگ و تفرقه و تشتت در جهان اسلام و ميان كشورهاي اسلامي بوده است.
از اين زاويه رسانه ها ي غربي در كنار دستگاه ديپلماسي و حتي نظامي غرب ماموريت ها و مسئوليت هاي گسترده اي بردوش گرفته و مستقيم يا غير مستقيم به آتش بيار معركه در ميان مسلمانان تبديل شده و گاه حتي نيازي به پنهان كردن نگاه نژاد پرستانه و تفرقه افكنانه خود نسبت به اسلام احساس نكرده اند.
شايد اشاره به موضوع جدال ' بن آفليك' هنرپيشه معروف آمريكايي هنگام مصاحبه چند ماه قبل با شبكه اچ بي او آن كشور به عنوان بخش كوچكي از يك جدال رسانه اي رسمي عليه اسلام جالب باشد. هنگامي كه در يك ميزگرد تلويزيوني مجري و مهمان برنامه از حزب جمهوري خواه آمريكا اسلام و مسلمانان را ' منزجر كننده ' و ' نژاد پرست ' توصيف كرده و مطالب ديگري عليه مسلمانان ابراز كردند ، بن آفليك كه براي تبليغ فيلم جديد خود در اين برنامه حاضر شده بود ، برخلاف نظر مجري و مهمان حزبي برنامه به دفاع از اسلام و مسلمانان پرداخت و تفكرات اين دو را نژاد پرستانه توصيف كرد. اما اين پايان ماجرا نبود ، بلكه با ورود عناصر و عوامل حزب جمهوري خواه و حمله گسترده و انتقاد شديد محفلي و رسانه اي به بن آفليك به خاطر دفاع او از اسلام ، چهره هماهنگ رسانه اي و سياسي بخشي از نظام حاكم بر آمريكا به طور خاص و غرب به طورعام عليه اسلام بيش از پيش عريان شد.
پيشرفت هاي جهان در زمينه ارتباطات و گسترش امكانات در حوزه رسانه ها اكنون شرايط را به گونه اي رقم زده است كه آنجا كه پاي منافع غرب درميان باشد، رسانه هاي آنان نه تنها به دنبال ديپلمات ها و نظاميان يا در حتي كنار آنها بلكه اندكي جلوتر از آنان در صحنه هاي مختلف رويدادها حضور دارند و به دليل قدرت تاثير گذاري مورد حمايت جدي دستگاههاي سياسي و نظامي نيز هستند.
به اين ترتيب شايد در بعد نظري طرح موضوع وحدت و همگرايي رسانه اي براي مقابله با فعاليت رسانه هاي غرب آسان به نظر برسد ، اما در بعد عملي و ميداني طبعا دشواريها و موانعي وجود دارد. بخشي از اين موانع زائيده همان نگاه منبعث از تلاش موفق غربي ها براي ايجاد تفرقه در جهان اسلام بوده و بخشي نيز به وجود اختلاف اجتناب ناپذير در ساختار حاكم بر هريك از كشورهاي اسلامي مربوط است.
آنگونه كه نظريه پردازان غربي مطرح كرده اند ، در سايه وسايل ارتباطي و اطلاع رساني جديد جهان به دهكده اي كوچك تبديل شده و درچنين جهاني وضع رسانه ها و خبرنگاران و دست اندركاران آن با قدرت ارتش هاي بزرگ در گذشته و توان افسران و سربازان جبهه هاي جنگ و گاه بيشتر از آن مقايسه مي شود و بدون اغراق عقيده براين است كه رسانه ها قادر هستند به تغيير و تحولات گسترده در سطوح مختلف سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و غيره در مساحت هاي جغرافيايي و انساني بزرگ و كوچك دامن بزنند.
درچنين فضايي آنچه جهان اسلام به آن نياز دارد نه تنها افشاي واقعيت هاي پشت پرده اوضاع اجتماعي ، اقتصادي و سياسي جهان غرب ، بلكه معرفي چهره واقعي اسلام و مسلمانان و تبيين مفهوم كلمه اسلام به عنوان دين منادي صلح و وحدت در جهان است.
هرچند نمونه تلاش هاي ضد اسلامي رسانه هاي غربي و صهيونيستي عليه اسلام و مسلمانان فراوان است ؛ اما درهمين حال نمي توان تلاش برخي متفكران و انديشمندان غربي ساير اديان براي حركت در مسير خلاف جهت تبليغات رسانه اي غرب و معرفي چهره مثبت از اسلام را ناديده گرفت ، كه استفاده از ظرفيت اخير نيز به نوبه خود بايد مورد توجه رسانه هاي اسلامي قرار گيرد.
سمت ديگر ماجرا نيز سردمداران و رسانه هاي كشورهاي غربي قراردارند كه براي خنثي كردن هرگونه اقدام چه از جانب مسلمانان و چه پيروان ساير اديان در مسير معرفي اسلام واقعي ، تقويت وحدت مسلمانان و گفت و گوي اديان ، از هيچ اقدامي فروگذار نيستند، همچنين به منظور افزايش فاصله ميان اديان تلاش مي كنند ، افكارعمومي جهان با اين تفكر مواجه نشوند كه پيامبران الهي يكديگر را نفي نكرده اند.
رسانه هاي غربي در كنار سياستمداران خود ، بخصوص زماني كه نظرات متفكران اسلامي و يا بيدارگران ساير اديان به نفع اسلام رقم بخورد ، تلاش براي خنثي كردن آن را نيز افزايش مي دهند.
با تكيه بر توان رسانه اي كشورهاي اسلامي شرايط بايد به گونه اي رقم بخورد تا مسلمانان ناگزير نباشند در برابر اتهام نارواي غربي ها در باره افراط گرايي و خشونت از خود دفاع كنند ، بلكه با صداي رسا براين نكته تاكيد شود كه آنچه از خشونت و افراط گرايي در جهان معاصر وجود دارد بخشي از نتايج طرح هاي دائمي و بلند مدت غربي ها در جهان است كه با بهره گيري از كج فهمي ها و ذهن هاي آماده افراط گرايي و گروههاي اسلام نما در برخي از كشورها اجرا و به آن دامن زده شده است.
طرح موضوع ' همگرايي رسانه اي براي صلح و آرامش در جهان اسلام ' كه شعار همايش چهار روزه كارشناسان و وزيران اطلاع رساني كشورهاي اسلامي در روزهاي اخير در تهران است ، فرصت مغتنمي به شمار مي آيد تا با تكيه بر آن رسانه هاي كشورهاي اسلامي همگرايي و وحدت مورد نياز براي تحكيم بنيان ها و پايه هاي اجتماع بزرگ مسلمانان را بيش از پيش تقويت كنند.
تلاش براي شناسايي نقاط ضعف رسانه اي در جهان اسلام ، تقويت نقاط اشتراك و وحدت و حركت در خلاف جهت فعاليت رسانه هاي غربي، براي معرفي چهره واقعي اسلام و مسلمانان بخشي از وظايف رسانه هاي جهان اسلام در اين مسير دشوار است.
رسانه هاي كشورهاي اسلامي مي توانند پاسخ مناسبي براي اين سوال ها ارائه دهند كه چرا در جهاني كه به يك دهكده تشبيه مي شود ، كشورهاي اسلامي روز به روز از هم دور شده اند و چگونه مي توان مسلمانان جهان را به مصداق آيه 103 سوره آل عمران (... و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا...) به هم نزديكتر كرد ، يا چه راهي براي تقويت ديوارهاي دفاعي فكري جهان اسلام وجود دارد تا با تكيه برآن رسانه هاي اسلامي، منادي جهان بدون خشونت و افراط گرايي باشند و مفهوم اسلام هراسي مورد نظر نظام رسانه اي غرب كاركرد خود را از دست بدهد.
*كارشناس رسانه - ايرنا
اول**
اسلام و مسلمانان طي قرون و اعصار متمادي هيچگاه از حملات دشمنان خود درامان نبوده و همواره با تهديدهايي از جمله اشغال سرزمين ، جنگ فكري ، تهاجم فرهنگي و اقتصادي دست و پنجه نرم كرده اند.